Απόψεις: "Οι Άθλιοι! "

Γράφει ο Χρήστος Παπαδημητρίου, κοινωνιολόγος.
(Με αφορμή την αδυναμία μου σήμερα ως εκπαιδευτικός να προσφέρω στους μαθητές μου ελπίδα –προοπτική –γέλιο-ζωή, και για αυτό φταίω εγώ φταις κι εσύ αγαπητέ Αναγνώστη, φταίνε κι αυτοί οι άθλιοι κι απερίγραπτοι τύποι οι οποίοι ακόμη πολιτικολογούν ιερουργούν αρθρογραφούν ασκούν εξουσία ,και με την παρουσία τους προκαλούν...) …

Όταν ο άνθρωπος ζει αμόρφωτος και απελπισμένος, όταν η γυναίκα πουλάει το κορμί της για μια μπουκιά ψωμί ,όταν το παιδί υποφέρει από αγραμματοσύνη κι από έλλειψη παιδείας,... τότε...

Άθλιος ονομάζεται ο άνθρωπος…

Όταν όμως ο άνθρωπος εκατό χρόνια σχεδόν μετά την παραπάνω παραδοχή του Βίκτωρος Ουγκό έχει ξεπεράσει τις συγκεκριμένες προβληματικές περιοχές, και εντούτοις αντιμετωπίζει τα πράγματα στην χώρα μας ως άλλος Γιάννης Αγιάννης, ο κεντρικός ήρωας δηλαδή των Αθλίων στο πρόσωπο του οποίου εξετάζεται η φύση του καλού και του κακού. Τότε αγαπητέ μου Αναγνώστη νομιμοποιούμαστε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα ότι σήμερα …ο άνθρωπος κατέστη Άθλιος...

Ο άθλιος στην πρώτη περίπτωση αντικατοπτρίζει τον ταπεινό και καταφρονημένο, στην δική μας σημερινή κοινωνική πραγματικότητα άθλιος είναι αυτός όπως έχει καταγραφεί, η σωστότερα κωδικοποιηθεί στην συνείδηση της κοινωνίας, αλλά και στην ατομική συνείδηση ενός εκάστου ως ανυπόληπτος ως αφερέγγυος, ως αναξιόπιστος διαχειριστής της δημόσιας περιουσίας και ανειλικρινής υπερασπιστής της κάθε μορφής αξιοπρέπειας .

Κι ενώ αυτό είναι κοινός τόπος όλοι αυτόν τον τύπο του άθλιου πολίτη η συμπολίτη, του άθλιου πολιτικού η ιερωμένου, του άθλιου πανεπιστημιακού η δημοσιογράφου, κοκ τον αναζητούμε έξω από το ίδιο περιβάλλον, μακριά από το «εμείς» και πάντα κοντά στο «εσείς»,ποτέ εδώ αλλά σχεδόν πάντα εκεί.

Έτσι λοιπόν κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, ισχυριζόμενοι φαιδρώς ότι «δεν είμαστε όλοι ίδιοι», ιδιαίτερα σήμερα σε αυτή την ενοχική εποχή που για όλα φταίνε οι άλλοι ,και η ευθύνη για όλα τα κακώς κείμενα είναι ξένη από δικές μας συμπεριφορές και πρακτικές. 

Προκαλεί αλγεινή εντύπωση η αδυναμία ή η άρνηση αυτοκριτικής καθότι αποτελεί την βάση της επανατοποθέτησης στα πράγματα, φαίνεται και επιβεβαιώνεται τούτες τις ολέθριες μέρες όμως ότι αρνούμαστε έστω για λίγο να δούμε στον καθρέφτη γυμνό τον εαυτό μας.

Προκαλεί αηδία στον «εναπομείναντα πολίτη»(καθότι η αθλιότητα δεν βρίσκει παντού έδαφος να ριζώσει) καθώς παρακολουθεί άναυδος την συνειδητή άρνηση όλων των προαναφερόμενων στο να κάνουν αυτοκριτική έστω και με την έννοια της παραδοχής του χτες. Και θεωρεί αλχημεία τις στημένες τηλεοπτικές διαφωνίες οι οποίες έχουν χάσει παντελώς τον ενημερωτικό χαρακτήρα των, αφού διατεταγμένοι δημοσιογράφοι επιτελούν διατεταγμένο έργο –μορφή αθλιότητας δηλαδή, συμπεριφορά δηλαδή την οποία η κοινωνία αναγνωρίζει ως άθλια και τους ίδιους ως αθλίους.

Λυπάμαι και θλίβομαι ομολογώ και ντρέπομαι με τον εαυτό μου που ως άτομο δεν μπόρεσα να κάνω την δική μου αυτοκριτική για πολλούς λόγους , αλλά αποτελεί πραγματικό γεγονός ότι το περιβάλλον γενικότερα καθίσταται αρνητικό σε αυτή την προσπάθεια ,καθότι καθημερινά ακόμη και σε αυτή την οριακή στιγμή για την πολιτιστική και πολιτισμική μας συνέχεια ,επικρατεί μια ανυπέρβλητη αμοραλιστή διάθεση η οποία και γεννά μια γενικευμένη αφασία. Παραδέχομαι ως άτομο την ελλειμματικότητα μου, ως πολίτης αυτής της κοινωνίας όμως επισημαίνω και την αναποτελεσματική παρουσία του «κοινωνικού γίγνεσθαι» γενικότερα. 

Με αυτή την παραδοχή η αθλιότητα ξεπέρασε τα ανεκτά όρια από όλους αυτούς τους τύπους από οπουδήποτε κι αν προέρχονται και ανήκουν για την ανελέητη υποκρισία τους, για το απύθμενο θράσος τους είτε πρόκειται για κληρονόμους και διαχειριστές της πολιτικής της πανεπιστημιακής ,δικαστικής η εν γένει της όποιας κοινωνικής πραγματικότητας.
Τέτοια άθλια πραγματικότητα βιώνουμε σήμερα από άθλιους διαχειριστές με την έννοια κατ αρχάς της αμφίβολης δυναμικής των προσωπικοτήτων όπως αυτό το τελευταίο διάστημα φάνηκε στην πολιτική σκηνή αλλά και όπως τελικά κατέληξε στην πρώτη ερμαφρόδιτη ελληνική δημοκρατία.

Ως άλλος Γιάννης Αγιάννης, ο οποίος ούτε στην καλοσύνη του ευεργέτη του δεν μπόρεσε να αντισταθεί, και ξανακύλησε στην πρότερα κατάσταση, η χώρα σήμερα σε κάθε μάλλον φαινομενική προσπάθεια διάσωσης μετακυλύει ξανά και ξανά στην πρότερα κατάσταση χωρίς αιδώ από κανέναν.

Από κανέναν εκ των πολλών Αγιάννηδων, οι οποίοι κοιμήθηκαν και ξύπνησαν ο καθένας με την δική του μέθοδο για την σωτηρία της πατρίδας, με πρακτικές οι οποίες αποδείχτηκαν άθλιες με την έννοια ότι η κάθε μέθοδος πρωτίστως σκόπευε στην επιβίωση του προσωπικού μικρόκοσμου καθενός εκάστου.

Είναι επιβεβλημένη η παρατήρηση ότι σήμερα πρέπει να τεθούν και να επιβληθούν όρια στην άσκηση της κάθε μορφής εξουσίας, είναι αναπόφευκτο πια να οροθετηθεί το πλαίσιο και να επαναπροσδιοριστεί με σύγχρονες θέσεις, το τι επιτρέπεται και το τι απαγορεύεται στον οποιοδήποτε ασκεί εξουσία, καθότι ακόμη και σήμερα δίνεται η εντύπωση ότι συνεχίζουν να λένε απερίγραπτες ανακολουθίες αλλά και να ενεργούν με αχαρακτήριστες πρακτικές .

Αγαπητέ συμπολίτη σκοπός της αναφοράς αυτής δεν είναι να μορφώσει η να εκπλήξει για το ύφος ή το ήθος της, αλλά σκοπός της είναι ο προβληματισμός ,ο οποίος δεν συνοδεύεται εσκεμμένα από κάποια πρόταση.
Οι Άθλιοι του Βίκτωρος Ουγκώ γράφτηκαν από αγάπη και νοσταλγία για την πατρίδα του, αφού την είχε χάσει και ήθελε να την ξαναζήσει στο όνειρο του.

Ο τίτλος και το περιεχόμενο του βιβλίου αναφέρεται και υπονοεί τους καταφρονημένους, του προηγούμενου αιώνα ενώ η έννοια που αποδίδεται σήμερα στη λέξη αναφέρεται και υπονοεί «αλητήριους» τύπους οι οποίοι καμία σχέση δεν μπορεί να έχουν με τον κεντρικό ήρωα Γιάννη Αγιάννη ο οποίος έκλεψε ψωμί από οίκτο και λύπη για τον συνάνθρωπο, ενώ αυτούς που χαρακτηρίζουμε αθλίους σήμερα έκλεψαν-υποθήκευσαν και πιθανώς να καταστρέψανε το αύριο των παιδιών της Ελλάδος, και αποταμίευσαν οι ανιστόρητοι ελεεινοί και τρισάθλιοι την ελπίδα τους για ζωή σε θυρίδες του εξωτερικού σε ισχυρά νομίσματα.

Οι άθλιοι όποιοι κι αν είναι…στον καθρέφτη τους γυμνοί δεν θα μπορέσουν να σταθούν…ποτέ. 

Γιάννενα 23/11/2011 Epirus-Ellas