Το σχέδιο Παπανδρέου - Μπεγλίτη για την αποδόμηση του Στρατού

των Σπύρου Τρίψα και Γιώργου Διονυσόπουλου

Στο χείλος της καταστροφής κατάφερε, μέσα σε δεκαπέντε μόλις ημέρες, να σύρει...
τις Ένοπλες Δυνάμεις ο πρώην υπουργός Εθνικής Άμυνας, κ. Πάνος Μπεγλίτης, προωθώντας με πραξικοπηματικό τρόπο και κόντρα στα Γενικά Επιτελεία την κατάργηση ολόκληρων στρατιωτικών σχηματισμών και την απόσυρση κύριων μονάδων μάχης από την ενεργό υπηρεσία, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο την άμυνα και την ασφάλεια της χώρας. Ποτέ –κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες τουλάχιστον– οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας...
 δεν έφτασαν τόσο κοντά στη διάλυσή τους όσο το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τις 17 έως τις 31 Οκτωβρίου, όταν η προηγούμενη πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ επιχείρησε να επιβάλει στο Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) μια νέα Δομή Δυνάμεων στο στράτευμα, το εισηγητικό σημείωμα της οποίας φέρνουν σήμερα στο φως της δημοσιότητας τα «Επίκαιρα». Επρόκειτο για μία εισήγηση που προκάλεσε έντονη ανησυχία και αναταραχή στο σύνολο σχεδόν της στρατιωτικής ηγεσίας, η οποία διέκρινε πίσω από τις αλλαγές που προωθούσε τον τεράστιο κίνδυνο της πλήρους αποδιοργάνωσης και αποσυντονισμού του στρατεύματος, σε μια κρίσιμη στιγμή για τη χώρα, εξαιτίας τόσο της οικονομικής κρίσης όσο και της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο και την Κύπρο.






Η συγκεκριμένη εισήγηση κατατέθηκε υπόψη της στρατιωτικής ηγεσίας στη συνεδρίαση του ΣΑΓΕ στις 17 Οκτωβρίου, προκαλώντας την έκπληξη των ανώτατων στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων με τη σκοπιμότητά της. Η απάντηση της στρατιωτικής ηγεσίας στον κ. Μπεγλίτη θα έρθει μία εβδομάδα αργότερα. Στη συνεδρίαση του ΣΑΓΕ στις 24 Οκτωβρίου, το σύνολο των Αρχηγών διατύπωσε τις επιφυλάξεις του στην προτεινόμενη νέα Δομή Δυνάμεων 2011-2025, θεωρώντας ότι η εφαρμογή της δημιουργούσε σημαντικό ρήγμα στην άμυνα της χώρας. Ιδιαίτερα έντονες ήταν οι αντιδράσεις από την πλευρά του Πολεμικού Ναυτικού και του Στρατού Ξηράς, με οχτώ στους δέκα αντιστράτηγους να τοποθετούνται αρνητικά στη νέα Δομή Δυνάμεων. Μετά τη συνεδρία ση του ΣΑΓΕ, στις 25 Οκτωβρίου και αφού η προηγούμενη πολιτική ηγεσία απαίτησε από τους Αρχηγούς να συναινέσουν στις αλλαγές που προωθούσε, ορίστηκε νέα συνεδρίαση του Συμβουλίου για τις 7 Νοεμβρίου.






Από τις 25 Οκτωβρίου και επί μία περίπου εβδομάδα ο κ. Μπεγλίτης και η ομάδα των επιτελών του θα επιδοθούν σ’ έναν αγώνα δρόμου, προκειμένου να μεταπείσουν την ανώτατη στρατιωτική ηγεσία, ώστε η τελευταία να βάλει τις υπογραφές της στη νέα Δομή Δυνάμεων. Παρά τις ασφυκτικές πιέσεις αλλά και τις παραινέσεις που θα ασκηθούν στους Αρχηγούς των Γενικών Επιτελείων να βάλουν την υπογραφή τους στο κείμενο για τις αλλαγές στο στράτευμα, οι τελευταίοι δεν θα κάνουν πίσω. Ταυτόχρονα, σε εξέλιξη βρισκόταν μία ακόμη διαδικασία που αφορούσε στη βολιδοσκόπηση ανώτατων αξιωματικών που θα ήταν διατεθειμένοι να στηρίξουν τις επιλογές της προη γούμενης πλέον πολιτικής ηγεσίας, με αντάλλαγμα την ταχεία ανέλιξή τους στους ανώτατους θώκους του στρατεύματος. Όλες αυτές οι παράλληλες διαπραγματεύσεις διήρκεσαν μία περίπου εβδομάδα, έως και τις 31 Οκτωβρίου, όταν εντελώς πραξικοπηματικά –κι ενώ η κυβέρνηση ήταν εμφανές πως τελούσε υπό κατάρρευση– ο κ. Μπεγλίτης θα αλλάξει το σύνολο των Αρχηγών και θα «καρατομήσει» με συνοπτικές διαδικασίες δεκάδες ανώτατους αξιωματικούς.










Εισήγηση προτεινόμενης






Δομής Δυνάμεων 2011-2025






Η εισήγηση που προκάλεσε τρικυμία στις Ένοπλες Δυνάμεις και την «καρατόμηση» δεκάδων αξιωματικών προέβλεπε, με ορίζοντα υλοποίησης την επόμενη τριετία, πλήθος αλλαγών σε ευρεία γκάμα θεμάτων, από την οργάνωση και τη λειτουργία του στρατεύματος μέχρι τη μείωση τόσο της αριθμητικής οροφής του προσωπικού και στους τρεις Κλάδους όσο και των αμυντικών δαπανών εν γένει. Το εντυπωσιακό είναι πως, παρά το ότι η συγκεκριμένη εισήγηση δέχεται πως παραμένει ο κίνδυνος των ασύμμετρων απειλών στα βόρεια σύνορά μας, σημειώνοντας πως «δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται η πιθανότητα εμφάνισης μη παραδοσιακών απειλών ή προκλήσεων ασφαλείας, που δυνητικά θα απαιτήσουν την εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων», εντούτοις προχωρεί στην κατάργηση της 1ης Στρατιάς που έχει τη βασική ευθύνη για τον ηπειρωτικό κορμό της χώρας, υποβαθμίζοντας τη στρατιωτική παρουσία τόσο στη Δυτική Μακεδονία όσο και στην Ήπειρο. Παράλληλα, όμως, με βάση πάντα τη σχετική εισήγηση, μέσω της νέας Δομής Δυνάμεων διαλύονται, υποβαθμίζονται και συγχωνεύονται ολόκληροι στρατιωτικοί σχηματισμοί και στους τρεις Κλάδους, δημιουργώντας σημαντικά επιχειρησιακά κενά στην άμυνα της χώρας. Πιο συγκεκριμένα:






Στο Στρατό Ξηράς προβλέπεται η κατάργηση του Στρατηγείου της 1ης Στρατιάς στη Λάρισα, του Στρατηγείου του Α’ Σώματος Στρατού στην Κοζάνη, του Στρατηγείου της ιστορικής 8ης Μεραρχίας στα Ιωάννινα και αριθμού μονάδων της, του Στρατηγείου της IV Μ.Π. στην Τρίπολη, του Επιχειρησιακού Στρατηγείου της 20ής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας στην Καβάλα, του Στρατηγείου της 15ης ΤΑΞΠΖ στην Καστοριά και αριθμού μονάδων της, της Διοίκησης Στρατιωτικών Εργοστασίων (ΔΙΣΕ), του Στρατηγείου της I, II και III ΤΑΞΥΠ (Βόλος, Κοζάνη, Θεσσαλονίκη) και της 651 ΑΒΥΠ (Μπογιάτι Αττικής). Επίσης, σημαντικός αριθμός στρατιωτικών μονάδων σε όλη τη χώρα υποβαθμίζεται, μετασχηματίζεται ή διατυπώνεται πρόβλεψη διάλυσής τους στο σύντομο μέλλον όπως, για παράδειγμα, στην περίπτωση του Β’ Σώματος Στρατού.






Στο Πολεμικό Ναυτικό, προτείνεται η οριστική κατάργηση της Διοίκησης Ναυτικής Εκπαίδευσης, του ενός εκ των δύο Κέντρων Εκπαιδεύσεως, της Μοίρας Ελικοπτέρων ΔΜ της Διοίκησης Ελικοπτέρων, της Μοίρας Υποστήριξης της Διοίκησης Φρεγατών, των Διοικήσεων των δύο Μοιρών Υποβρυχίων, της μίας εκ των τριών Μοιρών της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών. Επίσης, προωθείται «ο περιορισμός της ναυτικής παρουσίας, μέσω ναυτικών σταθμών, στις απόλυτα απαραίτητες περιοχές», κάτι που σημαίνει ότι μέσω της νέας Δομής Δυνάμεων «άναψε το πράσινο φως» για την κατάργηση των Ναυτικών Διοικήσεων Ιονίου και Βορείου Ελλάδος. Την ίδια στιγμή, η εισήγηση δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για την ανάθεση της συντήρησης και της επισκευής των σκαφών του στόλου σε ιδιώτες, αφήνοντας περιθώρια για περαιτέρω εξέταση στο κομμάτι που αφορά στην «ανταποδοτικότητα του συστήματος συντήρησης και επισκευών, σε σχέση με το λειτουργικό κόστος και τις προσφερόμενες υπηρεσίες - αγαθά, προκειμένου να βελτιωθεί η εγκατάσταση μέσω ενοποιήσεων, συγχωνεύσεων, προσφυγής σε εξωτερικές πηγές, διακλαδικής εξυπηρέτησης αλλά και καταργήσεων, εάν απαιτηθεί».






Στην Πολεμική Αεροπορία, προτείνεται εντός των επόμενων οχτώ περίπου μηνών να καταργηθούν η Διοίκηση Αεροπορικής Εκπαίδευσης, η 113 Πτέρυγα Μάχης στη Μίκρα, η 129 Πτέρυγα Υποστήριξης και οι 132, 134 και 138 Σμηναρχίες Μάχης Αγρινίου, Σαντορίνης και Τυμπακίου αντίστοιχα. Παράλληλα, υπάρχει πρόβλεψη για το μετασχηματισμό, τη συγχώνευση και την ενοποίηση σειράς μονάδων, ενώ αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο να περιοριστούν οι δραστηριότητες της 110 Πτέρυγας Μάχης στη Λάρισα.






Ανάλογες μεταβολές προβλέπονται ταυτόχρονα, όμως, πάντα με βάση τη συγκεκριμένη εισήγηση, και στα κύρια οπλικά συστήματα, ορισμένα εκ των οποίων αναμένεται να πάρουν το δρόμο της απόσυρσης, εξαιτίας είτε της κατάργησης είτε της συγχώνευσης σημαντικού αριθμού Σχηματισμών, Μονάδων και Υπηρεσιών. Ενδεικτικά να σημειώσουμε την πρόβλεψη απόσυρσης δύο φρεγατών από το Πολεμικό Ναυτικό αλλά και του συνόλου των αεροσκαφών Α-7 από την ενεργό υπηρεσία, λόγω του υψηλού κόστους συντήρησής τους.










Η μάχη του ΓΕΣ για την 1η Στρατιά






Εξαιρετικά έντονες ήταν οι αντιδράσεις της στρατιωτικής ηγεσίας του ΓΕΣ, και ιδίως του πρώην Αρχηγού, κ. Φρ. Φραγκούλη, στην κατάργηση της 1ης Στρατιάς στη Λάρισα. Κύκλοι του ΓΕΣ χαρακτήριζαν ακατανόητη την επιμονή του κ. Μπεγλίτη να διαλυθεί η 1η Στρατιά, δεδομένου ότι τα κέρδη από την κατάργησή της ήταν εξαιρετικά μικρά σε σχέση με τη ζημία που θα προκαλούσε στην αμυντική θωράκιση της χώρας. Όπως σημείωναν οι ίδιοι κύκλοι, «το κέρδος των τριακοσίων περίπου ατόμων που προκύπτει από την κατάργηση της 1ης Στρατιάς σε καμία περίπτωση δεν ισοσκελίζει το λαμβανόμενο ρίσκο που προκύπτει από την απουσία ενιαίας διοίκησης για τον ηπειρωτικό χώρο». Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ανάλογη ενέργεια στους άλλους δύο Κλάδους αντιστοιχεί στην κατάργηση του Αρχηγείου Στόλου για το Πολεμικό Ναυτικό ή του Αρχηγείου Τακτικής Αεροπορίας για την Πολεμική Αεροπορία. Παράλληλα, προσθέτουν πως η 1η Στρατιά αποτελεί «μητρικό Στρατηγείο» της Ευρωπαϊκής Δύναμης EU-OHQ, η οποία έχει προκύψει από συμφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. «Πιθανή κατάργησή της θα αθετούσε μέρος των συμφωνιών που έχει συνάψει η πατρίδα μας στο πλαίσιο των διεθνών υποχρεώσεών της, αφού δεν διαθέτει άλλο σχηματισμό τέτοιου επιπέδου για να αναλάβει τη συγκεκριμένη αποστολή», σημείωναν οι ίδιες πηγές. Σε παρόμοιο μήκος κύματος κινήθηκαν οι αντιδράσεις που διατυπώθηκαν και από την πλευρά της ανώτατης ηγεσίας του Πολεμικού Ναυτικού στο κομμάτι που αφορά στην κατάργηση της Ναυτικής Διοίκησης Ιο νίου. «Δεν είναι δυνατόν η Τουρκία να πραγματοποιεί κοινές ναυτικές ασκήσεις με την Αλβανία στα ανοιχτά του Ιονίου, να έχουμε, δηλαδή, παρουσία τουρκικών σκαφών στη Δυτική Ελλάδα, και την ίδια στιγμή η κυβέρνηση να έρχεται και να υποβαθμίζει πλήρως τη δική μας ναυτική παρουσία εκεί. Είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη εξέλιξη και καλά θα κάνει η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ να το ξανασκεφτεί», επισήμανε ανώτερο στέλεχος του Πολεμικού Ναυτικού.










Κυβερνητικό πραξικόπημα στις Ένοπλες Δυνάμεις






Στα άκρα είχαν οδηγηθεί τους τελευταίους δύο μήνες οι σχέσεις μεταξύ της στρατιωτικής ηγεσίας του ΓΕΣ και του πρώην υπουργού Εθνικής Άμυνας, κ. Πάνου Μπεγλίτη, εξαιτίας της επιμονής ορισμένων κυβερνητικών στελεχών να χρησιμοποιηθούν οι άνδρες των Ενόπλων Δυνάμεων σε δράσεις που δεν εμπίπτουν στην αποστολή τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, αφορμή για να «ραγίσει το γυαλί» μεταξύ του κ. Φραγκούλη και του κ. Μπεγλίτη ήταν αρχικά η άρνηση του πρώτου να δώσει εντολή στο στρατό να συμμετάσχει στην περισυλλογή των σκουπιδιών που υπήρχαν στους δρόμους της Αθήνας εξαιτίας της πρόσφατης απεργίας των εργαζομένων στον τομέα της καθαριότητας. «Η δουλειά του στρατού δεν είναι να μαζεύει τα σκουπίδια από τους δρόμους. Υπάρχουν άλλοι για να το κάνουν αυτό», φέρεται να διεμήνυσε ο πρώην Α/ΓΕΣ στον πολιτικό του προϊστάμενο. Οι ίδιες πληροφορίες, πάντως, θέλουν τα αίτια της σύγκρουσης, η οποία κατέληξε τελικά στην «καρατόμηση» του κ. Φραγκούλη από την ηγεσία του Στρατού Ξηράς, βαθύτερα και να αφορούν σε ένα άλλο βέτο που επίσης έθεσε ο πρώην Α/ΓΕΣ σε άτυπο κυβερνητικό αίτημα συνεισφοράς ανδρών των Ειδικών Δυνάμεων για την ανάληψη κατασταλτικού ρόλου στο ενδεχόμενο κοινωνικής αναταραχής. «Μία φορά ο στρατός βρέθηκε απέναντι από τους πολίτες και παλέψαμε σκληρά επί σχεδόν σαράντα χρόνια να αποκαταστήσουμε αυτή τη σχέση εμπιστοσύνης που υπάρχει σήμερα. Η αποστολή του στρατού είναι άλλη», ήταν η απάντηση που δόθηκε αρμοδίως από αντιστράτηγο του Στρατού Ξηράς. Να σημειώσουμε ότι στο παραπάνω έγινε αναφορά και από γαλλικά ΜΜΕ, τα οποία σημείωναν την πιθανότητα συμμετοχής ανδρών του στρατού σε ενδεχόμενες επιχειρήσεις προστασίας πολιτικών στη Βουλή και καταστολής εξεγέρσεως του πλήθους.






Το τελευταίο χρονικό διάστημα, πάντως, η κυβέρνηση Παπανδρέου, βλέποντας ότι πνέει τα λοίσθια, αποφάσισε για μία ακόμη φορά να χρησιμοποιήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις προκειμένου να εξυπηρετήσει τα μικροκομματικά της συμφέροντα, επισείοντας, κυρίως στο εξωτερικό, το φόβο στρατιωτικού πραξικοπήματος. Οι φήμες περί πραξικοπήματος προέκυψαν μετά τη δήλωση περί δημοψηφίσματος που έκανε ο κ. Παπανδρέου, με τον ανταποκριτή της γαλλικής Libération στις Βρυξέλλες –κάλυπτε τη Σύνοδο του G-20 στις Κάννες– να γράφει στο Διαδίκτυο ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός δικαιο λόγησε στους εταίρους του στην Ευρωζώνη την απόφασή του να προχωρήσει σε δημοψήφισμα με το επιχείρημα ότι προσπάθησε να αποφύγει σχεδιαζόμενο πραξικόπημα. Την εν λόγω θεωρία διακίνησαν εν συνεχεία αρκετά ακόμη ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης, όπως οι βρετανικές Telegraph και Daily Mail, τονίζοντας ότι ο τότε υπουργός Άμυνας, Π. Μπεγλίτης, αποστράτευσε τους τέσσερις κορυφαίους της στρατιωτικής ιεραρχίας την επομένη της ανακοίνωσης του δημοψηφίσματος. Να σημειώσουμε, πάντως, ότι το κλίμα περί πραξικοπήματος από τις Ένοπλες Δυνάμεις το είχε προετοιμάσει ο ίδιος ο κ. Μπεγλίτης, όταν, πριν από πέντε περίπου μήνες από το βήμα της Ολομέλειας στη Βουλή, ανέφερε πως «είναι ανάγκη εθνικής συναίνεσης και συνεννόησης, καθώς το τελευταίο διάστημα παρατηρώ και διαπιστώνω ότι υπάρχει ανάμεσα στο σύνολο των ενώσεων των απόστρατων αξιωματικών μια κινητικότητα, στο όνομα της υπεράσπισης κάποιων συντεχνια κών διεκδικήσεων. Μια από αυτές τις ενώσεις αποστράτων αγκαλιάζεται από μερίδα κομμάτων. Πρέπει να κοπεί κάθετα ο ομφάλιος λώρος που συνδέει κόμματα της αντιπολίτευσης, ιδιαίτερα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με αποστράτους», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μπεγλίτης, προειδοποιώντας πως «η έκκληση των ενώσεων αποστράτων προς τα εν ενεργεία στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων να βρίσκονται σε εγρήγορση και υπηρεσιακή ετοιμότητα για να αποκρούσουν την κυβέρνηση είναι επικίνδυνη και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπιστεί». 






Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Επίκαιρα: 17/11/2011