Εντουαρντ Σνόουντεν - Τα κίνητρα και οι μέθοδοι του πληροφοριοδότη που αποκάλυψε το μεγαλύτερο σκάνδαλο παρακολουθήσεων στην Ιστορία

Γερμανοί διαδηλώνουν στο κέντρο του Βερολίνου ζητώντας να παραχωρηθεί από τη χώρα τους άσυλο στον Εντουαρντ Σνόουντεν

Τα κίνητρα και οι μέθοδοι του πληροφοριοδότη που αποκάλυψε το μεγαλύτερο σκάνδαλο παρακολουθήσεων στην Ιστορία

Ηρωας ή προδότης; Οι θαυμαστές του τον θεωρούν υπέρμαχο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προσέφερε μεγάλη υπηρεσία στους πολίτες, ενώ οι επικριτές του ανήθικο σπιούνο που έκλεψε πληροφορίες από την NSA και πήγε στο εξωτερικό. Τι συμβαίνει στο μυαλό του 30χρονου Εντουαρντ Σνόουντεν που αποφάσισε να δώσει μια κλωτσιά στη ζωή του για να ξεσκεπάσει τις μεθόδους της αμερικανικής Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας (NSA); Από την ανοιχτή επιστολή και το μανιφέστο που έδωσε στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα φαίνεται ένας άνθρωπος ακέραιος που αγωνιά για το ότι οι μυστικές υπηρεσίες καταπάτησαν την ιδιωτικότητα στο όνομα της ασφάλειας.

«Ο Σνόουντεν είναι ένας ιδεαλιστής νεαρός, απογοητευμένος από όσα είδε στις υπηρεσίες πληροφοριών» λέει στο «Βήμα» ο Μάθιου Εϊντ, κορυφαίος ιστορικός των μυστικών υπηρεσιών από την Ουάσιγκτον. «Καταλαβαίνω γιατί. Αυτό δεν σημαίνει ότι συμφωνώ μαζί του. Για τους ανθρώπους των μυστικών υπηρεσιών είναι ένας προδότης. Αλλά η απάντηση είναι πιο περίπλοκη. Ακόμη και αν διαφωνώ με τον Σνόουντεν, του είμαι ευγνώμων γιατί είναι ο μοναδικός λόγος για τον οποίο θα υπάρξουν αλλαγές».

Ο Σνόουντεν είναι για τους υπερασπιστές του ένας υποστηρικτής του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα και στην πληροφόρηση. Αλλά για τους επικριτές του είναι ένας προδότης. Μετά τις αποκαλύψεις του για τις μεθόδους που ακολουθούν οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και το εύρος των παρακολουθήσεών τους παγκοσμίως οι μεν είναι έξαλλοι με την αμερικανική κυβέρνηση και οι δε με τον ίδιο τον Σνόουντεν.

Στο «Μανιφέστο για την αλήθεια», που δημοσίευσε το γερμανικό «Spiegel» την περασμένη Κυριακή, ο Σνόουντεν έγραψε ότι προγράμματα όπως εκείνα της NSA «δεν αποτελούν απειλή μόνο κατά της ιδιωτικότητας αλλά απειλούν και την ελευθερία έκφρασης και τις ανοιχτές κοινωνίες». Τόνισε ότι «η ύπαρξη κατασκοπευτικής τεχνολογίας δεν πρέπει να καθορίζει την πολιτική» και κάλεσε τον κόσμο να εξασφαλίσει ότι «οι νόμοι και οι αξίες μας θα περιορίσουν τα προγράμματα παρακολούθησης και θα προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα». Και κατέληξε: «Δεν είναι έγκλημα να λες την αλήθεια».

Στην ανοιχτή επιστολή προς τη γερμανική κυβέρνηση, την οποία παρέδωσε την περασμένη εβδομάδα στον γερμανό βουλευτή των Πρασίνων Χανς-Κρίστιαν Στρέμπελε που τον συνάντησε στη Μόσχα, ο Σνόουντεν εξηγεί ότι στη διάρκεια της θητείας του στην NSA, στη CIA και στην DIA (Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών) «έγινα μάρτυρας συστημικών παραβιάσεων του νόμου από την κυβέρνησή μου που δημιούργησαν την ηθική ανάγκη να δράσω». Ως αποτέλεσμα βρέθηκε υπό διωγμό και εξόριστος. Θεωρεί όμως πολύ θετικό το ότι άνοιξε ένας δημόσιος διάλογος προκειμένου να μαζευτούν τα λουριά στις υπηρεσίες πληροφοριών που είχαν αφεθεί ανεξέλεγκτες.

Γιατί ένας προνομιούχος νέος, με μισθό 122.000 δολάρια (90.000 ευρώ) τον χρόνο, που συζούσε με την κοπέλα του στη Χαβάη, να βρεθεί από επιλογή του χωρίς διαβατήριο (του το ανακάλεσαν οι ΗΠΑ) και αντιμέτωπος με κατηγορίες για προδοσία; Ο ίδιος δηλώνει: «Δεν θέλω να ζω σε μια κοινωνία που κάνει τέτοια πράγματα. Δεν θέλω να ζω σε έναν κόσμο όπου ό,τι κάνω και ό,τι λέω καταγράφονται».

Ο Σνόουντεν μεγάλωσε στη Βόρεια Καρολίνα και αργότερα μετακόμισε στο Φορτ Μιντ του Μέριλαντ, κοντά στην έδρα της NSA. Κακός μαθητής, με το ζόρι τέλειωσε το λύκειο. Αυτός που σήμερα κατηγορούν για αντιαμερικανό είχε καταταγεί στις ειδικές δυνάμεις του αμερικανικού στρατού το 2003 αλλά απολύθηκε όταν έσπασε τα δύο του πόδια σε άσκηση. Τότε έπιασε δουλειά ως φύλακας στις εγκαταστάσεις της NSA και στη συνέχεια στην ασφάλεια των συστημάτων πληροφορικής της CIA.

Γνήσιος πολίτης της χώρας των ευκαιριών και εκπρόσωπος του αμερικανικού ονείρου, παρά την έλλειψη τυπικών προσόντων, οι ικανότητές του στους υπολογιστές του εξασφάλισαν γρήγορη άνοδο στην ιεραρχία των μυστικών υπηρεσιών. Το 2007 η CIA τον έστειλε στη Γενεύη. Οσα είδε εκεί αποτέλεσαν ψυχρολουσία. «Συνειδητοποίησα ότι ήμουν μέρος ενός συστήματος που έκανε περισσότερο κακό παρά καλό» λέει.

Αποφάσισε να ξεμπροστιάσει τις μυστικές υπηρεσίες αλλά, τρέφοντας μεγάλες ελπίδες για τον Μπαράκ Ομπάμα, ανέβαλε τις αποκαλύψεις περιμένοντας να δει αν θα άλλαζε κάτι ο Δημοκρατικός πρόεδρος που εξελέγη το 2008. Αλλά ο Ομπάμα συνέχισε την πολιτική του προκατόχου του στον τομέα αυτόν.

Ο Σνόουντεν παραιτήθηκε από τη CIA το 2009 και έπιασε δουλειά στην NSA μόνο και μόνο για να έχει πρόσβαση σε απόρρητες πληροφορίες και να συνεχίσει να συγκεντρώνει αποδείξεις για τις παράνομες δραστηριότητες της υπηρεσίας. Ωσπου τον Μάιο έκανε την πρώτη διαρροή μέσω της βρετανικής εφημερίδας «Guardian» και κατέφυγε στο Χονγκ Κονγκ. Οταν οι ΗΠΑ ζήτησαν την έκδοσή του, πήγε στη Μόσχα, όπου έλαβε άσυλο για έναν χρόνο. Τις τελευταίες ημέρες κάνει ανοίγματα στη  Γερμανία αλλά, όπως έχει η κατάσταση σήμερα, αν πατήσει σε γερμανικό έδαφος, το Βερολίνο θα τον εκδώσει στις ΗΠΑ, διαφορετικά θα χαλάσει τις σχέσεις του με την Ουάσιγκτον.

Ο μεγαλοαρθρογράφος της «Washington Post» Ρίτσαρντ Κόεν έγραψε ένα πολύ επικριτικό άρθρο για τον Σνόουντεν τον Ιούνιο στο οποίο τον χαρακτήρισε «γελοία κινηματογραφικό» και «νάρκισσο». Τώρα μετανιώνει. Στα τέλη Οκτωβρίου όμως ο Κόεν ανασκεύασε πλήρως με άλλο άρθρο στο οποίο καταλήγει ότι ο Σνόουντεν «υπήρξε άπιστος προς την Αμερική αλλά όχι και προς τις αμερικανικές αξίες».




Στοχευμένες διαρροές

Ο δημοσιογράφος και η σκηνοθέτρια
Ο Σνόουντεν παρέδωσε τα έγγραφα της NSA στον δημοσιογράφο του «Guardian» Γκλεν Γκρίνγουολντ και στην κινηματογραφίστρια Λόρα Πόιτρας. Αυτοί ελέγχουν τις διαρροές στις μεγάλες εφημερίδες ανά τον κόσμο.

Ενας «σκελετός» για κάθε χώρα
Ο Γκρίνγουολντ συνεργάζεται και συνυπογράφει με τους δημοσιογράφους των εφημερίδων αυτών τα άρθρα τα οποία έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποκαλύπτοντας «σκελετούς στην ντουλάπα» για κάθε χώρα. Στον «Monde» άφησε να διαρρεύσουν οι αποκαλύψεις για τις παρακολουθήσεις στη Γαλλία, στο «Spiegel» για τη Γερμανία κ.ο.κ.

Δεοντολογία α λα βρετανικά
Ο «Guardian», που πήρε μεγάλο μέρος των αρχείων, δίνει στη δημοσιότητα μόνο όσα αφορούν τις παρακολουθήσεις και αγνοεί τα υπόλοιπα, παραμένοντας πιστός στον στόχο του Σνόουντεν να ξεσκεπάσει τις καταχρήσεις των μυστικών υπηρεσιών.  



«Ηρωας»
«Η μέθοδος των παρακολουθήσεων παραβαίνει νόμους και Σύνταγμα»
«Ο Σνόουντεν δεν είναι προδότης, είναι πληροφοριοδότης» λέει στο «Βήμα» ο Μέλβιν Γκούντμαν, ο οποίος υπήρξε αναλυτής της CIA επί 24 χρόνια, ενώ σήμερα είναι διευθυντής του Προγράμματος για την Εθνική Ασφάλεια στο Center for International Policy και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς στις ΗΠΑ. «Δεν προσπάθησε να βοηθήσει κάποια ξένη κυβέρνηση ούτε να κερδίσει χρήματα από τις αποκαλύψεις του. Είδε μια κακώς κείμενη κατάσταση στις υπηρεσίες πληροφοριών, οι οποίες διέπρατταν χονδροειδείς απρέπειες, και προσπάθησε να τη διορθώσει».

Η λαϊκή κατακραυγή που ξεσηκώθηκε παγκοσμίως κατά της αμερικανικής κυβέρνησης δεν θα λειτουργήσει υπέρ του Σνόουντεν; τον ρωτάμε. «Η λαϊκή κατακραυγή δεν είναι και τόσο μεγάλη στις ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί επιδεικνύουν μάλλον απάθεια, θεωρούν ότι είναι ΟΚ να παρακολουθεί η κυβέρνηση τα μέιλ ή τα τηλεφωνήματά τους. Αλλά είναι διχασμένοι για τον Σνόουντεν. Το ότι εγκατέλειψε τη χώρα εξόργισε πολλούς» λέει.

Και τονίζει: «Σχεδίασε πολύ προσεκτικά πώς θα χειριζόταν το υλικό του, αλλά δεν σχεδίασε εξίσου προσεκτικά και τη φυγή του. Σήμερα δεν ζει ελεύθερος γιατί έχει τον φόβο ότι οι ΗΠΑ θα επέμβουν στη ζωή του. Ο κόσμος χάνει συχνά την ουσία της υπόθεσης, που είναι ότι η μέθοδος των παρακολουθήσεων παραβαίνει τους νόμους και το Σύνταγμα. Αυτά είναι πολύ σημαντικά ζητήματα. Καμία αμερικανική κυβέρνηση όμως δεν πρόκειται να δώσει χάρη στον Σνόουντεν».

Δεν υπάρχει ο κίνδυνος οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες να υποκλέψουν το υλικό του Σνόουντεν; τον ρωτάμε. «Ο ίδιος λέει ότι δεν πήρε μαζί του έγγραφα στη Ρωσία. Πρόσεξε πολύ τι έδωσε και σε ποιον. Δεν έβαλε σε κίνδυνο τα αμερικανικά συμφέροντα. Σήμερα πολλοί πιστεύουν ότι οι παρακολουθήσεις έχουν βγει εκτός ελέγχου και χρειάζονται την "επίβλεψη ενός ενηλίκου". Μετά την 11η Σεπτεμβρίου οι μυστικές υπηρεσίες εφάρμοσαν προγράμματα που δεν είχαν κανένα νόημα. Ο Ομπάμα έχασε την ευκαιρία να τα αναθεωρήσει με δική του πρωτοβουλία», λέει ο κ. Γκούντμαν.

Ο ίδιος δεν συμμερίζεται την αισιοδοξία του Σνόουντεν ότι η δημόσια συζήτηση που άνοιξε για τις μυστικές υπηρεσίες θα έχει θετική έκβαση. Στα υπέρ καταγράφει τη στροφή γερουσιαστών που είχαν πρωτοστατήσει στην υιοθέτηση του αντιτρομοκρατικού νομοσχεδίου Patriot Act και σήμερα ζητούν την αναθεώρησή του. Στα κατά διαπιστώνει ότι «ο διευθυντής της NSA, στρατηγός Κιθ Αλεξάντερ είναι εκτός ελέγχου. Μέρος του προβλήματος είναι η στρατιωτικοποίηση των υπηρεσιών πληροφοριών. Ο Ομπάμα διόρισε πολλούς στρατιωτικούς στις υπηρεσίες αυτές, όπως ο στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους στη CIA».



«Προδότης»
«Δεν καταλαβαίνει ότι έπληξε τα αμερικανικά εθνικά συμφέροντα»
«Ο Σνόουντεν είναι προδότης» λέει ορθά-κοφτά στο «Βήμα» ο Πολ Πίλαρ, ο οποίος ύστερα από καριέρα 28 ετών στη CIA είναι σήμερα συνεργάτης στο Κέντρο για την Ασφάλεια και τη Συλλογή Πληροφοριών στον 21ο αιώνα του Brookings Institution και στο Κέντρο Σπουδών για την Ασφάλεια του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν στην Ουάσιγκτον. «Παραβίασε κάθε συμφωνία που έκανε στο πλαίσιο της επαγγελματικής απασχόλησής του, εξέθεσε τεράστιο όγκο πληροφοριών ασφαλείας στους εχθρούς των ΗΠΑ και κατέφυγε στη Ρωσία. Προχώρησε πολύ παραπέρα από το να θέσει ένα νόμιμο ζήτημα».

Ο κ. Πίλαρ δεν συμφωνεί με την άποψη ότι ο Σνόουντεν και οι δημοσιογράφοι που χειρίστηκαν τις πληροφορίες που τους έδωσε δεν έθεσαν σε κίνδυνο ευαίσθητα ζητήματα, όπως εν εξελίξει επιχειρήσεις στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. «Δεν επέδειξε καμία απολύτως σύνεση στις αποκαλύψεις του. Εδωσε στη δημοσιότητα ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και στόχων των μυστικών υπηρεσιών. Ο Σνόουντεν δεν ξέρει τι λέει όταν υποστηρίζει κάτι τέτοιο. Είναι ένας χαμηλού βεληνεκούς τεχνικός των υπολογιστών. Δεν καταλαβαίνει ότι έπληξε τα αμερικανικά εθνικά συμφέροντα. Προκάλεσε ένταση ανάμεσα στις ΗΠΑ και στους συμμάχους τους και αυτό έχει μεγάλο κόστος» μας λέει.

Ο πρώην αξιωματούχος της CIA εκφράζει στο «Βήμα» τη λύπη του επειδή «υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν τέτοια πράγματα αφού μεγάλωσαν στις ΗΠΑ και επωφελήθηκαν από τα καλά της Αμερικής. Ο Σνόουντεν είχε μια καλοπληρωμένη δουλειά, δεν είχε κανέναν λόγο να τρέφει μνησικακία για τις ΗΠΑ».

Ο κ. Πίλαρ διαφωνεί έντονα με το επιχείρημα του Σνόουντεν ότι δεν είναι αντιαμερικανός γιατί επιθυμούσε να υπερασπιστεί τις αμερικανικές αξίες. «Ο Σνόουντεν δεν έκανε τίποτε για να υπερασπιστεί τις αξίες αυτές. Αντίθετα, προκάλεσε δυσκολίες στις εξωτερικές σχέσεις των ΗΠΑ».

Οσο για το επιχείρημα ότι χάρη στον Σνόουντεν άνοιξε μια χρήσιμη δημόσια συζήτηση για τον τρόπο λειτουργίας των υπηρεσιών πληροφοριών, ο κ. Πίλαρ πιστεύει ότι «το ζήτημα αυτό θα μπορούσε να είχε μπει στο τραπέζι χωρίς όλα όσα έκανε ο Σνόουντεν». Ο ίδιος δεν κατανοεί όλον τον ντόρο γύρω από την NSA: «Η υπηρεσία αυτή λειτουργεί υπό τον αμερικανικό νόμο και προσαρμόζει την αποστολή της ανάλογα με τις ανάγκες της εξωτερικής πολιτικής και της εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ. Αν ο κόσμος εκπλήσσεται ή δυσαρεστείται από τις δραστηριότητες της NSA, αυτό αντικατοπτρίζει μάλλον αλλαγές στη διάθεση του κόσμου παρά στον τρόπο λειτουργίας της NSA».

Ο κ. Πίλαρ προβλέπει ότι «όπως πολλοί κατάσκοποι πριν από αυτόν, αναμένεται ότι θα ζήσει για πολλά χρόνια στη Ρωσία».

tovima

Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη! thiva post