Η ειδεχθής πρόταση του «απεχθούς» χρέους

Θάνος Δημάδης
Είναι απλοϊκά εύκολο να ζητάει κάποιος να κηρύξει η χώρα έναν ανένδοτο αγώνα απέναντι στους διαχρονικούς δανειστές της



Τις τελευταίες ημέρες ακούγονται όλο και πυκνότερα φωνές από το εσωτερικό της Ελλάδας που διακινούν την άποψη ότι η χώρα πρέπει να πάει σε προωθημένη αναδιάρθρωση και να αρνηθεί να πληρώσει τα χρέη που έχουν συσσωρευτεί στις πλάτες μας τις τελευταίες τρεις και πλέον δεκαετίες διακυβέρνησης του τόπου από τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις.
 Στην άποψη αυτή ήρθε να προσδώσει με επιτυχία τον απαιτούμενο ιδεολογικό μανδύα το ντοκιμαντέρ "debtOcracy", το οποίο μεταξύ άλλων αναπτύσσει τη θεωρία του απεχθούς χρέους επικαλούμενο αντίστοιχες περιπτώσεις άλλων χωρών όπως ο Ισημερινός και το Ιράκ, που έγινε πράγματι κάτι αντίστοιχο. Είναι πολλά τα επιχειρήματα, με τα οποία μπορεί κανείς με ευκολία να καταρρίψει το ιδεολόγημα πάνω στο οποίο στηρίζεται με απλά λόγια η άποψη ότι δεν πρέπει να πληρώσουμε τα χρήματα των δανείων, τα οποία λάβαμε όλα τα προηγούμενα χρόνια, γιατί ούτε λίγο ούτε πολύ οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις συνήψαν τα δάνεια αυτά με τους "κερδοσκόπους" των διεθνών αγορών εν αγνοία του ελληνικού λαού. Συνεπώς ο λαός δεν είχε γνώση ούτε των δανειακών αυτών συμβάσεων ούτε των όρων υπό τις οποίες αυτές υπογράφηκαν από πολιτικούς, που υποστηρίζεται ότι ενήργησαν με επίορκο τρόπο και σίγουρα πάντως όχι σύμφωνα με τα εθνικά συμφέροντα. Γι' αυτό, βάσει αυτής της θεωρία, οφείλουμε να κηρύξουμε το χρέος της χώρας μας ως απεχθές και να αρνηθούμε να το ξεπληρώσουμε. Τόσο απλά. Ή μάλλον για την ακρίβεια τόσο απλοϊκά.




Η θεωρία του απεχθούς χρέους πάει ένα βήμα παραπέρα τη συζήτηση περί αναδιάρθρωσης. Την οποία αναδιάρθρωση θα μπορούσε κάποιος και να υποστηρίξει όχι στο βαθμό του μαζικού κουρέματος των ομολόγων αλλά τουλάχιστον στην προσπάθεια συνεννόησης με τους δανειστές μας για καλύτερους όρους αποπληρωμής των δανείων είτε μέσω μίας περιορισμένης επιμήκυνσης τους είτε μέσω μείωσης κατ΄ ένα ποσοστό των επιτοκίων, με την προϋπόθεση ότι αυτό δε θα έβλαπτε περαιτέρω και ανεπιστρεπτί την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας στο μέλλον. Η θεωρία του απεχθούς χρέους, όμως, δεν προτείνει διαπραγμάτευση με τους πιστωτές μας αλλά, κοινώς, στάση πληρωμών. Δεν ξέρω πώς έχουν οραματιστεί οι εμπνευστές τις θεωρίας αυτής την επόμενη μέρα μίας Ελλάδας που δε θα βρίσκει ούτε ευρώ να δανειστεί από τις αγορές. Σίγουρα πάντως ακούγεται πολύ απλοϊκό να πιστεύουν ότι μία χώρα όπως η δική μας με αμελητέα παραγωγική βάση θα καταφέρει να δημιουργήσει τέτοια μελλοντικά πλεονάσματα που δεν θα χρειαστεί ποτέ ξανά να εξαρτάται από τα χρήματα των δανειστών της. Ακόμα όμως πιο απλοϊκή, και επικίνδυνη θα τολμούσα να πω, ακούγεται η σκέψη που λέει ότι για τα χρέη που φορτωθήκαμε από τα δάνεια των πιστωτών μας θα πρέπει να τα πληρώσουν αυτοί που μας τα έδωσαν. Παράγωγο κι αυτό της πάγιας αντίληψης που καλλιεργούνταν επί δεκαετίες στην χώρα μας ότι για όλα φταιει πάντα κάποιος άλλος και σίγουρα όχι εμείς. Όσοι ασπάζονται τη θεωρία του απεχθούς χρέους δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να προτείνουν μία ειδεχθή πολιτική για τη χώρα, που στηρίζεται στη λογική "δανεικά κι αγύριστα" αλλά το χειρότερο είναι ότι αν ακολουθηθεί θα υποθηκεύσει σε πολλαπλό πολιτικό, οικονομικό, διπλωματικό και διεθνές επίπεδο όχι μόνο την αξιοπιστία αλλά και το ίδιο το μέλλον της Ελλάδας. Είναι απλοϊκά εύκολο να ζητάει κάποιος να κηρύξει η χώρα έναν ανένδοτο αγώνα απέναντι στους διαχρονικούς δανειστές της. Είναι όμως και εξίσου επικίνδυνη ανευθυνότητα απέναντι στη χώρα να οραματίζεται κανείς για την Ελλάδα τη λύση του οικονομικού απομονωτισμού και της διεθνούς απαξίωσης μέσω μίας τέτοιας πρότασης.



Το να συμφωνεί ή να διαφωνεί κανείς με αυτήν την θεωρία δεν έχει να κάνει με το αν είναι υπέρ ή κατά του Μνημονίου που υπέγραψε η Ελλάδα με την τρόικα. Αλλά η συμφωνία ή η διαφωνία συνιστά κριτήριο που θα διαχωρίσει ιδεολογικοπολιτικά την ελληνική κοινωνία το επόμενο διάστημα σε μία, δυστυχώς, αποπροσανατολιστική βάση. Όχι για το προς κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στη χώρα, που θα έπρεπε να ήταν αυτό το οποίο θα συζητούσαμε σήμερα, αλλά για το αν είναι καλό ή όχι να κάνουμε την Ελλάδα τον ιστορικό μπαταχτσή της Ευρώπης. Το τελευταίο δε θα έπρεπε καν να το σκεφτόμαστε σαν πιθανό σενάριο. Όχι για να μη χάσουν τα λεφτά τους οι δανειστές μας και οι τράπεζες. Άλλωστε αυτό είναι κάτι που οι ίδιοι το προεξοφλούν και ως ένα σημείο έχουν αρχίσει να υπολογίζουν τις ζημίες που θα έχουν μέσω μίας πιθανότατης αναδιάρθρωσης. Αλλά γιατί επιχειρεί να αναστήσει εκ νέου τη νοοτροπία που μας έφερε σήμερα σε αυτό εδώ το σημείο. Ότι, τέλος πάντων, η ζωή μπορεί να συνεχιστεί έτσι όπως την ξεκινήσαμε μεταπολιτευτικά αφού έτσι κι' αλλιώς... "κάποιος άλλος πληρώνει για μας".



*Ο Θάνος Δημάδης είναι ανταποκριτής για την τηλεόραση και το ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ από την Ουάσινκτον και αρθογράφος στην αμερικανική έκδοση Huffington Post (http://www.huffingtonpost.com/thanos-dimadis)