ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΥΠΟΒΡΥΧΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ Η ΛΥΣΗ ΤΩΝ TYPE 209

Περί Αλός

 Ιωάννης Σ. Θεοδωράτος

Δημοσιογράφος – Αμυντικός Αναλυτής

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Στρατοί και Τακτικές»,

τ. 16, σελ. 18, Αιγίς Εκδοτική, ΙΟΥΛ – ΑΥΓ. 2011.



Το υποβρύχιο "Πρωτεύς" (S113) ΦΩΤΌ:  www.nti.org/



Το ΒΝ (Βασιλικό Ναυτικό) διέθετε από το 1957 υποβρύχια τύπου Gato του Β΄ΠΠ που είχαν παραχωρηθεί με δανεισμό από το Αμερικανικό Ναυτικό. Οι Αμερικανοί θεωρούσαν ότι η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να διαθέτει παρά έναν μικρό αριθμό υποβρυχίων (μέχρι τρία), ενώ αντίθετα προσέδωσαν μεγάλη προτεραιότητα στην παραχώρηση αποβατικών. Στις 10 Αυγούστου 1957 παραδόθηκε το «Ποσειδών» (Υ16) και ένα χρόνο αργότερα στις 21 Απριλίου 1958 το «Αμφιτρίτη» (Υ17). Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 (1961-1970) τα υποβρύχια άλλαξαν τους πλευρικούς αριθμούς τους βάσει κατευθύνσεων του ΝΑΤΟ με αποτέλεσμα νέες αριθμήσεις («Ποσειδών» S78, «Αμφιτρίτη» S09). Τα τύπου Gato διέθεταν διάταξη αναπνευστήρα, γεγονός που καθιστούσε δυνατή τη λειτουργία μηχανών σε βάθος περισκοπίου. Κατά συνέπεια η φόρτιση των μπαταριών και η πρόσληψη οξυγόνου μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς το υποβρύχιο να αναδυθεί. Τα τύπου Gato διέθεταν επίσης βαθυθερμογράφο για την μέτρηση της θερμοκρασίας της θάλασσας στο βάθος που κινείται το υποβρύχιο. Με απλά λόγια ο κυβερνήτης μπορούσε πλέον βάσει μετρήσεων του οργάνου να επιλέξει το βάθος που θα του επέτρεπε να επιχειρήσει, καθώς εκεί τα εχθρικά sonar θα είχαν την μικρότερη απόδοση. Για πρώτη φορά στην ιστορία της Διοίκησης Υποβρυχίων αποκτήθηκαν σκάφη που μπορούσαν πραγματικά να επιχειρήσουν στις θάλασσες και να φθάσουν – παρά τους όποιους περιορισμούς – στην Κύπρο. Ωστόσο τα νέα σκάφη είχαν σχεδιαστεί για επιχειρήσεις στον ωκεανό, να επιτίθενται τη νύκτα και να βρίσκονται σε κατάδυση στο φως της ημέρας. Η ταχύτητα πλεύσης σε κατάδυση ήταν μικρή (4,5 κόμβοι) ενώ οι συσσωρευτές (μπαταρίες) απαιτούσαν συχνά φόρτιση. Στις 26 Φεβρουαρίου 1965 παραδόθηκε ένα υποβρύχιο τύπου Balao, «Τρίαινα» (S86), ενώ το 1966 επεστράφη το «Αμφιτρίτη» (S09). Ακολούθησαν άλλες δύο παραλαβές: α) στις 26 Ιουλίου 1972 το τύπου Balao εκσυγχρονισμένο βάσει του προγράμματος GUPPY IIA «Παπανικολής» (S114) και β) στις 29 Οκτωβρίου 1973 το τύπου Tench «Κατσώνης» (S115) που είχε εκσυγχρονισθεί το 1947 (βάσει του προγράμματος GUPPY II) και το 1962 (βάσει του προγράμματος GUPPY III). Τα δύο νέα υποβρύχια διέθεταν ειδικό θάλαμο διαφυγής για τους βατραχανθρώπους των ΟΥΚ, ενώ είχαν τη δυνατότητα μεταφοράς των υποβρυχίων οχημάτων (ΥΠ.ΟΧ) της ΜΥΚ. Παράλληλα μαζί τους εισήχθη η νέα αυτοκατευθυνόμενη τορπίλη Mk 37-3, η οποία ήταν καλύτερων επιδόσεων από τις υφιστάμενες Mk. 14/23 (σ.σ. η κατευθυνόμενη με σύρμα Mk.37-2 παρελήφθη το 1978). Οι νέες προσθήκες δεν έδωσαν λύση στο πρόβλημα της ύπαρξης ενός υποβρυχίου κατάλληλου με τις εθνικές απαιτήσεις για την εκτέλεση πολεμικών περιπολιών στην Κύπρο. Οι ΗΠΑ άλλωστε δεν διέθεταν μια σχεδίαση που θα ικανοποιούσε τις ελληνικές επιχειρησιακές ανάγκες.

Το υποβρύχιο "Γλαύκος" (S110) παροπλίστηκε μετά από 41 (!) έτη ευδόκιμης υπηρεσίας στις ελληνικές θάλασσες
ΦΩΤΟ: ΓΕΝ/ΔΕΔΗΣ

  Το ξέσπασμα της κρίσης το 1964 στην Κύπρο, όπου η Τουρκία προειδοποίησε ότι θα εισέβαλλε στο νησί, έθεσαν νέα δεδομένα και ουσιαστικά έθεσαν τέλος στις όποιες ψευδαισθήσεις υπήρχαν. Η Ουάσιγκτον είχε «ικανοποιήσει» την Αθήνα και την Άγκυρα με την αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην βάση της αναλογίας 7:10, επιλέγοντας τι θεωρείτο ότι ήταν κατάλληλο για τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων. Οι επιτελείς του ΒΝ είχαν καταλήξει ότι η προμήθεια υποβρυχίων έπρεπε να τεθεί στην κορυφή της λίστας εξοπλισμών, καθώς ήταν πρόδηλη η ανάγκη συγκρότησης δύναμης αποτροπής και άρνησης θαλασσίου ελέγχου για το Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο. Η περιπολία ενός σύγχρονου υποβρυχίου, εξοπλισμένου με κατάλληλες τορπίλες θα μπορούσε να ανατρέψει οποιαδήποτε προσπάθεια της Τουρκίας να επιχειρήσει απόβαση σε ελληνικό ή κυπριακό έδαφος.

  Το Νοέμβριο του 1967 και ενώ είχε επιβληθεί στρατιωτικό καθεστώς στην Ελλάδα, αποφασίστηκε η τολμηρή επιλογή μιας πολλά υποσχόμενης νέας σχεδίασης, η οποία έφερε την κωδική ονομασία Type 209. Επρόκειτο για μια στρατηγική στροφή στην προμήθεια όπλων, καθώς επελέγη μια γερμανική πηγή προμήθειας, με το κόστος απόκτησης να καλύπτεται από εθνικούς πόρους. Η Αθήνα περνούσε μετά από πολλές δεκαετίες στην περίοδο κάλυψης των εθνικών απαιτήσεων σε όπλα με εθνικά κονδύλια, παράλληλα με την συνέχιση παραλαβής στρατιωτικής βοήθειας από τις ΗΠΑ. Εκείνο το σημείο όμως που αποτέλεσε την τομή στους εξοπλισμούς σχετιζόταν με το νέο δόγμα απόκτησης όπλων και συστημάτων που θα εναρμονίζονταν με τις εθνικές και όχι τις συμμαχικές ανάγκες! Η νέα κλάση σχεδιάστηκε από τον καθηγητή Ούλριχ Γκάμπλερ της εταιρείας IKL (Ingenieur Kontor Lubeck) και κατασκευάστηκε στο Κίελο της Γερμανίας στα ναυπηγεία της HDW (Howaldtswerke Deutsche Werft AG). Ήταν μια κίνηση που ενείχε υψηλό τεχνολογικό ρίσκο, καθώς η χώρα μας γινόταν ο πρώτος πελάτης-χρήστης μιας νέας αδοκίμαστης κλάσης υποβρυχίων. Συνολικά παραγγέλθηκαν τέσσερα σκάφη Type 209/1100 τόνων: α) «Γλαύκος» (S110) παρελήφθη στις 6 Σεπτεμβρίου 1970 πρώτος κυβερνήτης πλωτάρχης Γ. Πουλοπάτης, β) «Νηρεύς» (S111) παρελήφθη στις 10 Φεβρουαρίου 1972 πρώτος κυβερνήτης πλωτάρχης Γ. Σίδερης, γ) «Τρίτων» (S112) παρελήφθη στις 8 Αυγούστου 1972 πρώτος κυβερνήτης πλωτάρχης Ι. Μανιάτης και δ) «Πρωτεύς» (S113) παρελήφθη στις 23 Νοεμβρίου 1972 πρώτος κυβερνήτης Τ. Μασούρας.

Ο καθηγητής Ούλριχ Γκάμπλερ της εταιρείας
IKL (Ingenieur Kontor Lubeck) ο οποίος

σχεδίασε την κλάση υποβρυχίων type 209.

ΦΩΤΟ: www.stg-online.org

  Τα τέσσερα Type 209 αποτέλεσαν εξαίρετη επιλογή καθώς αποδείχθηκαν τα πλέον κατάλληλα και έδωσαν στο Ναυτικό την υπεροχή που ζητούσε, αναγκάζοντας αργότερα την Τουρκία να προχωρήσει στην προμήθεια υποβρυχίων του ίδιου τύπου, αλλά μεγαλύτερου εκτοπίσματος. Το Type 209 δεν είχε καμία σχέση με τα υπηρετούντα υποβρύχια. Ανέπτυσσε μέγιστη ταχύτητα 11 κόμβων στην επιφάνεια και 21 κόμβων (!) σε κατάδυση με συσσωρευτές. Η ακτίνα δράσης ήταν 600 ναυτικά μίλια με 3 κόμβους, 420 ναυτικά μίλια με 4 και 380 ναυτικά μίλια με 6 κόμβους. Μπορούσε να καταδυθεί σε βάθος 250 μέτρων, ενώ έφερε οκτώ τορπιλοσωλήνες των 21 ιντσών στην πλώρη, από όπου μπορούσαν να βληθούν οι νέες τορπίλες τύπου SST-4, όπως και οι Mk 14/23, Mk 37-3 (σ.σ. η προμήθεια των τορπιλών SUT πραγματοποιήθηκε με την άφιξη των Type 209/1200 από το 1980). Το πλήρωμα αποτελείτο από πέντε αξιωματικούς και 29 άνδρες.

  Η ένταξη των νέων υποβρυχίων στον στόλο επέφερε κάθετη άνοδο του ηθικού των ανδρών της Διοίκησης Υποβρυχίων. Παρά τα προβλήματα – εμφανίζονται σε κάθε νέα σχεδίαση – τα Type 209 διέθεταν εκείνα τα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά (κατάδυση σε μεγάλο βάθος, ευελιξία, όπλα) που τα καθιστούσαν «αόρατα» από τις τότε ανθυποβρυχιακές ηχοεντοπιστικές συσκευές που έφεραν τα τουρκικά αντιτορπιλικά, ακόμη και για τα πλοία του Αμερικανικού Ναυτικού!   

 http://perialos.blogspot.com/

Το Περί Αλός προτείνει:

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ:

ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΩΝ ΚΟΜΜΕΝΩΝ ΣΕΛΙΔΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΒΡΥΧΙΩΝ TYPE 209.

Πιέσατε ΕΔΩ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΝΔΚ (Ναυτική Διοίκηση Κύπρου) ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ. Πιέσατε ΕΔΩ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ  ΜΑΝΣΟΥΡΑΣ - ΚΟΚΚΙΝΩΝ (Αύγουστος 1964). Δράση ΠΠ ΦΑΕΘΩΝ και ΑΡΙΩΝ. Πρώτες απώλειες του Π.Ν. Πιέσατε ΕΔΩ