Δημόσια «συγνώμη» του Προέδρου Δημοκρατίας της Γερμανίας στους Λιγκιάδες Ιωαννίνων για τα θύματα ναζιστικής θηριωδίας (3 Οκτωβρίου 1943) .

Ρεπορτάζ: Νίκος Σουτόπουλος. 
 Φωτογραφία: Ζαχαρίας Τσελεκίδης.
 ΙΩΑΝΝΙΝΑ: «Επιθυμώ να αρθρώσω, αυτό που δράστες, αλλά και πολιτικά υπεύθυνοι τόσων πολλών χρόνων στη μεταπολεμική περίοδο δεν ήθελαν, ή δεν μπόρεσαν να προφέρουν, ότι δηλαδή τα όσα συνέβησαν εδώ ήταν κτηνώδης αδικία και με αίσθημα ντροπής και πόνου, ζητώ από τις οικογένειες των δολοφονηθέντων "συγγνώμη"», είπε ευθαρσώς ο Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Γιοακίμ Γκάουκ, ζητώντας έτσι δημόσια “συγνώμη” στους απογόνους των θυμάτων της ναζιστικής...

θηριωδίας της 3ης Οκτωβρίου του 1943, στους Λιγκιάδες, αφού προηγουμένως κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο πεσόντων εκεί.

Οι δύο Προέδροι Ελλάδος και Γερμανίας με τις συζύγους τους στους Λιγκιάδες Ιωαννίνων

 Κατά την ομιλία του, ο Γερμανός Πρόεδρος εμφανίστηκε συγκλονισμένος για τις «ληστείες, τις τρομοκρατικές πράξεις και τις δολοφονίες, που προήλθαν από μια χώρα, η οποία είχε μετατραπεί σε αδίστακτη δικτατορία».

 «Υποκλίνομαι ενώπιον των θυμάτων των φρικαλέων εγκλημάτων, που διαπράχτηκαν εδώ, αλλά και σε τόσους άλλους τόπους στην Ελλάδα» είπε και πρόσθεσε:
 «Και όμως, σε τόπους, όπως αυτόν εδώ, νιώθω μια βαθιά αναστάτωση και μια διττή ντροπή, ντροπή γιατί άνθρωποι που μεγάλωσαν μέσα στον γερμανικό Πολιτισμό, μετατράπηκαν σε δολοφόνους. Ντρέπομαι και για το γεγονός ότι η δημοκρατική Γερμανία, από την περίοδο που βήμα-βήμα άρχισε να επεξεργάζεται το παρελθόν της με κριτικό πνεύμα, έμαθε τόσο λίγα και διδάχτηκε από την ενοχή της, αναφορικά με τους Έλληνες. 
Θα ευχόμουν τόσο πολύ εάν κάποιος που έδινε τότε εντολές, ή υπάκουε σε εντολές, είχε πει προ πολλού "ζητώ συγγνώμη" ή "μετανοώ" ή "λυπούμαι βαθύτατα για το γεγονός ότι υπάκουσα σε εγκληματικές εντολές". Είναι αυτές οι φράσεις, που δεν έχουν ειπωθεί, είναι αυτή η ελλιπής γνώση, που θεμελιώνουν μια δεύτερη ενοχή, αφού αποκλείουν τα θύματα από τη μνήμη».

Ονόματα εκτελεσθέντων στο μαρτυρικό χωριό των Λιγκιάδων

«Υποκλίνομαι στα θύματα αυτού του κτηνώδους εγκλήματος. Το μήνυμα του παρελθόντος για τους ανθρώπους που ζουν σήμερα, δεν θέλουμε να το παραβλέψουμε. Σεβαστείτε και προστατέψτε τη ζωή και τα δικαιώματα του ανθρώπου».

 Με αυτές τις φράσεις στο βιβλίο της μαρτυρικής κοινότητας Λιγκιάδων ολοκλήρωσε ο Γερμανός πρόεδρος Γιοακίμ Γκάουκ την επίσκεψή του στον τόπο που στις 3 Οκτωβρίου του 1943 σφαγιάστηκαν από την 1η γερμανική μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», 83 αμάχοι άνδρες, γυναίκες, γέροντες, παιδιά, έφηβοι αλλά και μωρά παιδιά, σε αντίποινα  της δολοφονίας του συνταγματάρχη Γιόζεφ Ζάλμιγκερ από αντάρτες.

Ο Γερμανός πρόεδρος έφτασε στους Λιγκιάδες λίγο μετά τις 2 το μεσημέρι συνοδευόμενος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια.
Στάθηκε απέναντι από το μνημείο ακούγοντας το προσκλητήριο νεκρών και στη συνέχεια κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο των πεσόντων.

 Στη συνέχεια, απευθυνόμενος στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια ο κ. Γκάουκ δήλωσε: «Είναι ιδιαίτερα σημαντικό και με συγκινεί βαθύτατα κ. Πρόεδρε της Δημοκρατίας, ότι με συνοδέψατε εδώ. Σήμερα σάς είμαι βαθύτατα υπόχρεος. Το γεγονός ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε από κοινού το παρελθόν, αποτελεί για μένα ένα από τα μεγάλα πράγματα, που απορρέουν από τη συμφιλίωση. Δείξατε, κ. Πρόεδρε, ότι η συμφιλίωση είναι δυνατή ακόμη και όταν η λύπη είναι βαθιά, γι αυτό τρέφουμε αίσθημα σεβασμού στο πρόσωπό σας. Γι' αυτήν τη συμφιλίωση, κ. Πρόεδρε, δεσμευτήκατε εσείς προσωπικά ουσιαστικά, είστε εσείς αυτή η συμφιλίωση».

Διαμαρτυρία για δικαιοσύνη και διεκδίκηση αποζημιώσεων

 Διαμαρτυρία κατοίκων του τραγικού χωριού των Λιγκιάδων
 Τη συγνώμη του Γερμανού προέδρου δεν δέχθηκε ο μοναδικός επιζών της θηριωδίας Παναγιώτης Μπαμπούσκας, λέγοντας πως γι’ αυτόν δεν αλλάζει τίποτα. «Δικαίωση είναι αυτό που ζητάω», ανέφερε.

Με την αποχώρηση του κ. Γκάουκ από τον χώρο της εκδήλωσης, μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής του Συμβουλίου Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα σήκωσαν ένα πανό με τη φράση «Δικαιοσύνη και Αποζημίωση» γραμμένη στα ελληνικά, τα αγγλικά και τα γερμανικά και φώναξαν «Δικαίωση», ενώ στη συνέχεια τους δόθηκε η δυνατότητα να συναντήσουν τον Γερμανό πρόεδρο και να του εκφράσουν την ευχαρίστηση για το ότι έγινε μια αρχή και ακούστηκε μια ξεκάθαρη συγνώμη, με την υποσημείωση πως πρέπει να ακολουθήσει και η έμπρακτη δικαίωση των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας στην Ελλάδα, όπως χαρακτηριστικά τόνισε το μέλος του Συμβουλίου Αριστομένης Συγγελάκης.

 Συγκεκριμένα, είπε πως πρέπει να δοθούν αποζημιώσεις και να επιστραφούν το κατοχικό δάνειο και οι αρχαιολογικοί θησαυροί.

Ο κ. Γκάουκ από την πλευρά του δεσμεύτηκε πως θα μεταφέρει τις απόψεις στην κυβέρνηση της χώρας του, ενώ σημείωσε πως η συγνώμη βγαίνει από την καρδιά του.

Τέλος, ο πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Λιγκιάδων Κώστας Σιαφάκας ευχαρίστησε τον κ. Γκάουκ για την παρουσία του και ευχήθηκε η συγνώμη να είναι μόνο η αρχή.
Ο κ. Σιαφάκας δεν έκρυψε ότι στο χωριό υπάρχουν και αντιδράσεις, καθώς πέρα από τα θύματα που δε μπορούν να γυρίσουν πίσω, υπάρχουν και περιουσίες που χάθηκαν, για τις οποίες παραμένει το αίτημα της αποζημίωσης. 

Τιμητικό στρατιωτικό άγημα

Το ιστορικό ολοκαυτώματος του μαρτυρικού χωριού των Λιγκιάδων
Στις 3 Οκτωβρίου του 1943 έξι καμιόνια με Γερμανούς καταδρομείς της μεραρχίας «Εντελβάις» εισέβαλαν στο χωριό Λιγκιάδες Ιωαννίνων και διέπραξαν ένα φριχτό έγκλημα.

Πυρπόλησαν τα σπίτια του χωριού, σκότωσαν και έκαψαν, όσους κατοίκους δεν είχαν διαφύγει.

Οι ναζί δεν έκαναν διακρίσεις.
Σκότωναν αδιακρίτως γυναίκες, μικρά παιδιά και βρέφη. Από τα 82 θύματα του ολοκαυτώματος των Λιγκιάδων, τα 34 ήταν παιδιά και μωρά, οι 37 ήταν γυναίκες και οι 11 ηλικιωμένοι.

Από τη «μαύρη» λίστα των εκτελεσθέντων απουσιάζουν οι νέοι άντρες, εξαιτίας ενός τυχαίου περιστατικού. Αν και ήταν Κυριακή, δηλαδή αργία και ημέρα εκκλησιασμού, ο παπάς της περιοχής λειτουργούσε σε ένα διπλανό χωριό και έτσι οι περισσότεροι άντρες αποφάσισαν να πάνε στα χωράφια τους για να δουλέψουν.

Όταν επέστρεψαν, αντίκρισαν εικόνες φρίκης! Η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική. Οι Γερμανοί εκτός από τα σπίτια είχαν κάψει ζωντανούς και αρκετούς κατοίκους, ενώ άλλους τους πυροβόλησαν εν ψυχρώ, αφού τους κατέβασαν στα υπόγεια των σπιτιών είχαν κάψει ζωντανούς και αρκετούς κατοίκους, ενώ άλλους τους πυροβόλησαν εν ψυχρώ, αφού τους κατέβασαν στα υπόγεια των σπιτιών τους.

Μητέρες με τα νεκρά παιδιά τους στην αγκαλιά, ηλικιωμένοι πνιγμένοι στο αίμα και σωροί από πτώματα στην πλατεία του χωριού, συνέθεταν το αποτρόπαιο σκηνικό στους Λιγκιάδες μετά το πέρασμα των Γερμανών.

Ο συνεργάτης μας Ν.Σουτόπουλος με διαμαρτυρόμενο συγγενή θύματος στους Λιγκιάδες

Οι συγκλονιστικές μαρτυρίες των επιζώντων.
Μεταξύ τους ένα βρέφος 15 μηνών Από την ομαδική σφαγή επέζησαν ελάχιστοι. Ανάμεσά τους και ένα βρέφος 15 μηνών, ο Παναγιώτης Μπαμπούσκας. Η μητέρα του δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από έναν Γερμανό, την ώρα που κρατούσε στην αγκαλιά το μωρό της.

Την ώρα που ξεψυχούσε, το βρέφος έπεσε από την αγκαλιά της και ο Γερμανός εκτελεστής το πλησίαζε και του κάρφωσε μια ξιφολόγχη στην πλάτη. 
Κι όμως, το βρέφος κατάφερε να επιζήσει και βρέθηκε αρκετές ώρες αργότερα να θηλάζει τη νεκρή μητέρα του. Οι κάτοικοι που το βρήκαν το μετέφεραν αμέσως στο νοσοκομείο του ΕΛΑΣ.

Κανείς δεν μπορούσε να πιστέψει στο θαύμα. Το μικροσκοπικό πλάσμα είχε καταφέρει να κρατηθεί στη ζωή παρά το ισχυρό τραύμα από την ξιφολόγχη.

Ο Παναγιώτης Μπαμπούσκας είναι σήμερα ο μοναδικός επιζών της γερμανικής θηριωδίας. .  Ζει στην Ελευσίνα, έχει δημιουργήσει οικογένεια και στην πλάτη του έχει ακόμα το σημάδι από την ξιφολόγχη του Γερμανού.
Οι υπόλοιποι επιζώντες δεν βρίσκονται πια στη ζωή, αλλά οι μαρτυρίες τους έχουν καταγραφεί από τον γερμανό ιστορικό Κριστόφ Σμινκ – Γουστάβους και συγκλονίζουν.

 Ελένη Χολέβα: «εμένα μια σφαίρα βρήκε το παιδί μου τον Αλέξη στο κεφάλι. Του τίναξε τα μυαλά που μου γέμισαν το πρόσωπο και τα στήθια. Έπεσα και εγώ σαν χαμένη σφίγγοντας στην αγκαλιά μου κουτσοκεφαλιασμένο μου παιδί. Ήμουν πνιγμένη στα αίματα».

Χαράλαμπος Λιούρης: «Μες στην πόρτα στάθηκε ένας Γερμανός. Άρχισε να μας πυροβολεί με το αυτόματο. Εκεί που λες, αφού τον είχα αγκαλιά, ο Νικήτας πήρε ολάκερη τη ριπή. Εδώ στο λαιμό την πήρε και κρέμασε το κεφάλι του σαν το κατσίκι που σφάζεις. Το αίμα του Νικήτα χύθηκε απάνω μου».

 Το μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Συμβουλίου Διεκδίκησης Αριστομένης Συγγελάκης

Η «αιτία» της σφαγής και αφορμή για το μακελειό ήταν ο θάνατος ενός γερμανού αξιωματικού, του Γιόζεφ Ζάλμινγκερ από τους αντάρτες. Ο Ζάλμινγκερ ήταν παλιός αγωνιστής του Γ’ Ράιχ και συνοδοιπόρος του Αδόλφου Χίτλερ. Περιγράφεται σαν ένας από τους πιο απάνθρωπους Ναζί που πέρασαν από την Ήπειρο.
Τα ξημερώματα της 1η Οκτωβρίου, επέστρεφε από ένα γλέντι στην Πρέβεζα, όταν το αυτοκίνητό του έπεσε σε ένα οδόφραγμα που είχαν στήσει οι αντάρτες, οι οποίοι τον σκότωσαν.

Η απώλεια ήταν μεγάλη για τους Γερμανούς που αποφάσισαν να εκδικηθούν άμεσα. Η εντολή του στρατιωτικού διοικητή ήταν σαφής: «Εκδικηθείτε την ειδεχθή δολοφονία με μια αμείλικτη επιχείρηση αντεκδίκησης σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων από το σημείο τέλεσής της».
Η μεραρχία «Εντελβάις» έκανε πράξη την εντολή και έσφαξε το χωριό. Οι κάτοικοι που επέζησαν, χρειάστηκαν αρκετό καιρό και πολύ πείσμα για να καταφέρουν να ξαναζωντανέψουν τον τόπο τους. Φιλοξενήθηκαν σε διπλανά χωριά και σιγά- σιγά έφτιαξαν από την αρχή το χωριό τους.

 Κατά καιρούς οι απόγονοι των θυμάτων υπέβαλαν αιτήματα για αποζημιώσεις, αλλά κανένα δεν έχει γίνει δεκτό. Οι γερμανοί εκτελεστές της σφαγής στους Λιγκιάδες καταδικάστηκαν στη δίκη της Νυρεμβέργης, όμως λίγο αργότερα αφέθησαν ελεύθεροι.

Τι έγραψε ο γερμανικός τύπος για το γεγονός 
Στη συγγνώμη του γερμανού προέδρου αναφέρεται ο γερμανικός Τύπος, λέγοντας ότι αυτή είχε καθυστερήσει πολύ.

«Ο πρόεδρος Γκάουκ έμαθε, όπως οι περισσότεροι Γερμανοί, μόνο πολύ μετά τον πόλεμο για τις θηριωδίες των ναζί στην Ελλάδα» γράφει η Welt, ενώ η Sueddeutsche Zeitung αναρωτιέται γιατί η Γερμανία δεν ζήτησε συγγνώμη από τις Λιγκιάδες πριν από δεκαετίες.

 «Τόσο καθαρά λόγια της ντροπής, όπως του Γκάουκ, δεν βρήκε κανένας», είναι ο κεντρικός τίτλος στην ιστοσελίδα της εφημερίδας Die Welt σε δημοσίευμα για τις δηλώσεις του γερμανού προέδρου στις Λιγκιάδες της Ηπείρου.

 «Ο πρόεδρος Γκάουκ έμαθε, όπως οι περισσότεροι Γερμανοί, μόνο πολύ μετά τον πόλεμο για τις θηριωδίες των ναζί στην Ελλάδα» επισημαίνει η εφημερίδα και διευκρινίζει ότι δεν ισχύει το ίδιο για τα εγκλήματα στην Πολωνία και τη Γαλλία.
«Η ντροπή του γι' αυτή την καθυστέρηση είναι μεγάλη. Μετά τις ενοχές γι’ αυτές καθαυτές τις αγριότητες, για τον ίδιο έρχονται οι δεύτερες ενοχές, για την καθυστέρηση. Γι’ αυτό θέλει να υποκλιθεί μπροστά στους Έλληνες ακόμη περισσότερο» συνεχίζει το δημοσίευμα, στο οποίο περιγράφεται λεπτομερώς η ιστορία των Λιγκιάδων.

Θερμός εναγκαλισμός Παπούλια- Γκάουγκ

Ο γερμανός πρόεδρος είναι ο πρώτος υψηλόβαθμος Γερμανός αξιωματούχος που επισκέπτεται τις Λιγκιάδες, αναφέρει η εφημερίδα και συμπληρώνει ότι και άλλοι γερμανοί πρόεδροι επισκέφθηκαν τόπους θηριωδιών στην Ελλάδα, «αλλά τόσο καθαρά λόγια, όπως του Γκάουκ, δεν είχε βρει κανείς για τους Έλληνες». Ο αρθρογράφος τονίζει ακόμη ότι οι Γερμανοί δεν γνωρίζουν αρκετά για τις θηριωδίες των ναζί στην Ελλάδα, καθώς ελάχιστα περιλαμβάνονται στα σχολικά βιβλία. «Πολλοί Έλληνες υποφέρουν γι’ αυτό. Η απαίτηση για αποζημιώσεις βασίζεται και σε αυτόν τον πόνο» υποστηρίζει ο συντάκτης.

 Στην ίδια εφημερίδα δημοσιεύεται άρθρο γνώμης, στο οποίο χαρακτηρίζεται κατανοητή η απαίτηση των Ελλήνων για πολεμικές αποζημιώσεις, αλλά επισημαίνεται ότι «παρόλα αυτά η Γερμανία δεν μπορεί να αναλάβει αυτό το κόστος».

«Είναι σωστό το ότι και η γερμανική κυβέρνηση και ο πρόεδρος Γκάουκ απέρριψαν τις επιθυμίες της Αθήνας για επίσημες διαπραγματεύσεις αποζημίωσης. Για το άδικο της γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμία ασυμφωνία. Είναι επίσης σωστό ότι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος αποτελεί για πολλούς ανθρώπους ζωντανή μνήμη. Με τέτοια συναισθήματα θα πρέπει κανείς ως εκπρόσωπος της Γερμανίας μετά από 60 χρόνια να ειρηνεύσει όχι και τόσο απλά με την υπόδειξη ότι η Γερμανία έχει όντως σήμερα αλλάξει πάρα πολύ και είναι υποδειγματικά δημοκρατική» αναφέρει ο αρθρογράφος, αλλά αναγνωρίζει ότι για τους άλλους που μετά από 70 χρόνια έχασαν αδέρφια ή συγγενείς δεν αποτελεί αυτό πάντα παρηγοριά.

 «Η απόρριψη κρατικών διαπραγματεύσεων για τις αποζημιώσεις παραμένει παρόλα αυτά σωστή. Το σύγχρονο Διεθνές Δίκαιο καθορίζεται σημαντικά από το πνεύμα ότι τα κράτη δεν μπορούν να ευθύνονται αιωνίως. Τυχόν νέες απαιτήσεις δρουν στη διεθνή πολιτική όπως οι ωρολογιακές βόμβες. Ολόκληρη η εποχή της αποικιοκρατίας μπόρεσε να αναδιπλωθεί με αυτόν τον τρόπο ή και στον πόλεμο του Βιετνάμ. Όταν οι πόλεμοι θα κοστίσουν κάτι στους υποκινητές, αυτό αποτελεί μεν ένα επιπόλαιο κατανοητό επιχείρημα. Αλλά στις λιγοστές περιπτώσεις οι υποκινητές μπορούν να διακριθούν με τόση σαφήνεια όπως στην Ελλάδα ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι» συνεχίζει, τονίζοντας ότι «δεν θα ήταν παγκόσμιο προηγούμενο η εξυπηρέτηση του μόνο σε πολύ μικρό μέρος εκκαθαρισμένου αναγκαστικού δανείου της Ελλάδας στη Γερμανία το 1941 - εφόσον αυτό συμβεί χωρίς πάταγο».

Στην ηλεκτρονική σελίδα του, το περιοδικό Der Spiegel αναφέρεται στη σημερινή χειρονομία του Γκάουκ - να υποκλιθεί μπροστά στο μνημείο -, λέγοντας ότι είχε ήδη καθυστερήσει εδώ και καιρό. «Με αυτό ο κ. Γκάουκ πήγε ακόμη πιο πέρα απ’ ό,τι είχε πάει στην επίσκεψή του στο Οραντούρ της Γαλλίας» σημειώνει το δημοσίευμα, αλλά διευκρινίζει ότι δεν υποχώρησε στις απαιτήσεις για επανορθώσεις.

«Πιθανόν ο ίδιος ο κ. Γκάουκ να το ήθελε, αλλά δεν μπορεί. Η κυβέρνηση δεν βλέπει καν λόγο για διαπραγματεύσεις και αυτό πρέπει ο Πρόεδρος να το ακολουθήσει» επισημαίνεται.

Η Sueddeutsche Zeitung -επίσης στην ηλεκτρονική έκδοσή της-, κάνει λόγο για «μια χειρονομία έπειτα από 70 χρόνια» και αναφερόμενη στη στάση του Γιοάχιμ Γκάουκ σημειώνει: «Είναι μόνο λίγες λέξεις, αλλά πρέπει να αναρωτηθεί κανείς γιατί ένας Γερμανός Πρόεδρος δεν ζήτησε συγγνώμη ήδη πριν από δεκαετίες από τις Λιγκιάδες». Και προσθέτει ότι η τρίτη ημέρα της επίσκεψης στην Ελλάδα ήταν και η πιο δύσκολη, «μιας επίσκεψης η οποία ούτως ή άλλως είναι περίπλοκη».

 Οι οικοδεσπότες, από τη δεύτερη μέρα της επίσκεψης δεν αρκούνταν σε ευγενικά λόγια, σημειώνει η συντάκτρια και αναφέρεται στη συνάντηση με τον αρχηγό του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα και τον Μανώλη Γλέζο. «Στην εξέλιξη της επίσκεψης, ο κ. Γκάουκ καταφέρνει όλο και δυσκολότερα να κρύψει πόσο άβολα αισθάνεται στον ρόλο του: η γερμανική κυβέρνηση θεωρεί το ζήτημα λήξαν και ο κ. Γκάουκ δεν επιτρέπεται υποστηρίξει άλλη γραμμή.
 Κάποια πράγματα στη στάση του αφήνουν να εννοηθεί ότι στο θέμα "επανορθώσεις για τους Έλληνες" θέλει τουλάχιστον να προκαλέσει κάποιες σκέψεις στη Γερμανία»υπογραμμίζεται.

epirus-ellas


Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη! thiva post