1912 Απελευθέρωση Θάσου, Ίμβρου, Τενέδου, Αη Στράτη, Σαμοθράκης Ψαρών

Περί Αλός

Φώτης Μ. Σαραντόπουλος

Απόσπασμα από το βιβλίο του Φώτη Μ. Σαραντόπουλου

«Εμπρός δια της λόγχης – Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος –

Μέρος Α’». Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την

έγκριση του συγγραφέως Φ. Μ. Σαραντόπουλου.

ΦΩΤΟ: Οικονομόπουλος Ηλίας,

«Ιστορία του Βαλκανοτουρκικού Πολέμου»

(σε δύο τόμους),

Εκδόσεις Αναγνωστοπούλου & Πετράκου,

Αθήνα 1929

Για να αποκτηθεί ο έλεγχος στη θάλασσα, επιβαλλόταν να καταληφθούν από τον Στόλο μας τέσσερα νησιά: Λήμνος, Ίμβρος, Τένεδος και Σαμοθράκη. Η Λήμνος, όπως είδαμε ήδη καταλήφθηκε από τις πρώτες ημέρες και μετατράπηκε σε αγκυροβόλιο και ορμητήριο του Στόλου. Ακολούθησαν 2-3 μέρες με έντονη κακοκαιρία, που ταλαιπώρησε ιδίως τα μικρά Αντιτορπιλικά που περιπολούσαν στην έξοδο των Στενών.

Στις 12 Οκτωβρίου τα περιπολικά σταμάτησαν μπροστά στα Δαρδανέλια το φορτηγό «PELURIAN», που ήταν φορτωμένο με κάρβουνο. Το πολύτιμο φορτίο κατασχέθηκε για τις ανάγκες του Στόλου μας. Κάναμε κι εμείς «ανθράκευση», για να συμπληρώσουμε το απόθεμα του πλοίου σε κάρβουνο [1], και την κάναμε και μετά μουσικής! Για να εμψυχωνόμαστε στη σκληρή δουλειά, όπου συμμετείχε όλο το πλήρωμα πλην των Μηχανικών, ο Ναύαρχος διέταξε την μπάντα του πλοίου να παιανίζει στο κατάστρωμα …

Στις 14 Οκτωβρίου έφτασε το επίτακτο «ΣΠΕΤΣΑΙ» μεταφέροντας πυρομαχικά. Το απόγευμα αποπλεύσαμε μαζί με τη «ΣΦΕΝΔΟΝΗ» και τη «ΝΑΥΚΡΑΤΟΥΣΑ» για περιπολία. Γυρίσαμε στο Μούδρο την επομένη, φέρνοντας μαζί μας και το Επιβατηγό «ΙΣΜΑΗΛΙΑ».

Στις 17 Οκτωβρίου, ο Στόλος χωρίστηκε σε τρεις Μοίρες:

Πρώτη Μοίρα, ο «ΑΒΕΡΩΦ», τα «ΨΑΡΑ», η «ΝΑΥΚΡΑΤΟΥΣΑ» και ο «ΛΕΩΝ», με στόχο την κατάληψη της Ίμβρου και της Σαμοθράκης.

Δεύτερη Μοίρα, το «ΣΠΕΤΣΑΙ», η «ΥΔΡΑ», η «ΘΥΕΛΛΑ» και η «ΛΟΓΧΗ», με στόχο την Θάσο.

Και Τρίτη Μοίρα ο «ΚΑΝΑΡΗΣ» μαζί με το «Τορπιλοβόλο 14» για τον Άη Στράτη.

Θα σας τα πω όλα με λεπτομέρειες, αλλά δείτε πρώτα τι έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής που τις έχω φυλάξει. 

Το φύλο της 20ής Οκτωβρίου του «ΕΜΠΡΟΣ», με τίτλο «Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΩΝ ΝΗΣΩΝ ΘΑΣΟΥ ΙΜΒΡΟΥ  ΣΤΡΑΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ  - ΕΠΙΣΗΜΟΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ» έγραφε:

Παρά του Υποναυάρχου Αρχηγού ελήφθησαν αι ακόλουθοι λεπτομέρειαι της καταλήψεως των νήσων Θάσου, Στράτη,  Ίμβρου και Σαμοθράκης:

«ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ - Αθήνας

Την εσπέραν της 17ης διέταξα τον απόπλουν εκ Μούδρου των θωρηκτών “Ύδρας” και “Σπετσών” και των αντιτορπιλικών “Θυέλλης” και “Λόγχη” υπό τον Μοίραρχον Πλοίαρχον Π. Γκίνην. Η μοίρα συνοδευόμενη υπό του οπλιταγωγού “Πέλοπος” φέροντος λόχον πεζικού υπό τον Λοχαγόν Δ. Κονταράτον κατέλαβε την 8ην πρωϊνήν ώραν της 18ης την νήσον Θάσσον και αιχμαλώτισε τας αρχάς. Συγχρόνως το ναρκοβόλον “Κανάρης” μετά του τορπιλοβόλου 14 κυβερνωμένου παρά του Υποπλοιάρχου Π. Αργυροπούλου και ναυτικού αγήματος υπό τον ανθυποπλοίαρχον Τσατέρην κατέλαβον την νήσον Άγιον Ευστράτιον Στράτην. Την μεσημβρίαν της 18ης η ναυαρχίς “Γ. Αβέρωφ” συνοδευομένη υπό του θωρηκτού “Ψαρρά” και του αντιτορπιλικού “Ναυκρατούσης” κατέπλευσεν εις Ίμβρον και κατέλαβεν την νήσον δι’ αγήματος υπό τον Υποπλοίαρχον Π. Χορν. Σήμερον την πρωΐαν άπας ο Στόλος κατέπλευσεν εις Σαμοθράκην και αποβιβάσας άγημα υπό του Σημαιοφόρου Παναγιώτου κατέλαβον ταύτην. Ο στόλος περιπολεί διαρκώς περί τα Δαρδανέλλια αναμένων ματαίως την έξοδον του εχθρού. 
Ο αρχηγός του Στόλου - Υποναύαρχος Π. ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ»

Αλλά ακούστε και αναλυτικά πώς έγιναν τα πράγματα. Το βράδυ της 17ης απέπλευσε η 2η Μοίρα με τα Θωρηκτά «ΥΔΡΑ» και «ΣΠΕΤΣΑΙ» και τα Αντιτορπιλικά «ΘΥΕΛΛΑ» και «ΛΟΓΧΗ», με Μοίραρχο τον Πλοίαρχο Γκίνη. Μαζί ήταν και το οπλιταγωγό «ΠΕΛΩΨ» που μετέφερε ένα Λόχο Πεζικού υπό τον Λοχαγό Κονταράτο. Το επόμενο πρωί στις 8, ο Στόλος αγκυροβόλησε στον Λιμένα Παναγίας, που παρουσίαζε ένα υπέροχο θέαμα. Οι κάτοικοι είχαν βγει έξω με σημαίες και λουλούδια για να υποδεχθούν το άγημα. Σπίτια και μαγαζιά όλα σημαιοστολισμένα. Ο Λοχαγός Κονταράτος με το άγημα προχώρησε και μέχρι τις 20 του μήνα κατέλαβε την Παναγία, την Ποταμιά και τον Θεολόγο, συλλαμβάνοντας τις Τουρκικές Αρχές και εγκαθιστώντας προσωρινό Διοικητή του νησιού τον Κωνσταντίνο Μελά, αδελφό του ήρωα Μακεδονομάχου[2]. 

Ο Άη Στράτης απέχει μόνο 18 μίλια από τη Λήμνο. Εκεί στάλθηκε στις 18 του Οκτώβρη ο «Κανάρης» με το Τορπιλοβόλο «14». Αποβίβασαν ναυτικό άγημα με επί κεφαλής τον Ανθυποπλοίαρχο Τσατέρη και κατέλαβαν το νησί χωρίς αντίσταση.

Εμείς αποπλεύσαμε το πρωί της 18ης από το Μούδρο, με την 1η Μοίρα. Και το μεσημέρι της μέρας αυτής πιάσαμε στην Ίμβρο, όπου αποβιβαστήκαμε 150 άνδρες, με επί κεφαλής τον Υποπλοίαρχο Παντελή Χορν [3] . Οι κάτοικοι του νησιού μας περίμεναν με γαλανόλευκες και χαρές και πανηγύρια. Αυτό ήταν λογικό, αφού το νησί είχε μόνο Ελληνικό πληθυσμό [4].Ο Υποπλοίαρχος Χορν διορίστηκε από τον Ναύαρχο πρώτος Έλληνας στρατιωτικός Διοικητής του νησιού. 

Την άλλη μέρα, Τετάρτη 19 Οκτωβρίου, ρίξαμε άγκυρα στα ανοιχτά του όρμου της Καμαριώτισσας, στη Σαμοθράκη, και οχτώ Ναύτες, ανάμεσά τους κι η αφεντιά μου, με επί κεφαλής τον Σημαιοφόρο Παναγιώτου και ένα Δίοπο, αποβιβαστήκαμε στη Σαμοθράκη και με όλες τις τιμές και τους τύπους υψώσαμε στο Λιμεναρχείο την Ελληνική Σημαία. Κατασχέσαμε και μία αποθήκη με δημητριακά, σιτάρι, κριθάρι και λοιπά που φύλαγαν εκεί οι Τούρκοι. Μετά, αποβιβάστηκε και το υπόλοιπο άγημα, και όλοι μαζί πήγαμε στη Χώρα και υψώσαμε τη σημαία στο καμπαναριό της Κοίμησης της Θεοτόκου. Στη χώρα υπήρχε και μια μικρή φρουρά, έξι φαντάροι με ένα Δεκανέα, που παραδόθηκαν χωρίς αντίσταση, ζητώντας τη μεσολάβηση του Ιερέα Ανδρέα Παπανδρέου για να σωθεί η ζωή τους. Και ο παπα-Αντρέας τους έφερε «συστημένους» σε εμάς, με τα όπλα και τις παλάσκες τους. Υψώσαμε τη γαλανόλευκη στο στρατώνα τους και κάναμε κατάσχεση και 3.400 φράγκων που βρέθηκαν σε διάφορα Ταμεία. Οι κάτοικοι [5] μας υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό και Αναστάσιμους ύμνους και μας ζήτησαν να φτιάξουμε ένα σχέδιο δημοψηφίσματος «υπέρ της ενώσεως» για να το στείλουν στην Κυβέρνηση.

Κατέχοντας όλα τα νησιά που ήταν κοντά στην έξοδο των Στενών και έχοντας πλήρη κυριαρχία στις θάλασσες, σταματούσαμε κάθε πλοίο που πήγαινε προς τα Στενά ή ερχόταν από αυτά. Ανάμεσά τους ήταν τα ξένα ατμόπλοια «Γιούλιτς», «Αστούριαν» και «Μάιν» που τα στείλαμε στις 21 στον Πειραιά, συνοδεία με το «ΕΣΠΕΡΙΑ». Και ο Στόλος μας ενισχύθηκε και με 4 νέα Ανιχνευτικά, που τα λέγαμε «θηρία»[6], καθώς είχαν τα ονόματα «ΛΕΩΝ», «ΠΑΝΘΗΡ», «ΑΕΤΟΣ» και «ΙΕΡΑΞ».

ΦΩΤΟ: Οικονομόπουλος Ηλίας,

«Ιστορία του Βαλκανοτουρκικού Πολέμου»

Εκδόσεις Αναγνωστοπούλου & Πετράκου,

Αθήνα 1929

Στις 21 Οκτωβρίου, άγημα ναυτών του «ΙΕΡΑΞ», με επί κεφαλής τον ίδιο τον Κυβερνήτη Αντιπλοίαρχο Αντώνη Βρατσάνο απελευθέρωσε τα ηρωικά Ψαρά. Υπάρχει και μια ιστορία γύρω από αυτό το γεγονός, που έχει ως εξής: Το Υπουργείο Ναυτικών είχε ζητήσει από τον Κουντουριώτη να καταλάβει και τα Ψαρά, παρ’ όλο που δεν ήταν κοντά στα Στενά και δεν είχαν επιχειρησιακή σημασία, είχαν όμως τεράστια σημασία ψυχολογική για τους κατοίκους και τα πληρώματα. Και είχε μάλιστα ζητηθεί να αναλάβει την αποστολή ή το «ΒΕΛΟΣ» που είχε κυβερνήτη τον Ιωάννη Βρατσάνο, ή το «ΙΕΡΑΞ» που το κυβερνούσε ο αδελφός του, Αντώνης Βρατσάνος.

Για τον λόγο ότι και οι δύο ήταν απόγονοι του Ψαριανού ήρωα Δημήτρη Βρατσάνου, που ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρίας και κατά τη σφαγή των Ψαρών το 1824 ήταν δημογέροντας του νησιού και σκοτώθηκε μαζί με άλλους Ψαριανούς στο φρούριο Παλαιόκαστρο. Ο αδερφός του Γεώργιος Βρατσάνος είχε πυρπολήσει μαζί με τον Κανάρη την τουρκική ναυαρχίδα στην Τένεδο τον Οκτώβριο του 1822. Τον Ιούνιο του 1824, όταν τελικά οι Τούρκοι κατάφεραν να αποβιβαστούν στα Ψαρά, στο φρούριο Παλαιόκαστρο είχαν κλειστεί 120 πολεμιστές και πολλοί άμαχοι, ανάμεσά τους ο Δημογέροντας Δημήτρης Βρατσάνος και ο γιος του Αντώνης. Όταν έγινε φανερό ότι το φρούριο θα έπεφτε, ο Αντώνης, κατ’ εντολή του πατέρα του, ανατίναξε την μπαρουταποθήκη, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν οι έγκλειστοι και μεγάλος αριθμός Τούρκων στρατιωτών.

Στις 24 Οκτωβρίου η Μοίρα μας αγκυροβόλησε στον όρμο της Τενέδου [7]. Καλέσαμε στον «ΑΒΕΡΩΦ» τον Διοικητή του νησιού, να έρθει να παραδοθεί. Αυτός ήρθε μαζί με τον Αρχιερατικό Επίτροπο, ένα σεβάσμιο γέροντα Ιερέα, που σαν ανέβηκε στο πλοίο, γονάτισε και, φιλώντας το κατάστρωμα ευχήθηκε «Καλώς ορίσατε». Στην Τένεδο ήταν και τρία Θωρηκτά. Ένα Γερμανικό, ένα Γαλλικό κι ένα Ρωσικό. Χαιρετίσαμε τις σημαίες τους με κανονιοβολισμούς. Ως τότε χαιρετούσαμε με μουσικές. Αλλά τώρα τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Έπρεπε όλοι να πάρουν το μήνυμα ότι τώρα λευτερώναμε! Στον όρμο της Τενέδου, εκεί που το 1821 ο Κανάρης πυρπόλησε την Τουρκική αρμάδα, τώρα είχε έρθει ένας σύγχρονος μπουρλοτιέρης, ο Ναύαρχός μας. Ήταν τόσο χαρούμε-νος που, κατέβηκε από το πλοίο στο νησί, πήγε στο τηλεγραφείο, και από εκεί έστειλε τηλεγράφημα προς τον Ναύσταθμο Κωνσταντινούπολης, με τα παρακάτω λόγια:

«Κατελάβομεν Τένεδον.  Αναμένομεν αντίπαλον στόλον. Εάν στόλος σας στερείται γαιάνθρακας, είμαι προθυμώτατος παραχωρήσω. 
ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ»

Δεν φοβόταν τους Τούρκους ο Ναύαρχός μας. Κανείς μας δεν τους φοβότανε …

ΦΩΤΟ: Οικονομόπουλος Ηλίας, «Ιστορία του

Βαλκανοτουρκικού Πολέμου» Εκδόσεις

Αναγνωστοπούλου & Πετράκου, Αθήνα 1929

Κατά την κατάληψη της Τενέδου έγινε και ένα κωμικό. Πολλοί Τούρκοι θέλησαν να κρυφτούν και πήρανε τα χωράφια. Αλλά πού να κρυφτούν οι ταλαίπωροι … Η Τένεδος είναι χαμηλή, σαν ταψί φαινόταν ολόκληρη από τα καταστρώματα των πλοίων μας. Δυστυχώς, η πατρίδα δεν μπόρεσε να κρατήσει στους κόλπους της την Ίμβρο και την Τένεδο [8]. Αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία …

http://perialos.blogspot.gr/2014/02/1912.html

Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη! thiva post