"Το μόνο πράγμα που μας διδάσκει η Ιστορία είναι ότι δεν μας διδάσκει τίποτε" (Friedrich Hegel)

Του Θεόδωρου Κ. Παπαϊωάννου*

• Η Ιστορία μάς δίνει εργαλεία για να καταλάβουμε το εκάστοτε παρόν και έτσι μας βοηθά να διαμορφώσουμε τη δική μας πολιτική απέναντι στα πράγματα

«Αν πρόκειται να 'αρμέξουμε' τη Γερμανία, πρέπει πρώτα να μην την καταστρέψουμε»

John Maynard Keynes

Η Ιστορία αποτελεί «εργαλείο» αυτογνωσίας, παρέχει ερμηνευτικά σχήματα που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, τους λόγους που αυτές προκαλούνται και τους τρόπους με τους οποίους συμβαίνουν. Με άλλα λόγια, η Ιστορία μάς δίνει εργαλεία για να καταλάβουμε το εκάστοτε παρόν και έτσι μας βοηθά να διαμορφώσουμε τη δική μας πολιτική απέναντι στα πράγματα. Η Ιστορία δεν έχει να κάνει με ένα «νεκρό» παρελθόν, αλλά με τη διαδικασία μέσω της οποίας το παρελθόν τροφοδοτεί με «δομικά υλικά» το παρόν, συμβάλλει στην προοπτική και στον σχεδιασμό παρόντος και μέλλοντος.

Τη νύχτα της 10ης προς την 11η Νοεμβρίου 1918 η ηττημένη στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο Γερμανία σύρεται να υπογράψει τους όρους ανακωχής.

Ακολούθησαν οι διαπραγματεύσεις (18 Ιαν. - 28 Ιουν. 1919), από τις οποίες προέκυψε η Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων στις Βερσαλλίες. Παράλληλα (6 Φεβρ. - 31 Ιουλ. 1919) συνέρχεται στη Βαϊμάρη η Εθνική Συνέλευση για την ψήφιση του Συντάγματος.

Το υποβληθέν στη Βαϊμάρη επονείδιστο, οδυνηρό, επαχθές και ταπεινωτικό κείμενο της Συνθήκης περιείχε δυσβάστακτους, εδαφικούς και οικονομικούς όρους.

Οι νικητές απαιτούσαν από τη Γερμανία πολύτιμες εκτάσεις βιομηχανικών περιοχών με τα περισσότερα ανθρακωρυχεία αφενός, αλλά και αγροτικές ανατολικές περιοχές, που μείωναν κατά 20% την παραγωγή πατάτας και δημητριακών. Συνολικά απέκοπταν 70.000 τετρ. χλμ. γης και 5,5 εκατομμύρια πληθυσμό. Την υποχρέωναν να καταβάλει υπέρογκες αποζημιώσεις τόσο για την αποκατάσταση των πολεμικών ζημιών όσο και για τη συνταξιοδότηση των θυμάτων του πολέμου που θα έδιναν οι σύμμαχοι.

Η Γερμανία με την υπογραφή της θα κατέβαλε 20 δισ. χρυσά μάρκα και από την άνοιξη του 1921 το ποσόν των 132 δισ. μάρκων (33 δισ. δολάρια).

Ο John Maynard Keynes, Βρετανός οικονομολόγος, ο σημαντικότερος του 20ού αιώνα, συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις ως σύμβουλος της βρετανικής αντιπροσωπείας. Είχε επινοήσει και εισηγήθηκε «ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης» -δεν είναι του παρόντος η περιγραφή του-, που περιελάμβανε περιορισμό των βρετανικών απαιτήσεων και όχι μόνο έναντι της Γερμανίας, με αντάλλαγμα τη διαγραφή μέρους του χρέους της προς τις ΗΠΑ.

Όλα τα χρέη μεταξύ των Συμμάχων θα "ψαλιδίζονταν", θα γινόταν αναθεώρηση του ευρωπαϊκού πιστωτικού συστήματος, οι ΗΠΑ θα εξασφάλιζαν τη ζήτηση που ήθελαν για τις εξαγωγές τους και οι ευρωπαϊκές αντίπαλες δυνάμεις θα έπαιρναν κεφάλαια για τις ανάγκες των λαών τους που λιμοκτονούσαν.

Οι Σύμμαχοι, που είχαν δανείσει πολλές ευρωπαϊκές χώρες αλλά και είχαν δανειστεί οι ίδιοι από τις ΗΠΑ, ανησυχούσαν ότι θα κατέληγαν να έχουν στα χέρια τους επισφαλείς απαιτήσεις στην Ευρώπη και δεσμευτικές υποχρεώσεις προς τις ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ δεν πείστηκαν από την πρότασή του, ο Κέινς εγκατέλειψε τη διάσκεψη και έγραψε: «Είμαι εντελώς εξουθενωμένος πνευματικά και ψυχολογικά και βαθιά αηδιασμένος, θλιμμένος και ανήσυχος από τις άδικες και άφρονες προτάσεις που κάναμε στη Γερμανία». Παραιτήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών και επιστρέφοντας στο Κέιμπριτζ, έγραψε ένα από τα σημαντικότερα και πολυσυζητημένα έργα του: Οι οικονομικές συνέπειες της ειρήνης (The Economic Consequences of the Peace), δραματικά επίκαιρο και σήμερα.

Σ' αυτό επιτίθεται στους τρεις ηγέτες των Συμμάχων (Ουίλσον των ΗΠΑ, Λόιντ Τζορτζ της Μ. Βρετανίας και Κλεμανσό της Γαλλίας) και προειδοποιεί ότι η Γερμανία αδυνατεί να αποκτήσει το πλεόνασμα εκείνο που θα της επέτρεπε την καταβολή των ετήσιων πληρωμών, με μόνο αποτέλεσμα να σπρώξουν τον λαό της στην απελπισία στην οργή και τη χώρα σε αντιδημοκρατικές περιπέτειες.

Ήταν ο πρώτος που επεσήμανε τον κίνδυνο ενός νέου (του Β') Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς εκτίμησε πως τις παρενέργειες της Συνθήκης των Βερσαλλιών ήταν αδύνατον να αποδεχθούν οι Γερμανοί και έτσι εκκόλαψαν τον Χίτλερ με "πρώτη ύλη" αγράμματους, νεόπτωχους και το λούμπεν προλεταριάτο. Τα ίδια για την περίπτωσή μας συμβουλεύουν οι νεοκεϊνσιανοί νομπελίστες Αμερικανοί οικονομολόγοι Κρούγκμαν και Στίγκλιτς.

Αν αυτές τις κρίσιμες ιστορικές ώρες στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες δυσανασχετούσαν με όσα τους έλεγε ο αριστερός Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ας θυμηθούν τονφιλόσοφο Hegel, που είναι Γερμανός.

"Διαβάζοντας την Ιστορία, ας μην επαναλαμβάνουμε τα λάθη του παρελθόντος".

* Ο Θεόδωρος Κ. Παπαϊωάννου είναι πολιτικός μηχανικός, τ. κοινοτάρχης Βαγίων - τ. γ.γ. ΚΕΔΚΕ

Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη! thiva post