Λύρα και Τόξο.

Στον ομηρικό ύμνο εις Απόλλωνα φαίνεται να λέγει ο νεογέννητος θεός :

εἴη μοι κίθαρίς τε φίλη καὶ καμπύλα τόξα,

χρήσω δ᾿ ἀνθρώποισι Διὸς νημερτέα βουλήν.

δηλώνοντας αμέσως τις κύριες ασχολίες του: την τοξοβολία, την μουσική και την εξαγγελία της αλαθήτου βουλής του Διός. Οι καλοί τοξοβόλοι είχαν μάθει την τέχνη από τον ίδιο τον Απόλλωνα• όταν δε επιθυμούσαν μιαν επιτυχημένη βολή, επικαλούνταν τον θεό. Οι θεοί, ευφραίνονται όταν ακούν τους γλυκούς τόνους της λύρας του Απόλλωνος• οι Μούσες τραγουδούν και χορεύουν• άγρια ζώα των δασών, άνθρωποι και θεότητες, όλη η φύσις, μαγεύονται σαν ακουσθούν οι αρμονικοί ήχοι της φόρμιγγάς του.

Τα δύο αυτά όργανα ομοιάζουν κατά πολύ μεταξύ τους ως προς την υλική τους υπόσταση καθώς στα δύο υπάρχουν τεινόμενες χορδές, οι οποίες κατά τους αρχαίους χρόνους κατασκευάζονταν από έντερα ζώων κι χρήση τους γίνεται πάλλοντας τες. Πέρα όμως από την απλή αντίληψη του τόξου ως όπλου, της λύρας ως μουσικού οργάνου, και της σαφούς ομοιότητας της μηχανικής συνθέσεως και λειτουργίας τους, τα δύο αυτά χαρακτηριστικά αντικείμενα του Απόλλωνος έχουν και ομοιότητες στους βαθύτερους συμβολισμούς τους.

Στην τοξοβολία δεν υπάρχει άμεση επαφή τοξευτή και στόχου, παρά μεγάλο διάστημα• δεν απαιτείται μυϊκή δύναμη, αλλά απόλυτη συγκέντρωση. Την στιγμή κατά την οποία αφήνεται η χορδή από τα δάχτυλα του τοξοβόλου, πρέπει σώμα και νους να βρίσκονται σε πλήρη αρμονία, ώστε όλη η συσσωρευμένη στην τάση της χορδής ενέργεια, να αποδοθεί την κατάλληλη στιγμή στο ελευθερούμενο βέλος για να χτυπηθεί επακριβώς ο στόχος. Η πράξη του λυγίσματος του τόξου συμβολίζει από εσωτερική άποψη, την τέλεια νοητική συγκέντρωση, την επιδεξιότητα και την σταθερότητα, βασικές προϋποθέσεις για την πνευματική ανάβαση των ανθρώπων. Επίσης, η ίδια εικόνα, του τοξότη να λυγίζει και να τεντώνει το τόξο, χρησιμοποιείται πολύ συχνά με αυτήν την εσωτερική έννοια σε βουδιστικές παραβολές και κυρίως στο Ζεν. Τα βέλη του Απόλλωνος αποκαθαίρουν για πάντα την ψυχή από την αταξία, την δυσαρμονία, την αρρυθμία, την ασχήμια, την άνευ σχήματος όψη των πραγμάτων και των όντων και την αδικία· όπως όταν βρέφος 4 ημερών φόνευσε τον Πύθωνα και όπως όταν με την χαρακτηριστική τοξευτική του ικανότητα βάλλει από μακρόθεν κατά ανδρών μελλοθανάτων, χαρίζοντας τους έναν ήρεμο, σαν ύπνο, θάνατο.

Η αληθινή αρμονία, η οποία δύναται να επιτευχθεί με την μουσική, συμβολίζεται και με την λύρα. Οι παραγόμενες, εκ των παλλόμενων από τον θεό χορδές, μελωδίες δίνουν σχήμα στα άμορφα, ηρεμούν τα άγρια, θεραπεύουν τα άρρωστα και νοσούντα. Για το παίξιμο της λύρας απαιτείται δεξιοτεχνία και ορθή αντίληψη περί του ωραίου και αρμονικού. Σύμφωνα με τον μύθο για το χτίσιμο των τειχών της επτάπυλης Θήβας, ο δίδυμος αδελφός του Αμφίονος, Ζήθος με την μυθική του δύναμη μετέφερε βράχους από τα βουνά, ενώ ο Αμφίων με την λύρα και το τραγούδι τις μάγευε, έτσι που από μόνες τους στερεώνονταν πάνω στα τείχη. Θεμελιώδη στοιχεία άλλωστε της μουσικής είναι ο ρυθμός και η αρμονία. Οι ίδιες όμως λέξεις χρησιμοποιούνται και ως όροι της οικοδομικής. Οι λέξεις αυτές είτε αφορούν ήχους είτε οπτικά ερεθίσματα, είναι συνυφασμένες με την αισθητική και το κάλλος.

Έπειτα από τα παραπάνω εξέρχεται το συμπέρασμα ότι από αμφότερα τα όργανα εκτοξεύονται, από το μεν τόξο το βέλος που πλήττει, από την δε λύρα το εύστοχο άσμα, με στόχο την επιβολή της τάξεως και την επικράτηση της αρμονίας. Ο γνήσιος αοιδός είναι τόξο, το δε άσμα αυτού βέλος, το οποίο πετυχαίνει τον στόχο αυτού.

Τα παραπάνω χαρακτηριστικά που προήλθαν από τον αποσυμβολισμό του τόξου και της λύρας, είναι κύρια γνωρίσματα του Απόλλωνος, αλλά οφείλουν να είναι και καθενός από μας. Σε έναν κόσμο δύσμορφο και χαοτικό, όπου κυριαρχούν η αταξία και η παντελής έλλειψη μέτρου, έχουμε την αποστολή, ως φορείς της Απολλώνειας αισθητικής, να βάλουμε κατά της σήψεως και των δημιουργών της. Η επαναφορά όμως της αρμονίας στον εξωτερικό αισθητό κόσμο, προϋποθέτει πρωτίστως την εσωτερική απόκτησή της, μέσω συνεχούς εξασκήσεως. Μόνον τότε θα έχουμε χτίσει μιαν ακέραια και ισχυρή, σαν τα τείχη της Θήβας, προσωπικότητα. Γιατί όπως μας αφηγείται ο μύθος, δεν απαιτείται μόνον δύναμη και ανδρεία, αλλά και εσωτερική καλλιέργεια και αρμονία· τότε μόνον τα εκτοξευόμενα βέλη μας θα πετυχαίνουν τον στόχο τους εις το ακέραιο!

Πραιτωριανός

Σημείωση : Το κείμενο βασίστηκε σε σκέψεις του Κων. Μερεντίτου από το βιβλίο του "Ο Απόλλων εν τη θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων".

πηγή

ΓΕΝΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ διάβασμα - σκέψη - δράση – επανάσταση