Υποβρύχιο Type 214 (Κατσώνης)

Στις 27 Φεβρουαρίου 2001 άρχισε η κατασκευή του πρώτου από τα 3 (σύν 1 option) υποβρύχια Type 214 από την HDW στο Κίελο της Γερμανίας. Το κόστος της προμήθειας ανέρχεται σε 430.000.000.000 δραχμές, ενώ το δεύτερο και τρίτο υποβρύχιο θα κατασκευαστεί στα Ναυπηγεία Σκαραμανγκά ανεβάζοντας την εγχώρια προστιθέμενη αξία στο 21%.

Άλλες 12 εταιρίες που εμπλέκονται στην συμπαραγωγή (ΜΕΤ.ΚΑ., Siemens Hellas, Intracom, Γερμανός, Πυρκάλ, ΕΜΕΚ, ΕΛΦΟΝ, motomarine, Χουρδάκης κλπ) θα αξιοποιήσουν και τα αντισταθμιστικά ωφελήματα αξίας 76.000.000.000 δραχμών. Στις 31 Μαίου 2002 η Γ.Δ.Ε. ανακοίνωσε την ενεργοποίηση της προαίρεσης και για το τέταρτο υποβρύχιο, υπογράφοντας συμβόλαιο αξίας 409.000.000 ευρώ.

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Εκτόπισμα	1.688 τόνοι
Διαστάσεις	65,3 x 6,3 x 13 μέτρα
Ταχύτητα (επιφάνεια)	10,5 κόμβοι
Ταχύτητα (κατάδυση)	21 κόμβοι
Πρόωση	αναερόβια (ΑΙΡ) ντίζελ [1]
Αυτονομία	50 ημέρες
Αυτονομία ατμόσφαιρας	13-15 ημέρες
Ακτίνα δράσης (κατάδυση)	1.750νμ ταχύτητα 4 κόμβων
Μέγιστο βάθος	375μ
Πλήρωμα	30 (+5 εκπαιδευόμενοι)
Οπλισμός	8 τορπιλοσωλήνες 533 χιλ. (SST4, SUT, Mk37, 4 Sub Harpoon)

[1] AIP: Air Independent Propulsion

Φωτογραφίες: 1 - 2

Σύμφωνα με τη σύμβαση, το ελληνικό Π.Ν. θα παραλάβει και 2 κανονιοφόρους S-148 κόστους 6.600.000.000 δραχμών. Το τεχνολογικό άλμα στα νέα υποβρύχια έγκειται στο σύστημα αναερόβιας πρόωσης που τους επιτρέπει να παραμένουν σε κατάδυση για 13 συνεχόμενες ημέρες. Ως γνωστόν, όσο τα υποβρύχια βρίσκονται σε κατάδυση δεν διαθέτουν άμεση πρόσβαση στο οξυγόνο της ατμόσφαιρας που χρειάζεται μαζί με το καύσιμο για την λειτουργία του κινητήρα. Έτσι, κινούνται με συσσωρευτές που φορτίζονται σταδιακά από πετρελαιοκινητήρες, οι οποίοι λειτουργούν με αναπνευστήρα (snorkel) κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες εντοπισμού (θόρυβο, περισκόπιο, μαγνητικό σήμα κ.α.).
Λύση στο πρόβλημα δίνει κατά απόλυτο τρόπο η πυρηνική ενέργεια, ωστόσο σήμερα είναι δυνατή μία εναλλακτική λύση, η χρήση κυψελών καυσίμου (fuel cells). Στο σύστημα αυτό υδρογόνο και οξυγόνο αντιδρούν παράγοντας ηλεκτρικό ρεύμα κατά τρόπο αντίστροφο προς την ηλεκτρόλυση. Λειτουργούν χωρίς καύση, με αποτέλεσμα την πλήρη απουσία θορύβου, δονήσεων και φυσικά καυσαερίων, πλεονεκτήματα που ενισχύονται από τις ειδικές τεχνικές ναυπήγησης και τα υλικά που χρησιμοποιούνται. Τα μεταφερόμενα αποθέματα οξυγόνου και υδρογόνου είναι μεγάλα, διότι το πρώτο είναι υγροποιημένο και το δεύτερο σε ειδικά σπογγώδη μεταλλικά υβρίδια. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αναβαθμισμένες μπαταρίες που απαιτούνται κατασκευάζονται από το εργοστάσιο "Σανλάιτ" στην Ξάνθη.
Οι ονομασίες που δόθηκαν στα σκάφη είναι: S120 ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ, S121 ΜΑΤΡΩΖΟΣ, S122 ΠΙΠΙΝΟΣ και S123 ΚΑΤΣΩΝΗΣ. Στις 22/4/2004 πραγματοποιήθηκε η τελετή ονομασίας και καθέλκυσης του νέου υποβρύχιου (Y/Β) τύπου 214 ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ στις εγκαταστάσεις της εταιρείας HDW στο Κίελο (Γερμανία). Το Υ/Β αυτό ονομάστηκε ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ προς τιμήν του αγωνιστή κατά της Επανάστασης του 1821 και πυρπολητή Δημητρίου Παπανικολή (1790-1855) από τα Ψαρά. Ανάδοχος του Υ/Β ήταν η κα Ευαγγελία Βασιλική, απόγονος του ήρωα. Το όνομα ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ έχει δοθεί σε 2 Υ/Β του Πολεμικού Ναυτικού στο παρελθόν. Το πρώτο είναι το ένδοξο Υ/Β του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο παρελήφθη το 1927 και παροπλίστηκε το 1945. Το δεύτερο παρελήφθη το 1972 και παροπλίστηκε το 1992.

Άρνηση παραλαβής λόγω προβλημάτων

Στις 30 Σεπτεμβρίου 2006, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας αρνήθηκε την παραλαβή του πρώτου υποβρυχίου Type 214 "ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ", καθώς παρατηρήθηκαν σημαντικά τεχνικά προβλήματα. Πιο συγκεκριμένα, το υποβρύχιο S120 "ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ" παρουσιάζει τα παρακάτω προβλήματα:

• Πρόβλημα ευστάθειας στην επιφάνεια με ύψος κύματος 3 μέτρα και μήκος 56 μέτρα (συνθήκες που συναντάμαι συνήθως στον Ατλαντικό ωκεανό), όπου το υποβρύχιο λαμβάνει κλίση 45-60% ως προς το κάθετο επίπεδο. Παράλληλα, παρατηρήθηκε γενικό πρόβλημα αυξημένης διατοίχισης
• Προβλήματα στη λειτουργία του εξελιγμένου συστήματος μάχης ISUS
• Υποδεέστερες των αναμενόμενων επιδόσεων του σόναρ πλευρικής διάταξης (FAS: Flank Array Sonar)
• Θόρυβος στις χαμηλές συχνότητες που πιθανά να οφείλεται στον άξονα ή την προπέλα του υποβρυχίου
• Προβληματική λειτουργία ορισμένων ειδικών φίλτρων του αναερόβιου συστήματος πρόωσης, με αρνητικές επιπτώσεις στην παρατηρησιμότητα του υποβρυχίου και στην διάρκεια ζωής των κυλίνδρων μεταλλικού υδριδίου

Δύο χρόνια αργότερα, και αφού η Νότια Κορέα παρέλαβε τα υποβρύχια ίδιου τύπου που είχε παραγγείλει, το υποβρύχιο υποβλήθηκε και πέρασε με επιτυχία νέες θαλάσσιες δοκιμές. Οι δοκιμές έγιναν υπό την επίβλεψη του γερμανικού Ομοσπονδιακού Γραφείου Στρατιωτικής Τεχνολογίας και Προμηθειών (BWB) και με παρατηρητές αξιωματικούς του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, στα ανοικτά της Νορβηγίας. Συμφωνα με όδα έγιναν γνωστά, με ύψος κυμάτων 3 μέτρα το υποβρύχιο παρουσίασε μέγιστες κλίσεις διατοίχισης επιφανείας 18° με 19° ξεπερνώντας(;) τα αρχικά προβλήματα.
Ανάμεσα στις επεμβάσεις που έγιναν στο σκάφος ήταν η μετατόπιση συστημάτων σημαντικού βάρους χαμηλότερα, με αποτέλεσμα να βελτιωθεί η συμπεριφορά του υποβρυχίου. Η παρέμβαση αυτή έγινε μετά από δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν στα μέσα Φεβρουαρίου 2007 και οι οποίες κατέγραψαν βελτιωμένη συμπεριφορά σε σύγκριση με τις αρχικές του Σεπτεμβρίου 2006. Στο ενδιάμεσο τα ναυπηγεία HDW τοποθέτησαν κατακόρυφες διαμήκεις φρακτές στο εσωτερικό του ελεύθερα κατακλυζόμενου περιβλήματος (casing) για να κατακερματίζεται η ελεύθερη επιφάνεια. Δευτερεύουσες παρεμβάσεις ήταν η διεύρυνση των σχισμών αποστράγγισης του περιβλήματος και η τοποθέτηση υδραυλικών βαλβίδων στις οπές θασσέρματος, για να αποτρέπονται οι ελεύθερες επιφάνειες στις σχετικές δεξαμενές.

Αναθεώρηση σύμβασης 2010

Κατά το πλαίσιο συμφωνίας της 18ης Μαρτίου 2010 και με συνολικό τίμημα 1,321 δισεκατομμυρίων ευρώ –από τα οποία 806 εκατομμύρια ευρώ αντιπροσωπεύουν οφειλόμενες πληρωμές και 515 εκατομμύρια ευρώ πρόσθετη επιβάρυνση– το Πολεμικό Ναυτικό θα παραλάβει τα 4 υποβρύχια Τύπου 214 περιλαμβανόμενου του ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ (S120) και το αναβαθμισμένο ΩΚΕΑΝΟΣ (S118), ενώ αντί του εκσυγχρονισμού δύο υποβρυχίων Τύπου 209/1200 θα ναυπηγηθούν ακόμη δύο Τύπου 214. Εφόσον εκποιηθεί τελικά το ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ προς 350 εκατομμύρια ευρώ, η πρόσθετη επιβάρυνση θα περιοριστεί σε 175 εκατομμύρια ευρώ.
Στα μέσα Οκτωβρίου θα παραληφθεί επίσημα το ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ στο Κίελο, ενώ θα αποπλεύσει για την Ελλάδα μετά την ανανέωση της εκπαίδευσης του πληρώματος, όπως προβλέπει η Εκτελεστική Συμφωνία. Θα πρόκειται για ιστορική στιγμή, καθώς το τελευταίο νεότευκτο υποβρύχιο, το ΠΟΝΤΟΣ (S119) παραδόθηκε στο ΠΝ προ τριών δεκαετιών και 6 μηνών, στις 29 Απριλίου 1980! Με αφετηρία την Ημερομηνία Ενεργοποίησης της Εκτελεστικής Συμφωνίας (ΗΕΕΣ, EDCA) του Οκτωβρίου 2010, τα υπόλοιπα υποβρύχια θα παραδοθούν:

• ΠΙΠΙΝΟΣ (S121) σε 18 μήνες, τον Απρίλιο του 2012
• ΩΚΕΑΝΟΣ (S118) σε 19 μήνες, τον Μάιο του 2012
• ΜΑΤΡΩΖΟΣ (S122) σε 28 μήνες, τον Φεβρουάριο του 2013
• ΚΑΤΣΩΝΗΣ (S123) σε 38 μήνες, τον Δεκέμβριο του 2013
• Πέμπτο υποβρύχιο Τύπου 214 σε 93 μήνες, τον Αύγουστο του 2017
• Έκτο υποβρύχιο Τύπου 214 σε 105 μήνες, τον Αύγουστο του 2018