Το κύκνειο άσμα της ξεχασμένης ΑΟΖ

Του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ

Δυο μήνες πριν αρχίσει η Ελληνική Προεδρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Ιανουάριο του 2014, μια μερίδα του ελληνικού τύπου είχε αρχίσει να θριαμβολογεί για την επερχόμενη προεδρία και ανέφερε χαρακτηριστικά ότι στο επίκεντρό της θα είναι η Θαλάσσια Πολιτική. Αυτή η θαλάσσια πολιτική θα αφορούσε στην ανάπτυξη, στον τουρισμό, στην αλιεία, στην ενέργεια, στην ασφάλεια, καθώς και στις θαλάσσιες ζώνες. Στόχος της ελληνικής προεδρίας θα ήταν η ανάδειξη της χρησιμότητας του καθορισμού των θαλασσίων ζωνών, ώστε να μπορέσει να γίνει πιο αποτελεσματική η οικονομική εκμετάλλευση. Τελικά, έγιναν κάποιες ενέργειες στα θέματα της αλιείας και της ενέργειας αλλά δεν έγινε απολύτως τίποτα στο θέμα των θαλασσίων ζωνών.

Όταν μιλάμε για θαλάσσιες ζώνες, μιλάμε ουσιαστικά για την πιο σημαντική θαλάσσια ζώνη που είναι αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η ΑΟΖ είναι ένα κυριαρχικό δικαίωμα κάθε παραθαλάσσιου κράτους αλλά το μοναδικό κράτος-μέλος της ΕΕ στη Μεσόγειο που έχει ανακηρύξει ΑΟΖ είναι η Κύπρος. Η ελληνική κυβέρνηση πριν καν αρχίσει η Προεδρία μιλούσε για Ευρωπαϊκή ΑΟΖ και έδινε την εντύπωση ότι η ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ θα γίνει κατά την διάρκεια της ελληνικής προεδρίας το πρώτο εξάμηνο του 2014. Δυστυχώς, μετά από 181 ημέρες στην Προεδρία της ΕΕ, για άλλη μια φορά τα τελευταία τριάντα χρόνια η ανακήρυξη της ΑΟΖ μπήκε πάλι στο συρτάρι.

Ακόμα και το νέο κίνημα Το Ποτάμι αγνόησε εντελώς την ΑΟΖ. Στο πρόσφατο Συνέδριό του έγιναν 50 ανοιχτές ψηφοφορίες επί συγκεκριμένων ερωτημάτων αλλά δεν καταδέχτηκαν να κάνει και το απλό ερώτημα «Πρέπει η Ελλάδα να κάνει ανακήρυξη ΑΟΖ;» Κρίμα, διότι όταν δημιουργήθηκε το Ποτάμι μίλησαν και για την αλιεία αλλά φαίνεται ότι δεν γνώριζαν ότι η αλιεία έχει άμεση σχέση με την ΑΟΖ.

Κάποια στιγμή, στο πρώτο δίμηνο της Προεδρίας, θεώρησα ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε προετοιμαστεί να ανακηρύξει την ΑΟΖ με έναν πολύ ενδιαφέρον τρόπο και αμέσως μετά να την οριοθετήσει με αυτή της Αιγύπτου. Ήμουν σίγουρος ότι η συνάντηση, πριν λίγο καιρό, του Αμερικανού Ναυάρχου Σταυρίδη με τον Πρωθυπουργό παρουσία του Πέτρου Μολυβιάτη σχετίζονταν με την ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ. Περίμενα με αγωνία αυτή τη στιγμή και απογοητεύτηκα όταν κατάλαβα, μετά την λήξη της Προεδρίας, ότι δεν πρόκειται να συμβεί.

Το κύριο πρόβλημα της Ελλάδας στην ελληνοτουρκική διένεξη είναι ξεκάθαρα η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών που δεν έχει αλλάξει καθόλου τα τελευταία 30 χρόνια. Οι Αμερικανοί, από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι του Αντώνη Σαμαρά, παίζουν το ίδιο τραγούδι στο βιολί τους λέγοντας στις ελληνικές κυβερνήσεις ότι δεν πρέπει να κάνουν μια μονομερή ανακήρυξη ΑΟΖ χωρίς να τα βρούνε με την Τουρκία, παριστάνοντας ότι δεν γνωρίζουν ότι η ανακήρυξη ΑΟΖ είναι, πάντα, μια μονομερής πράξη, όπως ακριβώς έκαναν και αυτοί το 1983. Μια από τις πιο σημαντικές παρεμβάσεις τους έγινε στις 27 Ιουλίου 2011 από τον βοηθό Υπουργό Εξωτερικών Φίλιπ Γκόρντον που έκανε, σε συνάντησή του με δημοσιογράφους στην Αθήνα, την παρακάτω απαράδεκτη δήλωση:

«Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αποφεύγονται μονομερή βήματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των χωρών για την ανακήρυξη αποκλειστικών οικονομικών ζωνών, αλλά… δεν νομίζουμε ότι θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδος να το πράξει χωρίς πλήρη συνεργασία με τους γείτονές της, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης».

Τώρα βλέπουμε ξεκάθαρα ότι αυτή η δήλωση ισχύει μέχρι σήμερα.

Πέραν όμως από τους όποιους εξωτερικούς παράγοντες, τα τελευταία δυο χρόνια παρακολουθούμε το ακαδημαϊκό, πολιτικό και δημοσιογραφικό κατεστημένο της χώρας να παίρνει θέσεις μάχης για την αξία ή όχι της ΑΟΖ. Αλλά δεν υπάρχουν μόνο οι οπαδοί και οι αντίπαλοι της ΑΟΖ αλλά υπάρχουν και αυτοί που κακοποιούν την έννοια της ΑΟΖ και από τις δύο πλευρές.

Υπάρχουν οι φανατικοί οπαδοί που πιστεύουν ότι οι υδρογονάνθρακες που βρίσκονται μέσα στην ΑΟΖ, και αξίζουν τρισεκατομμύρια δολάρια, θα κάνουν την Ελλάδα μια από τις πιο πλούσιες χώρες στον κόσμο. Γνωρίζουν ακόμα και πως θα συμβεί αυτό το γεγονός διότι πιστεύουν ότι γνωρίζουν και τα βήματα που χρειάζονται να παρθούν και είναι τα εξής: Την πρώτη ημέρα γίνεται η ανακήρυξη της ΑΟΖ, την δεύτερη ημέρα γίνεται η οριοθέτηση, την τρίτη ημέρα μοιράζουμε θαλάσσια οικόπεδα, την τέταρτη ημέρα αρχίζουν να λειτουργούν τα τρυπάνια, την πέμπτη ημέρα βρίσκουμε υδρογονάνθρακες και την έκτη μέρα γινόμαστε πλούσιοι!

Πολύ φοβούμαι ότι οι φανατικοί αντίπαλοι της ΑΟΖ δεν είναι καλύτεροι από τους φανατικούς οπαδούς της διότι υποστηρίζουν ξεκάθαρα τις τουρκικές θέσεις περί υφαλοκρηπίδας. Ένα από τα κύρια επιχειρήματά τους είναι ότι οι θέσεις των φίλων της ΑΟΖ ανάγονται στη σφαίρα της εξωεπιστημονικής και καθόλα μη τεκμηριωμένης θεωρίας ότι όποιος δεν έχει ανακηρύξει ΑΟΖ δεν δικαιούται εξερεύνησης και εκμετάλλευσης των παρακείμενων στην αιγιαλίτιδα ζώνη του υποθαλασσίων εκτάσεων. Αυτό βέβαια είναι απόλυτα λανθασμένο και ανακριβές διότι αυτοί που γνωρίζουν άριστα το θέμα της ΑΟΖ ουδέποτε χρησιμοποίησαν τέτοιο επιχείρημα. Οι αντίπαλοι της ΑΟΖ, στις αναλύσεις τους, χρησιμοποιούν την ξεπερασμένη πλέον θεωρία ότι η ελληνοτουρκική διαφορά στο Αιγαίο Πέλαγος είναι νομικής φύσης και αφορά μόνο το θέμα της   υφαλοκρηπίδας. Δεν σκέφτηκαν ποτέ να κάνουν δύο απλές ερωτήσεις. Γιατί οι Τούρκοι αντιπαθούν τόσο πολύ την έννοια της ΑΟΖ; Γιατί υπάρχουν Έλληνες που συμφωνούν με αυτή τη θέση της Τουρκίας και αρνούνται να συζητήσουν με τους Τούρκους την ΑΟΖ;

Είναι οι ίδιοι που προσπαθούν με σοβαροφάνεια να υποστηρίξουν τα επιχειρήματά τους, αλλά τους διακρίνει κάποια επιπολαιότητα και παντελή έλλειψη γνώσης του Δίκαιου της Θάλασσας όταν επιμένουν ότι η Ελλάδα πρέπει να συμβιβαστεί με την Τουρκία για την ΑΟΖ γιατί δεν μπορεί να οριοθετήσει μονομερώς την ΑΟΖ της. Συγχέουν, σκοπίμως, την ανακήρυξη με την οριοθέτηση. Όλα τα κράτη του κόσμου έχουν κάνει μονομερή ανακήρυξη ΑΟΖ και μετά προσπαθούν να την οριοθετήσουν με τα γειτονικά τους κράτη. Εάν τα παράκτια γειτονικά κράτη δεν τα βρουν μεταξύ τους, τότε πάνε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ή στο Διεθνές Δικαστήριο του Δίκαιου της Θάλασσας που εδρεύει στο Αμβούργο της Γερμανίας. Ξεχνούν όμως ότι όπως δεν μπορεί να γίνει μονομερής οριοθέτηση ΑΟΖ, έτσι δεν μπορεί να γίνει και μονομερής οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας.

Υπάρχουν δύο απλές ερωτήσεις που κανείς από τους αντιπάλους της ΑΟΖ δεν έχει καταδεχτεί να απαντήσει:

• Θα χρειαζόταν η Ελλάδα πρώτα να ανακηρύξει και μετά να οριοθετήσει την ΑΟΖ της εάν γνώριζε ότι δεν υπάρχει ούτε μια σταγόνα υδρογονανθράκων στις θάλασσές της;

• Γιατί να ασχοληθούμε με το θέμα της ΑΟΖ, όταν η υφαλοκρηπίδα θα μπορούσε να λύσει αντίστοιχα ζητήματα;

Οι απαντήσεις είναι εξίσου απλές και συνοψίζονται στα ακόλουθα σημεία:

Α. Kαι βέβαια θα χρειαζόταν η ανακήρυξη της ΑΟΖ. Πάνω απ’ όλα η ΑΟΖ της Ελλάδας είναι τα θαλάσσια σύνορά της και η ΑΟΖ περιλαμβάνει τον βυθό της υφαλοκρηπίδας αλλά και άλλα σημαντικά στοιχεία όπως αυτά της αλιείας, της ρύπανσης του περιβάλλοντος και της παραγωγής ενέργειας από τα ύδατα, τα ρεύματα και τους ανέμους. Η πλειοψηφία των κρατών που ανακήρυξαν ΑΟΖ δεν έχουν ούτε μια σταγόνα υδρογονανθράκων, αλλά την ανακήρυξαν για να προστατέψουν την αλιεία τους και τις θάλασσές του γενικότερα. Δηλαδή, δεν ενδιαφέρονται να προφυλάξουν τους Έλληνες ψαράδες από τους Τούρκους ψαράδες και το τουρκικό πολεμικό ναυτικό που τους παρενοχλεί στο Αιγαίο; Eπίσης, όπως έχω ξαναγράψει παλαιότερα, δεν θα συζητούσαμε τώρα για τον κίνδυνο να ριχτούν τα χημικά απόβλητα νότια της Κρήτης εάν υπήρχε ΑΟΖ.

Β. Εκείνο που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι το γεγονός ότι οι επιφανείς Έλληνες οπαδοί της υφαλοκρηπίδας, έμμεσα επικροτούν την θέση της Τουρκίας που επιμένει ότι η υφαλοκρηπίδα είναι το ζητούμενο και αρνείται να κουβεντιάσει το θέμα της ΑΟΖ. Γιατί ξεχνούν ότι η Τουρκία δεν υπέγραψε και δεν επικύρωσε τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας λόγω της ύπαρξης της ΑΟΖ; Τέλος, γιατί δεν υπενθυμίζουν στην Τουρκία ότι δεν μπορεί να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ εάν δεν προσχωρήσει στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας;

ΠΗΓΗ: http://www.mignatiou.com

Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη! thiva post