Ιταλός, ναύαρχος του αυστρο-ουγγρικού στόλου έκλεψε έναν ολόκληρο κίονα από τον αρχαίο ναό του Ποσειδώνος του Σουνίου

Ο αρχαίος κίονας του ναού του Ποσειδώνος Σουνίου, σε φωτογραφία της δεκαετίας 1960-70, πνιγμένος από ένα αμπέλι! Και δίπλα, όπως στέκει σήμερα! Μνημείο κλοπής!

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Η ΕΛΛΑΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

Ιταλός, ναύαρχος του αυστρο-ουγγρικού στόλου έκλεψε έναν ολόκληρο κίονα από τον αρχαίο ναό του Ποσειδώνος του Σουνίου!

Σήμερα είναι στημένος στην Βενετία!
Το υπουργείο Πολιτισμού είναι ανίκανο να προστατέψει τον πολιτισμό μας!
Αφιέρωμα: Χρονοτοπία - Γράφει o Γιώργος Λεκάκης

Γιώργος Λεκάκης

ΜΕΡΟΣ Γ
«Καβοκολόνες» συνηθίζουν να αποκαλούν οι ναυτικοί μας τον ιερό βράχο του Σουνίου, επί του οποίου οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν στήσει - ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. - δυο ναούς: Του Σουνιάρατου (= σωτήρος των νεών, δηλ. των πλοίων) Ποσειδώνος και της Σουνιάδος Αθηνάς...
Παρά τα χρόνια και τις λεηλασίες βαρβάρων, αρχαιοκαπήλων, «αρχαιοφίλων», «περιηγητών», κλπ. στέκει ακόμη αγέρωχος, μαγευτικός... Αιώνιο μνημείο από εντόπιο μάρμαρο (από το λατομείο της νυν περιοχής Αγριλέζας), που όσο περνά ο καιρός αυξάνει τους επισκέπτας του: Μόνον το Σούνιο και η Επίδαυρος υπερδιπλασίασαν τον χειμώνα του 2007 τους επισκέπτας τους (ενώ Μυστράς και Δελφοί απλώς τους διπλασίασαν!), συμφώνως με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία: Τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο 2007 επισκέφθηκαν το Σούνιο 20.589 άτομα (αύξηση 77,4%)!..
Ο ναός είναι κτισμένος σε μαγική γεωδαιτική θέση στην κορυφή ισοσκελούς τριγώνου, οι ίσες πλευρές του οποίου απολήγουν στον Παρθενώνα και τον ναό της Αφαίας Αθηνάς Αιγίνης!
Τον 14ο αι. η περιοχή
ήταν ορμητήριο πειρατών...
Τον 19ο αι. - δυστυχώς! - πολλοί - ακόμη και ναυτικοί - άρπαζαν σπονδύλους κιόνων, τους μετέφεραν με τα πλοία τους και τους πουλούσαν σε «αρχαιολάτρες» στην Ευρώπη! Έτσι επλούτιζαν οι τυχοδιώκτες περιηγητές...
Το 1674 ένας Γερμανός ταξειδιώτης γράφει για 17 κίονες που στέκονται ακόμα στον αρχαίο ναό. Αλλά ο sir George Ουέλερ, το 1676 αναφέρει μόλις 14! (16 εάν υπολογίσουμε δύο παραστάδες - όσοι σώζονται και σήμερα). Το ερώτημα: Τι συνέβη στον ένα (ή στους τρεις) κίονες που εξαφανίσθηκαν μεταξύ 1674 και 1676; Τότε ο ενετικός στόλος ήταν πολύ... δραστήριος κατά των Τούρκων στο Αιγαίο. Τόσο που ένα βενετσιάνικο βλήμμα ανατίναξε τον... Παρθενώνα (!), τον οποίο οι πολιορκούμενοι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν ως... πυριτιδαποθήκη!.. Άραγε ποιον τιμωρούσαν τότε οι επίδοξοι κατακτητές Ενετοί; Τους κατακτητές οθωμανούς ή τους Έλληνες και την παγκόσμια τέχνη και Ιστορία;
Επιστροφή στην λεηλασία και αρχαιοκαπηλία του Σουνίου: Τα μέλη του αρχαίου ναού του Ποσειδώνος ευρίσκονται σήμερα διασκορπισμένα σε διάφορα γνωστά σημεία της Ευρώπης, αλλά το «κοιμισμένο» υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδος, δεν κάνει τίποτε για να επιστρέψουν στην θέση τους... Ένας ολόκληρος συναρμολογημένος κίονας, μαζί με το κιονόκρανό του, ευρίσκεται σήμερα στην Βενετία και αποτελεί τουριστικό αξιοθέατο της «πλωτής» πόλεως, που βρίθει βεβαίως αρχαίων ελληνικών στολιδιών, που κάποτε πρέπει να επιστραφούν!

Ο Ιταλός A. P. delle Roncole, ναύαρχος μεν, αρχαιοκλέπτης δε.
Ενώπιον του Ca Zenobio, επάνω στην Fondamenta Briati[1] (Dorsoduro 2530), ευρίσκεται ένα κτίσμα, το οποίο θυμίζει τις οικίες της ενδοχώρας. Αυτό δεν είναι αξιοπερίεργο. Αυτό που τραβά το μάτι του επισκέπτη όμως είναι ένας αρχαίος ελληνικός κίονας (περίπου του 440 π.Χ.), στον μικρό κήπο! Κι αυτό γιατί, ο κίονας αυτός ανήκει στον ελληνικό ναό του Ποσειδώνος στο επιβλητικώτερο αρχαίο ελληνικό ακρωτήριο, αυτό του Σουνίου!..
Αυτός ο κίων έχει τις ίδιες διαστάσεις με αυτούς που απαρτίζουν ακόμη και σήμερα τον διάσημο ναό, και θα είχε κατασκευασθεί από το ίδιο αττικό μάρμαρο. Επί πλέον και σε αυτόν οι ταξειδιώτες, πλοιάρχοι και ναυτικοί είχαν αφήσει αποτυπώματα από το πέρασμά τους από το ακρωτήρι του Σουνίου, με μορφή αρχαίου «γκράφιτι», που είναι ακόμη ευανάγνωστα στον κίονα[2]... Ήταν έθιμο τότε των περαστικών βαρβάρων να μολύνουν τα αθάνατα για να δρέψουν αίγλη και αθανασία... (Το έκαναν ακόμη και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ναζί, στις πέτρες των Μυκηνών!)... Επί του άβακος του αρχαίου ελληνικού κίονος του Σουνίου, που τώρα κείται παρανόμως και παρατύπως στην Ενετία, είναι χαραγμένο το όνομα ενός ιστιοφόρου του γαλλικού ναυτικού, με την ημερομηνία που έπλευσε στο αττικό ακρωτήρι («le Zephyr, Bric du Roi», 1816). Αλλού, άλλα χαράγματα μαρτυρούν το πιθανό όνομα άλλων πλοίων και την ημερομηνία πλεύσεώς τους...
Ο - ιταλικής καταγωγής - ναύαρχος του αυστρο-ουγγρικού ναυτικού Amilcare Paolucci delle Roncole, άρπαξε ένα τμήμα κίονος... αυθαιρέτως ονοματίζοντάς το «λάφυρο» - ή «αναμνηστικό» - από το... πέρασμά του από το ακρωτήρι του Σουνίου και το έφερε στην Ενετία το 1826! Ο αρχαίος ελληνικός κίων ετοποθετήθη αρχικώς στο Palazzo Erizzo, κοντά στo αρσενάλι (< arsenal = οπλοστάσιο) - κατά την άφιξη της οικογενείας Busetto στην Ενετία το 1826. Εν συνεχεία απετέλεσε τμήμα της μικρής συλλογής αρχαίων της οικογενείας Busetto, η οποία ήταν και ιδιοκτήτρια του προαναφερθέντος κτίσματος από το 1855 έως το 1920. Η τωρινή θέση του κίονος χρονολογείται το 1862 και ο επ' αυτού τοποθετηθείς λέων του Αγ. Μάρκου, χρονολογείται τον 19ο αι.
Και το βιβλίο «Μυστικά της Βενετίας», αναφέρει επίσης γι' αυτόν τον κίονα: «Σε έναν κήπο, απέναντι από το Αρμενικό Κολλέγιο, υπάρχει ένας κίων από τον ελληνικό ναό στο Σούνιο (στον οποίο επάνω υπάρχει ένα μικρό ενετικό πτερωτό λιοντάρι, που προστέθηκε στον 19ο αι.)».
Όσο για τον αρχαιοκλέπτη ναύαρχο Amilcare Paolucci delle Roncole, αυτός εγεννήθη το 1773 στην Μόντενα, και απέθανε στις 17.3.1845 στην Πάδοβα. Υπηρέτησε στο Ναυτικό της Νεαπόλεως (1787-1799), όπου έφθασε έως την τάξη του καπετάνιου φρεγάτας. Το 1805 έγινε γενικός επιθεωρητής του Ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού, που ενέδρευε στο Μιλάνο. Το 1806 ανέλαβε την διοίκηση του πολεμικού στόλου της Ενώσεως Ενετίας. Ο ίδιος διεκρίθη στις εκστρατείες κατά της πειρατείας στην Μεσόγειο, τραυματίσθηκε σοβαρά και αιχμαλωτίσθηκε από Βρετανούς. Τα έτη 1808-1812 κρατήθηκε ως αιχμάλωτος πολέμου στην Μάλτα. Το 1814 υπηρέτησε ως υποστράτηγος στην αυστριακή υπηρεσία, αλλά σύντομα πέρασε στο Πολεμικό Ναυτικό. Το 1824 -1844 ήταν ο διοικητής του αυστρο-ουγγρικού Ναυτικού. Με την ιδιότητα αυτή, βελτίωσε την υπηρεσία σήματος και αναδιοργάνωσε το οπλοστάσιο της Ενετίας. Την περίοδο αυτή σύλησε το Σούνιο, βάζοντας το όνομά του στον μακρύ κατάλογο των ανίερων μαρμαροκλεπτών του παγκοσμίου πολιτισμού της Ελλάδος... Βραβεύθηκε μάλιστα ως Αντιναύαρχος και το 1844 απεσύρθη! Η όψη του μας είναι γνωστή από λιθογραφία του Josef Kriehuber (η οποία φιλοτεχνήθηκε το 1829).
Τέλος, άλλοι σπόνδυλοι από τον ναό του Ποσειδώνος Σουνίου υπάρχουν στο Chatsworth της Αγγλίας, στο Ανάκτορο Klein Glienicke της Γερμανίας, στην «συλλογή» του άλλου μεγάλου κλεπταποδόχου Καρόλου της Πρωσίας, κούροι από τον ναό του Σουνίου ευρίσκονται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης, κλπ. (Γι' αυτά θα μιλήσω σε επόμενο σημείωμά μου). Και όλα αυτά είναι γνωστά στο ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού, τουλάχιστον από το 1972, που ενοχοσιωπά...
Στις ζημιές του ιερού βράχου του Σουνίου, επί τη ευκαιρία, ας αναφερθεί και η πληροφορία του Άγγλου αρχαιολόγου και επί κεφαλής της εταιρείας Dilletanti, Richard Chandler, κατά το ταξείδι του στην Ελλάδα (1764-1766), ο οποίος αναφέρει ότι τους τότε σωζομένους κίονες του ναού εγκρέμισε κι εθρυμμάτισε ο Τζαφέρ-μπέης, καπετάνιος μιας τούρκικης γολέττας, για ν' αφαιρέσει το μολύβι που ένωνε τους σπονδύλους των κιόνων...  Σημειώστε, ότι οι Γερμανοί ναζί επί Κατοχής λήστεψαν και κατέστρεψαν τον ιερό χώρο, ενώ έφτιαξαν και πολυβολεία χρησιμοποιώντας αρχαίο δομικό υλικό του! Αυτή ήταν η «χαριστική βολή», στο μνημείο...
ΥΓ:
Για το Σούνιο, βλ. επίσης άρθρο μου με τίτλο «Ο αρχαίος ναός, που πότε φαίνεται, πότε δεν φαίνεται...» στο περ. «Ελληνικό Πανόραμα», τ. Ιαν. 2013.
ΠΗΓΕΣ:
Λεκάκης Γ. «Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί Κατοχής», εκδ. «Κάδμος», 2012.
Beschi L. "Disiecta membra del tempo di Poseidon a capo Sunio" (II), ανάτ. εκ της Αρχαιολογικής Εφημ., 1972.
Frazer P. τ. 2.
http://venisecotejardin.blogspot.gr/2013/03/la-colonne-du-cap-sounion-de-la.html?spref=fb
http://cambridgelibrarycollection.wordpress.com/2012/04/26/a-short-column-on-columns/
http://carnetsvenitiens.com/carnetsv%E9nitiens/fondamenta%20briati/fondamenta_briati.htm


[1] To κτήριο Briati οφείλει το όνομά του στην παρουσία των υαλουργικών κλιβάνων του Giuseppe Briati τον 18ο αι. στους οποίους η Ενετία απέκτησε παράδοση. Ο Briati επέτυχε, για πρώτη φορά μετά από 4,5 αιώνες (από το διάταγμα του Maggior Consiglio - Μεγάλου Συμβουλίου - το 1291), το 1736, λόγω της οικονομικής καταστάσεως της πόλεως, να πάρει άδεια να κατασκευάζει υάλινα αντικείμενα «με την μέθοδο του boheme (μποέμ)», στην καρδιά της Ενετίας, δηλαδή έξω από το νησί του Μουράνο, όπου οιοσδήποτε εισηγείτο ή έφερνε μια καινοτομία ήταν ανεπιθύμητος ("persona non grata")...
[2] Τα χαράγματα αυτά, βεβαίως, έχουν προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές στα μάρμαρα του μνημείου. Θυμίζω ότι το ίδιο με τους βαρβάρους ετόλμησε και ο γνωστός φιλέλλην ποιητής λόρδος Βύρων, όταν επισκέφθηκε τον ναό, στις αρχές του 19ου αι. Η υπογραφή του αναγνωρίζεται ακόμη εύκολα στην βόρεια παραστάδα του ναού! Ο ρομαντικός ποιητής, προέβη κι αυτός σε αυτήν την ασέβεια, και γεμάτος απελπισία έγραψε επάνω σε αυτόν τον βράχο το φημισμένο ποίημα «Τhe Isles of Greece», ευχόμενος εδώ να τραγουδήσει για τελευταία φορά και να πεθάνει:
"Τοποθετήστε με στου Σουνίου τα μαρμαρένια απόκρημνα,
όπου τίποτα δεν φράζει τα κύματα κι εγώ,
ίσως ακούσω τους κοινούς μας ψιθύρους να περιφέρονται.
Εκεί, σαν τον κύκνο, αφήστε με να τραγουδήσω και να πεθάνω...
Μια χώρα σκλάβων δεν θα γίνει ποτέ δική μου...
Κατέβα, κούπα σαμιακό κρασί!»...
Don Juan Άσμα 111, LXXXVI, 16-Απόδοση Μ. Γραμμένου.

Στο φύλλο της 16 Ιουλίου 2013

της εφημερίδος «ΧΡΟΝΟΣ» Κομοτηνής

δημοσιεύθηκε το παραπάνω αφιέρωμα

του Γιώργου Λεκάκη,

μέλους της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας (ΕΜΑΕΜ)

και της Επιτροπής Ενημερώσεως επί των Εθνικών Θεμάτων.

Το άρθρο αυτό – μαζί με άλλα - μπορείτε να τα διαβάσετε, να τα αποθηκεύσετε

ή να τα εκτυπώσετε

στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση:

http://www.lekakis.com/index.php?option=com_content&view=article&id=95&Itemid=116

Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη! thiva post