ΝΔ: μπροστά στο σύγχρονο δίλημμα

του Θάνου Δημάδη

Αν με ρωτούσατε, θα ήμουν ο τελευταίος που θα ισχυριζόμουν ότι στο σημερινό πολιτικό σκηνικό υφίστανται ακόμα οι κάθετες διαχωριστικές γραμμές του παρελθόντος. Τότε που κάποιος, ανάλογα με την ιδεολογική του τοποθέτηση, αποκαλούνταν "δεξιός" ή "αριστερός", "σοσιαλιστής" ή "νεοφιλελεύθερος". Όχι μόνο ιστορικά αλλά κυρίως εμπειρικά, τέτοιου είδους κάθετοι ιδεολογικοί διαχωρισμοί βάσει των οποίων πορεύτηκαν τα κόμματα πριν μερικές δεκαετίες, σήμερα θεωρούνται ξεπερασμένες. Ή ακόμα περισσότερο αναχρονιστικές από πολλούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το...
 "σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα" που ατυχώς αναπαρήγαγε ο Γ. Παπανδρέου στις εκλογές του 2009 στην προσπάθειά του να αναβιώσει ιδεολογικά πάθη του χθες και να τα εντάξει ιστορικά στο σήμερα. Το αποτέλεσμα ήταν να τείνει να μοιάζει με μία καρικατούρα του εαυτού του, με ευθύνη φυσικά όσων των παρέσυραν σε ένα τέτοιο ολίσθημα. Το ίδιο σφάλμα επανέλαβε πολλές φορές το ΠΑΣΟΚ στην νεώτερη ιστορία του κατά την τελευταία δεκαετίες, με τον Κώστα Σημίτη και τον Γ. Παπανδρέου να κατηγορούν τη ΝΔ ως "δεξιό" ή "συντηρητικό" κόμμα, την ώρα που το ΠΑΣΟΚ  ως κυβέρνηση έχει εφαρμόσει μέχρι σήμερα αυτές τις πολιτικές που στο παρελθόν θα χαρακτηρίζονταν ως βαθιά "νεοφιλελεύθερες" και, πάντως, σε καμία περίπτωση "σοσιαλιστικές".

Τα πολιτικά κόμματα- και κυρίως τα δύο μεγαλύτερα αλλά όχι μόνον αυτά- βρίσκονται σήμερα σε μία πολύ σοβαρή κρίση ιδεολογικής και πολιτικής ταυτότητας. Αυτό συμβαίνει γιατί αρνούνται πεισματικά να αναπροσδιορίσουν τους όρους με τους οποίους θα πάρουν τις νέες θέσεις τους στο υπό αναδιαμόρφωση πολιτικό σύστημα της νέας εποχής. Επιμένουν δυστυχώς στη λογική της "κάθετης ιδεολογικής περιχαράκωσης" που σημάδεψε το πολιτικό σύστημα της χώρας μας όλα τα προηγούμενα χρόνια και την ίδια στιγμή αδυνατούν να προχωρήσουν ένα βήμα παρακάτω. Δηλαδή να υιοθετήσουν την λογική της "οριζόντιας πολιτικής διαφοροποίησης" η οποία πρακτικά σημαίνει:

-κατάργηση των διαχωριστικών ιδεολογικών γραμμών του χθες που δημιουργούσαν μία ανατροφοδοτούμενη δυναμική απόκλισης των κομμάτων προκαλώντας την ψευδαίσθηση ότι η απόσταση που τους χωρίζει είναι πολύ μεγάλη για αναζήτηση σημείων σύγκλισης μεταξύ τους. Με το πέρασμα των χρόνων, οι ιδεολογικές αποκλίσεις εξανεμίστηκαν με τα πολιτικά κόμματα, όμως να παραμένουν, εικονικά και μόνο, γατζωμένα σε αυτές.

- ανάδειξη νέων οριζόντιων γραμμών διαφοροποίησης μεταξύ όχι των πολιτικών κομμάτων αλλά των πολιτικών υποκειμένων που υπόκεινται στα κόμματα. Η κατηγοριοποίηση δεν αφορά πλέον τα κόμματα αλλά τα πρόσωπα στο εσωτερικό τους που τα υπηρετούν. Τα κριτήρια είναι κοινά και αμιγώς πολιτικά. Τα πολιτικά υποκείμενα κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την τοποθέτησή τους σε δύο άξονες. Από τη μία μεριά βρίσκεται ο άξονας του λαϊκισμού και από την άλλη εκείνος της υπευθυνότητας.

Έτσι αν στο παρελθόν τα πολιτικά κόμματα είχαν ως σημείο αναφορά τις ιδεολογίες της δεξιάς ή της αριστεράς, σήμερα οι διαχωρισμοί αφορούν το ίδιο το πολιτικό προσωπικό που υπηρετεί τα κόμματα. Τα κόμματα από 'δω και μπρος χαρακτηρίζονται όχι από τις γενικόλογες ιδεολογίες που δήθεν ευαγγελίζονται, αλλά από τις πολιτικές αυτοπροσδιοριστικές επιλογές των προσώπων που τα εκπροσωπούν. Έτσι, πλέον, οι πολιτικοί σχηματισμοί καλούνται να τοποθετηθούν απέναντι στο ισχυρό δίλημμα της "λαϊκίστικη πολιτικής" ή της "πολιτικής υπευθυνότητας", το οποίο πρέπει να απαντηθεί πρώτα από το ίδιο το πολιτικό τους προσωπικό.

Σήμερα οι εκπρόσωποι των δυνάμεων του λαϊκισμού και οι εκπρόσωποι των δυνάμεων της υπευθυνότητας βρίσκονται και στα δύο μεγάλα κόμματα. Οι δύο δυνάμεις στο εσωτερικό του κάθε κόμματος βρίσκονται σε μία διαρκώς εντεινόμενη σύγκρουση για το ποιά από τις δύο θα κυριαρχήσει. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που βιώνει σήμερα η ΝΔ. Οι τάσεις που συγκρούονται πλέον στο εσωτερικό της δεν είναι μεταξύ κάποιας νέας ή παλαιάς δεξιάς, μεταξύ των οπαδών του "μεσαίου χώρου" ή της "πατριωτικής δεξιάς". Το δίλημμα, κατά την άποψή μου, στο οποίο έχει να απαντήσει η ΝΔ - αλλά και κάθε σύγχρονο κόμμα- είναι αν θέλει να εκπροσωπείται από τα στελέχη εκείνα που στον άξονα μεταξύ "λαϊκισμός ή υπευθυνότητα" συντάσσονται με την πρώτη ή την δεύτερη επιλογή. Είναι επιλογές ξεκάθαρες και σίγουρα πιο ξεκάθαρες από την ιδεολογικό αχταρμά πίσω από τον οποίον τα πολιτικά κόμματα κρύβονταν, προσπαθώντας υποκριτικά να κερδίσουν όσο περισσότερους υποστηρικτές κατά το παρελθόν. Από την εποχή της ιδεολογικής ασάφειας των κομμάτων περνάμε στην εποχή της καθαρότητας των πολιτικών επιλογών που περιμένουν οι πολίτες να δουν από τα πρόσωπα που υπηρετούν τα κόμματα. Είναι αυτό το αναγκαίο ξεκαθάρισμα λογαριασμών στο εσωτερικό τους που πρέπει τα πολιτικά κόμματα να κάνουν, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της ΝΔ. Η τελευταία, ειδικά, πρέπει να δώσει μία πειστική απάντηση στο αν θα αφεθεί να αλωθεί από τις δυνάμεις ενός πολιτικά επικίνδυνου σκοταδιστικού αναχρονισμού που εκπροσωπείται από ομάδες στο εσωτερικό της, οι οποίες μπροστά στο σύγχρονο δίλημμα, που αναφέραμε παραπάνω, συντάσσονται εύκολα με την "ανώδυνη" (για τους ίδιους) και την "επώδυνη" (για το κόμμα τους) επιλογή του λαϊκισμού.
Protagon