Του Hλία Mεταξά Οικονομικού Αξιωματικού Ε.Ν.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ναυτική Επιθεώρηση»,
τεύχος, 569, σελ. 27, Εκδ. ΥΙΝ/ΓΕΝ, ΙΟΥΝ – ΑΥΓ. 2009.
Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση της «Ν.Ε.»
 |
Μελέτη στο πορτραίτο του Ναυάρχου
Sir Edward Codrington.
Σχέδιο του Sir George Hayter (1836).
ΦΩΤΟ: en.wikipedia.org
|
Ο υπέρ πάντων Αγών του Ελληνικού Γένους που είχε αρχίσει το 1821 κατ’ ουσίαν είχε παύσει στην ξηρά, μόνον στην θάλασσα οι Ηρωικοί Ναυμάχοι μας εσημείωναν επιτυχίες. Ως έχουμε προαναφέρει στο Ναυαρίνο έλαβε χώρα η τελευταία μεγάλη ναυμαχία με πανιά και εκ παρατάξεως από μεγάλους Στόλους. Ήταν απόρροια ατυχών συμπτώσεων των εμπλεκομένων, οι οποίες ελειτούργησαν ευτυχώς υπέρ ημών.
Δικαίως εμείς τιμούμε τους τρεις συμμάχους Ναυάρχους και τους γενναίους άνδρες τους οι οποίοι έπεσαν ηρωικώς.
Οπωσδήποτε και άλλοι Έλληνες επολέμησαν ως Πληρώματα των Χριστιανικών πλοίων, όχι ως συγκροτημένα μάχιμα τμήματα της επαναστατημένης Ελλάδος αλλά ως μεμονωμένα άτομα. Δεν γνωρίζουμε ακριβείς αριθμούς και συγκεκριμένα ονόματα. Είναι όμως βεβαιωμένο ότι και οι τρεις Ναύαρχοι είχαν μαζί τους Έλληνες Πλοηγούς. Εκείνος του Cοdrington ελέγετο Πέτρος Mικέλης (ή ενδεχομένως Μιχαήλ) καταγόμενος εκ Μήλου και είναι ο μόνος Έλλην που γνωρίζουμε ότι εφονεύθη. Ήταν ο πρώτος νεκρός, προτού καν αρχίσει η μάχη, διότι επέβαινε της λέμβου που πήγαινε να συνεννοηθεί με ένα Πυρπολικό (μάλλον Αιγυπτιακό) να απομακρυνθεί διά να μη φράζει την “μπούκα” του κόλπου. Ένας Αιγύπτιος τον ανεγνώρισε ότι ήταν Έλληνας (αν και μάλλον θα φορούσε Βρετανική στολή) τράβηξε την πιστόλα του και μέσα από ένα φινιστρίνι τον πυροβόλησε θανάσιμα. Επίσης εφονεύθη και ο Βρετανός Lieutenant G.W.H. Fitzroy, oι λοιποί Βρετανοί επί της Λέμβου ανταπέδωσαν τις πιστολιές και εγενικεύθησαν οι ανταλλαγές πυροβολισμών με τα φορητά όπλα εκατέρωθεν. Αμέσως μετά άρχισαν και τα κανόνια.
Οι Πλοηγοί των άλλων δύο Αρχηγών Μοιρών ευτυχώς επέζησαν της ναυμαχίας αλλά δυστυχώς δεν διεσώθησαν τα ονόματά τους. Οι χρονογράφοι της εποχής μας λένε ότι ο ένας εξ αυτών είχε ένα καφενείο στην Αθήνα μέχρι το 1840. Αυτό ευρίσκετο στην γωνία των οδών Ερμού και Αθηνάς και κάθε χρόνο στις 20 Οκτωβρίου (νέο ημερολόγιο) πανηγύριζε την επέτειο της ναυμαχίας κερνώντας δωρεάν άφθονα αναψυκτικά .
Ο Αντιναύαρχος Sir Edward Cοdrington κατήγετο από αριστοκρατική οικογένεια και είχε καταταγεί στο Royal Navy σε ηλικία 13 ετών. Είχε υπηρετήσει και φυσικά μαθητεύσει κάτω από κορυφαίους Βρετανούς ηγήτορες όπως ο Richard Ηowe, του οποίου μάλιστα υπήρξε και Υπασπιστής, αργότερα δε και υπό τον Horatio Nelson. Το 1794 είχε πολεμήσει στην πασίγνωστη ναυμαχία της “Glorious 1st of June”. Eίχε διακριθεί στην εξουδετέρωση των Ναυτικών Οχυρών στο VLISSINGEΝ της Ολλανδίας. Αυτοί το προφέρουν Φλίσινγκεν, αλλά οι Άγγλοι το λένε FLUSHING.
Ο Cοdrington ήταν μία ενδιαφέρουσα προσωπικότης με πολλές αρετές, ίσως αντικρουόμενες. Ήταν σκληροτράχηλος ναυτικός, γενναίος πολεμιστής, επιθετικός, μεγαλόψυχος και πάνω απ’ όλα ανθρώπινος. Θα μπορούσαμε να τον πούμε έναν Ιππότη μίας εποχής που ήδη είχε παρέλθει. Ως Φιλέλλην είχε εγγραφεί στον έρανο ο οποίος διενεργείτο στο Λονδίνο διά να συγκεντρωθούν κεφάλαια υπέρ της Ελληνικής Επαναστάσεως.
Στην ναυμαχία του TRAFALGAR με βαθμό Post-Captain, ήταν Κυβερνήτης στο Πλοίο Γραμμής “Orion”. Είχε καταλάβει και καταστήσει λεία πολέμου το Γαλλικό “Ιntrepide” 74 πυροβόλων. Τον δε Γάλλο Πλοίαρχο του Luis Antoine Cyprien Infernet (1756-1815), είχε αποστείλει ως αιχμάλωτο στην Αγγλία. Συνάμα είχε γράψει και στην σύζυγό του στο Λονδίνο διά να εξασφαλίσει εκεί τις ανάγκες του αιχμαλώτου του. Κατόπιν προήχθη σε Υποναύαρχο και εχρίσθη Ιππότης του Τάγματος του Λουτρού. Κατά τον Αγγλο-Αμερικανικό Πόλεμο του 1812-14 (οι Αμερικανοί τον αποκαλούν και ως 2ον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας) διοικούσε μία Μοίρα του R.N.
Το 1825 ο Cοdrington προήχθη σε Αντιναύαρχο και το 1826 του ανετέθη η Αρχηγία του Βρετανικού Στόλου της Μεσογείου.
Πριν κατέλθει στο Αιγαίο εκλήθη στο Λονδίνο και έλαβε απόρρητες διαταγές από το Ναυαρχείο να μη κτυπήσει στον Μορηά. Περιόριζαν την βία σε αυστηρό αλλά ειρηνικό αποκλεισμό “Blocus Pacifique”.
Όμως, κατ’ ευτυχή συγκυρία ή επί τούτου δεν έγινε ποτέ γνωστό, επί της εγγράφου διαταγής του ο τότε Διάδοχος και Lord High Admiral Πρίγκηψ William, είχε γράψει ιδιοχείρως την επίμαχο φράση: “Go Ahead” = Tράβηξε εμπρός. Αυτό φυσικά ‘ενεθάρρυνε’ τον φιλελληνισμό του Cοdrington.
Το περιστατικό της “σημειώσεως” είναι αληθές και αποδεικνύεται ως εξής. Ο Πρίγκηψ έδειχνε την ευμένεια του προς τον Αντιναύαρχο, ακόμη και πριν από την επίσημη εξακρίβωση του γεγονότος. Αυτό έγινε ακόμη πιο εμφανές μόλις ανήλθε στον Θρόνο ως William 4ος, μετά τον θάνατο του αδελφού του George 4ου τον Ιούλιο 1830.
Μία Βρετανική αξιόπιστη πηγή, το Λεξικόν “OxfordCompanion to Ships and the Sea”- London 1976,γράφει: “H Mεγάλη Βρετανία αν και δεν ήταν επισήμως σε πόλεμο με την Τουρκία, είχε μία δραστήρια συμπάθεια προς την Επανάσταση των Ελλήνων”.
Ο Ιμπραήμ Πασάς (1789 - 1848) παρεβίαζε όλες τις συμφωνίες. Ο Γάλλος εξωμότης Σουλεϊμάν - Μπέης τον προέτρεπε να προλάβει τους Συμμάχους και να κυριεύσει τα προπύργια της Επαναστάσεως, την Ύδρα και τις Σπέτσες. Ο Ηamilton είχε προειδοποιήσει περί τούτου τον Cοdrington o oποίος άρχισε να περιπολεί έμπροσθεν των νήσων αυτών προς αποτροπήν αιφνιδίου κτυπήματος. Όταν όμως ειδοποιήθη ότι η μυστική αποστολή του Συνταγματάρχου Crowdock, προς τον Αντιβασιλέα της Αιγύπτου δι’ επίτευξιν ανακωχής είχε αποτύχει, άρχισε να σκέπτεται με τι τρόπο θα αντιμετωπίσει την νέα δυσάρεστη τροπή της καταστάσεως. Εκτός από το προσωπικό φιλελληνικό ενδιαφέρον του, η ναυτική ιδιοφυία του, ιδίως μετά από τόσες πολεμικές εμπειρίες, του εδημιούργησαν την πεποίθηση ότι άνευ ενόπλου βίας δεν επρόκειτο να επιτευχθεί αποτέλεσμα με τους βαρβάρους που είχε απέναντι του.
Μία Αγγλική πηγή μας λέει ότι ‘συνεννοήθη’ με τον Ρώσο ομόλογο του Υποναύαρχο-Κόμη Louis de Heiden (1772 - 1840) να λάβουν επί τέλους πιο “ουσιαστικά” μέτρα διά να περιστείλουν τις παρασπονδίες του ΙΜΠΡΑΗΜ. Εκ των υστέρων ενημέρωσαν και τον Γάλλο Υποναύαρχο Henri Marie Daniel Gaultier de Rigny (1782-1835), ο οποίος φυσικά δεν είχε κανένα λόγο να μη συμφωνήσει μαζί τους. Ο τελευταίος είχε φοιτήσει στο “Ecole Speciale Navale de
Brest”, σχολή αντίστοιχη του DARTMOUTH στην Βρετανία.
Όμως, στην “Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια” που εξεδίδετο στην Ελλάδα το 1927, διαβάζουμε κάτι διαφορετικό. Ότι όντως είχε γίνει συμβούλιο επί της Αγγλικής Ναυαρχίδος “Asia”, αλλά ο Cοdrington είχε επηρεάσει πρώτα τον de Rigny που είχε συμφωνήσει μαζί του να κτυπήσουν τους Οθωμανούς, και εκ των υστέρων ανεκοίνωσαν την απόφαση τους στον Heiden που την απεδέχθη άνευ ουδεμιάς αντιρρήσεως.
Όμως ο Ρώσος ιστορικός Σιβίνι γράφει ότι: “O Ηeiden είχε ήδη απόρρητες οδηγίες να επιδιώξει την καταστροφή του Τουρκο-Αιγυπτιακού Στόλου διότι ανεξαρτήτως της ανακουφίσεως που θα προξενούσε υπέρ των Ελλήνων, θα εξασφάλιζε και την κυριαρχία της Ρωσίας στον Εύξεινο Πόντο. Τοιουτοτρόπως θα εξυπηρετούντο σπουδαίως τα φιλοκατακτητικά σχέδια της Ρωσικής πολιτικής άτινα και επραγματοποιήθησαν συντόμως μετά την εν Ναυαρίνω καταστροφήν ”.
Ο Cοdrington στις 17-10-1827 απέστειλε ειδικά επιτελεία Αξιωματικών, επάνω σε δύο Ημιολίες (Σκούνες = Schooners) διά να εξετάσουν και καταγράψουν καλώς τις θέσεις και την διάταξη των εχθρικών πλοίων μέσα στο αγκυροβόλιο του Ναυαρίνου. Μετά δύο ημέρες ο de Rigny με το ελαφρύ σκάφος “Daphne” απέστειλε διακοίνωση προς το πλήθος των Γάλλων Αξιωματικών οι οποίοι υπηρετούσαν στα Αιγυπτιακά καράβια, όπως παραιτηθούν και απομακρυνθούν των θέσεών τους. Ως γνωστόν μετά την ήττα του Ναπολέοντος στο WΑΤΕRLΟΟ, η Γαλλία ηναγκάσθη να περιορίσει σημαντικά τις Ένοπλες Δυνάμεις της. Ως εκ τούτου, μέγας αριθμός Αξιωματικών εστράφησαν προς εύρεσιν εργασίας σε άλλες Χώρες, κυρίως την Αίγυπτο. Κατά την ναυμαχία απέφευγαν να πυροβολούν κατά των Γαλλικών πλοίων.
Στις 20-10-1827 ο Συμμαχικός Στόλος με επί κεφαλής το ‘Αsia’ ήρξατο εισπλέων εν τω λιμένι της Πύλου. Οι Τούρκοι εζήτησαν από τον Cοdrington να αλλάξει θέση αγκυροβολίας και αυτός απαίτησε επιτακτικώς να αλλάξουν θέση κάποια Τουρκικά Πυρπολικά φουνταρισμένα στα δεξιά του. Η απάντησή του απέμεινε ιστορική: “Δεν ήλθα να λάβω, αλλά να δώσω διαταγές”, τα υπόλοιπα είναι γνωστά.
 |
“Sir Edward Codrington, hero of
Trafalgar”, πίνακας του
Henry Perronet Briggs.
National Portrait Gallery, London.
ΦΩΤΟ: en.wikipedia.org
|
Kάποιες λεπτομέρειες διά την Ναυαρχίδα του Cοdrington. Ήταν το Δίκροτο “Αsia” 84 πυροβόλων. Αυτό είχε ναυπηγηθεί στην Βομβάη από το γερό Ινδικό σιδηρόξυλο (teak) και είχε καθελκυσθεί το 1824. Η σχεδίαση του εβασίσθη στο Γαλλικό ‘Canopus’ που είχαν αιχμαλωτίσει οι Βρετανοί κατά την συντριπτική νίκη τους στην ναυμαχία του Νείλου (ή Αμπουκίρ) το 1798.
Ο Αρχιναυπηγός και Επιθεωρητής του R.N. Sir RobertSeppings (1767 -1840) είχε προσαρμόσει πάνω στο Γαλλικό πρωταρχικό σχέδιο μία νέου τύπου στρογγυλευμένη πρύμη δικής του εμπνεύσεως. Αυτή δεν είχε τις γνωστές και όντως καλαίσθητες τζαμαρίες και γαλαρίες, ήταν όμως πολύ πιο γερή και ανθεκτική στα εχθρικά πυρά. Επί πλέον μπορούσε να φέρει κατάπρυμα στο κατάστρωμα πηδαλιουχίας και πυροβόλα που έβαλαν προς τα πίσω. Απεδείχθη εξαιρετική κατά την ναυμαχία, αλλά οι Αξιωματικοί την αντιπαθούσαν σφόδρα διότι τους περιόριζε την άνεσή τους στους χώρους ενδιαιτήσεως και την εύρισκαν αισθητικώς άσχημη. Το “Αsia” ήταν τόσο γεροφτιαγμένο ώστε το R.N. το διετήρησε μέχρι το 1908, οπότε και το επώλησε προς διάλυση.
Η πολεμική ενέργειά του έγινε αντικείμενο οξυτάτης κριτικής στην Βρετανία. Η κοινή γνώμη εδιχάσθη βαθύτατα σε “Φιλέλληνες” και σε “Ρωσόφοβους”. Ήταν διάχυτος ο φόβος ότι ο Cοdrington καταστρέφοντας τον Οθωμανικό Στόλο, είχε αποσύρει το πλέον αποτελεσματικό εμπόδιο το οποίον θα μπορούσε να αποτρέψει μία πιθανή κάθοδο των Ρώσων στην Κωνσταντινούπολη και ακόμη χειρότερα, στο Αιγαίο.
Μετά την ναυμαχία στην Πύλο επηκολούθησαν και άλλα σπουδαία πολιτικά γεγονότα στα οποία ο Cοdrington εξ ιδεολογικού φιλελληνισμού συνέβαλε σπουδαίως και αυτοβούλως υπέρ της Ελλάδος. Έπλευσε στην Αλεξάνδρεια όπου απέσπασε από τον Μεχμέτ-Αλή την Συνθήκη να αποσύρει τον Αιγυπτιακό Στρατό από την Πελοπόνησσο. Όμως αυτή η εξέλιξη κατέρριψε τα προσχήματα της αποστολής του Στρατηγού Μaisson στον Μορηά. Ο Πρωθυπουργός Canning απέθανε και η Βρετανική πολιτική μετεστράφη τελείως. H νέα Κυβέρνηση των Tories ανεκάλεσε τον Αντιναύαρχο στο Λονδίνο, υπέπεσε στην δυσμένεια του Ανακτοβουλίου, τον κατηγόρησαν ότι παρέβη τις διαταγές του και τον έθεσαν σε πολύμηνη διαθεσιμότητα. Διέτρεξε τον κίνδυνο ακόμη και να φυλακισθεί, αλλά ευτυχώς απηλλάγη έστω και με απροθυμία από το Ναυτοδικείο.
Εδώ πρέπει να διευκρινήσουμε κάποιες λεπτομέρειες περί τον Heiden ο οποίος δεν ήταν Ρώσος αλλά Ολλανδός. Είχε γεννηθεί στην Χάγη και ήταν γόνος αρχαίας Ολλανδικής οικογενείας. Η ορθή γραφή του επωνύμου του είναι Geiden, αλλά ως γνωστόν το γράμμα ‘G’ στην Ολλανδική γλώσσα προφέρεται ως “Χί”. Όμως στην Αγγλική βιβλιογραφία αναγράφεται συμφώνως με την φωνητική του απόδοση, δηλαδή ως Heiden. Σε ηλικία 10 ετών κατετάγη στο Ολλανδικό Ναυτικό και στα 17 του έγινε Υποπλοίαρχος.
Το 1795 η Ολλανδία ήταν αναστατωμένη με εμφύλιες έριδες και ο Heiden με ένα ψαράδικο εφυγάδευσε τον Αντιβασιλέα της στην Αγγλία. Όταν επανέπλευσε στην Ολλανδία πέρασε Ναυτοδικείο και απηλλάγη, αλλά αφού είχε μείνει δύο μήνες στην φυλακή. Άλλοι ισχυρίζονται ότι εδραπέτευσε προ της δίκης. Κατέφυγε στην Ρωσία όπου η Αυτοκράτειρα Μεγάλη Αικατερίνη Β΄ (1729 - 96)
τον προήγαγε σε Πλοίαρχο. Το 1810 η Ολλανδία είχε προσαρτηθεί από την Γαλλία, ως εκ τούτου ο Heiden έκοψε και τον τελευταίο δεσμό του με την πατρίδα του και έλαβε την Ρωσική υπηκοότητα. Το 1817 ωνομάσθη Υποναύαρχος. Το 1827 ήταν Διοικητής της Ρωσικής Μοίρας της Μεσογείου με Ναυαρχίδα του το Δίκροτον “Azof”.
Οι Πρεσβευταί των Τριών Δυνάμεων εζήτησαν συγνώμη από τον Σουλτάνο διά το ‘ατυχές γεγονός’ της καταστροφής του Στόλου του και ανέλαβαν τον επαναπατρισμό των διασωθέντων Πληρωμάτων του. Μία λεπτομέρεια (λίγο γνωστή) είναι ότι λίγοι, περί τους 300 Αιγυπτίους εδήλωσαν ότι θέλουν να παραμείνουν στην Πελοπόννησο.
Τους επέτρεψαν να εγκατασταθούν στα παράλια του Νομού Ηλείας. Αυτοί συν τω χρόνω εκχριστιανίσθησαν και αφομοιώθησαν με τον εντόπιο πληθυσμό. Σε αυτούς αποδίδεται το έντονο μελαχροινό χρώμα πολλών κατοίκων της περιοχής.
Επίσης άλλη λεπτομέρεια άγνωστη, από Αγγλικό Σχολικό βιβλίο Ιστορίας, είναι ότι ο Ιμπραήμ Πασάς είχε σχέδιο να εξανδραποδίσει τους Έλληνες από τα πατρώα εδάφη τους και να τα εποικίσει με Νέγρους τους οποίους θα έφερνε από την Αφρική.
Μετά την ενθρόνιση του William 4ου ο Cοdrington ανέκτησε την θέση του και την εύνοια του Ανακτοβουλίου. Το 1831 του ανέθεσαν την διοίκηση της Μοίρας της Μάγχης και από το 1839 έως το 1842 ήταν Ανώτερος Διοικητής του Ναυστάθμου του PLYMOUTH. Όμως πάντοτε παρέμενε μία σκιά στο πρόσωπο του, ποτέ δεν ετιμήθη αναλόγως από την πατρίδα του, μόνον από την Ελλάδα η οποία του οφείλει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ελευθερία της. Το 1851 απεβίωσε και η Βουλή των Ελλήνων ευγνωμονούσα ανήρτησε τιμητική πλάκα με σκαλισμένο το όνομα του και δάφνινο στέφανο.
Επί πλέον το όνομα εδόθη σε μία κεντρική οδό των Αθηνών, όπως και των δύο άλλων Ναυάρχων. Προφανώς ομώνυμες οδοί θα υπάρχουν και σε άλλες Ελληνικές πόλεις, χαρακτηριστικό παράδειγμα η “Πλατεία Τριών Συμμάχων” και η οδός “Tριών Ναυάρχων” στην όμορφη Πάτρα μας.
Αντιθέτως οι δύο άλλοι Ναύαρχοι συμμαχηταί του έτυχαν της δεούσης αναγνωρίσεως στις πατρίδες τους. Ο Βασιλεύς Κάρολος 10ος (1757 - 1836) και ο Τσάρος Νικόλαος 1oς (1796 - 1855) τους επεδαψίλευσαν τιμές, τους απένειμαν Μεγαλοσταύρους και τίτλους ευγενείας (πιθανότατα και χρηματικά έπαθλα). Μάλιστα ο de Rigny ανέλαβε και το Υπουργείο Ναυτικών. Ο δε Τσάρος έκανε τον Heiden και Υπασπιστή του.
Όσον αφορά τον εχθρό τους Ιμπραήμ κατάφερε παρά την συντριβή του, να την εκμεταλλευθεί πολιτικώς, και σταδιακώς να απαλλάξει την Αίγυπτο από την Οθωμανική τυραννία.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: To ως άνω άρθρο είναι αποσπασματικό κεφάλαιο, από το υπό έκδοση βιβλίο του κ. Mεταξά «NAYTIKOI BAΘMOI KAI ΣTOΛEΣ. IΣTOPIA KAI ΠAPAΔOΣH».
Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη! thiva nikolas blogspot
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη!
Τα μόνα σχόλια που σβήνω είναι οι ύβρεις.