Η συμβολή του Πολεμικού Ναυτικού στο Έπος του ΄40

Α’ ΜΕΡΟΣ

Ιωάννης Παλούμπης

Αντιναύαρχος Π.Ν. ε. α.

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ τ.64 σελ. 16,

ΙΟΥΛ-ΣΕΠ 2008, έκδοση Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος.

Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση του ΝΜΕ.

Η ομιλία που ακολουθεί εκφωνήθηκε από τον Αντιναύαρχο ε.α. Ιωάννη Παλούμπη στην Πνευματική Εστία Παπάγου και στον Ναυτικό Όμιλο της Ελλάδος.

ΦΩΤΟ: Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος

Φίλες και Φίλοι,

Κατ’ αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο της Πνευματικής Εστίας Παπάγου για την τιμή που μου έκαμαν να με ορίσουν ως ομιλητή στην επέτειο μιας τέτοιας μεγάλης εθνικής ημέρας.

Το να επιχειρεί κανείς να μιλήσει στο προάστιο του Παπάγου για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940, είναι ήδη μια πρόκληση, γιατί πρόκειται για ένα προάστιο που πολλοί κάτοικοί του έζησαν το Αλβανικό έπος, που όλοι σχεδόν το διδάχθηκαν σε παραγωγικές σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων και που το ίδιο το όνομα του προαστίου προέρχεται από τον πρωτεργάτη της νίκης, τον Αρχιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο. Την ημέρα του Αλβανικού έπους, του λαμπρού, του εκτυφλωτικού, του ανεπανάληπτου, φαντάζει δύσκολη μια παρουσίαση του έργου του Ναυτικού που, φαινομενικά τουλάχιστον, δείχνει λιγότερο λαμπρό, λιγότερο απίστευτο. Αν ήταν και λιγότερο ηρωικό, λιγότερο παράτολμο, θα το κρίνετε σεις από τα στοιχεία που θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω.

Κυρίες και Κύριοι.

Στις 15 Αυγούστου του 1940, ανήμερα της Μεγαλόχαρης, στις 08:25 το πρωί, το Πολεμικό Ναυτικό είχε τους πρώτους του νεκρούς και τραυματίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με τον τορπιλισμό και τη βύθιση του Ευδρόμου «Έλλη», που μόλις είχε αγκυροβολήσει έξω απ’ το λιμάνι της Τήνου, για να μετάσχει στις εορταστικές εκδηλώσεις.
Η απροειδοποίητη και άνανδρη επίθεση παρέμεινε στην διεθνή ναυτική ιστορία ως μνημείο έλλειψης γενναιοφροσύνης και φιλοτιμίας αντιπάλου και στιγμάτισε περισσότερο απ’ ο,τιδήποτε άλλο το φασιστικό καθεστώς της Ρώμης.
Παράλληλα αποτέλεσε το επιστέγασμα μιας σειράς προκλήσεων κατά της Ελλάδας που στόχο είχαν να προλειάνουν το δρόμο για τη σχεδιαζόμενη επίθεση και να ενσπείρουν τον τρόμο στον ελληνικό λαό και τις ένοπλες δυνάμεις του. Πέτυχαν ακριβώς το αντίθετο. Χαλύβδωσαν τις ψυχές των ανδρών του Ναυτικού, αλλά και όλων των Ελλήνων, που περίμεναν την ευκαιρία της εκδίκησης.
Από την επομένη ήδη μέρα ήταν γνωστό πως η τορπίλη είχε εκτοξευθεί από ιταλικό υποβρύχιο. Είχαν άμεσα βρεθεί τμήματα των τορπιλών που χρησιμοποιήθηκαν.
Οι ιταλικές κατασκευαστικές εγγραφές επάνω σε όλα τα ευρεθέντα τμήματα δεν άφηναν καμία αμφιβολία για την προέλευση των τορπιλών και την εθνικότητα του υποβρυχίου. Ανεξάρτητα απ’ αυτό, το Ναυτικό και η τότε κυβέρνηση, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να παραμείνει η χώρα όσο το δυνατόν μακρύτερο χρονικό διάστημα έξω από τη δίνη του πολέμου δεν ανακοίνωσαν το παραμικρό, αλλά συνέχισαν με εντατικότερους ρυθμούς την προετοιμασία των Ενόπλων Δυνάμεων και της χώρας γενικότερα, για τον πόλεμο που αναπότρεπτα ερχόταν.
Είχα πάντα την άποψη πως ο πόλεμος στη θάλασσα είναι ο πλέον απάνθρωπος, αν μπορεί κανείς να πει πως υπάρχει και ανθρώπινος πόλεμος. Με τη σκέψη αυτή εννοώ πως το να βρίσκεσαι μέσα σ’ ένα πλοίο σε μάχη είναι έξω απ’ την ανθρώπινη φύση και απαιτεί πολύ περισσότερο γερά νεύρα, απ’ ό,τι αν είσαι στην ξηρά ή στον αέρα.
Ο μαχητής του στρατού αισθάνεται ότι κινδυνεύει, μάχεται, βλέπει τον κίνδυνο, βλέπει τον αντίπαλο, εν ανάγκη κρύβεται, οπισθοχωρεί, τρέχει, πέφτει, σηκώνεται, επιτίθεται, αμύνεται. Με μια φράση δρα και αντιδρά φυσιολογικά και σε μεγάλο βαθμό νιώθει πως η επιβίωσή του εξαρτάται από τη δική του ικανότητα και προσαρμογή στη μάχη.
Ο αεροπόρος από την άλλη πλευρά, ακόμη περισσότερο, ενσωματώνεται σαν εγκέφαλος στο οπλικό σύστημα μάχης το οποίο έχει στη διάθεσή του και γνωρίζει πως όσο πληρέστερη και τελειότερη είναι η προσαρμογή του στο σύστημα που πιλοτάρει, τόσο περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης έχει.
Ο ναύτης, αντίθετα, βρίσκεται περιορισμένος στον στενό, σε μερικές περιπτώσεις ασφυκτικό χώρο ενός πλοίου. Ο πόλεμος γι αυτόν, ενώ το πλοίο δέχεται επίθεση από αέρα, επιφάνεια ή κάτω απ’ την επιφάνεια, είναι να βρίσκεται χωμένος στα έγκατα του πλοίου και να παρακολουθεί τις θερμοκρασίες των καυσαερίων του προωστηρίου σκεύους, ή να φορτώνει πυρομαχικά στους ανελκυστήρες των αναχορηγιών τροφοδοσίας των πυροβόλων, ή να παρακολουθεί την μεταλλική ή μη χροιά της ανακλωμένης ηχούς που του κουδουνίζει στα ακουστικά η εντοπιστική συσκευή υποβρυχίων, ή, πολλά διαζευκτικά ή, συνιστώσες ενός πολύπλοκου οπλικού συστήματος, που είναι το πολεμικό πλοίο. Σ’ αυτό το σύστημα ο καθένας έχει ένα ρόλο, που τις περισσότερες φορές δεν έχει άμεση σχέση με τη μάχη. Δεν έχει την πολυτέλεια να αντιδρά ανάλογα με την εξέλιξη της μάχης, ούτε ακόμα έχει την πολυτέλεια να πανικοβληθεί, να νιώσει δηλαδή ένα πολύ ανθρώπινο συναίσθημα. Γνωρίζει δε πως αν χτυπηθεί το πλοίο του, δεν θα προφτάσει να βγει πάνω απ’ τα αλλεπάλληλα, ήδη πλημμυρισμένα και θεοσκότεινα καταστρώματα, να αντικρύσει έστω πριν πεθάνει, φως και θάλασσα.
Δεν θα προχωρήσω περισσότερο αυτή τη σκέψη, αφήνοντάς σας να φαντασθείτε πως μεγεθύνονται τα αντίστοιχα συναισθήματα μέσα σ’ ένα υποβρύχιο, έχοντας πρόσθετα από πάνω του 300 - 600 πόδια θάλασσας, δηλαδή μια πρόσθετη πίεση 10 - 20 ατμοσφαιρών.

Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 τα ιταλικά στρατεύματα, χωρίς να τηρήσουν ούτε την τρίωρη προθεσμία που είχαν θέσει με το τελεσίγραφό τους στον Έλληνα Πρωθυπουργό, παραβίασαν την ελληνική μεθόριο και επιτέθηκαν στις ελληνικές προφυλακές σε τρία σημεία στον τομέα της Ηπείρου. Το ελληνικό Ναυτικό βρισκόταν κι αυτό στη δίνη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Παρουσιάζοντάς σας τη σύγκριση των αντιπάλων ναυτικών δυνάμεων θα περιορισθώ σε πολύ λίγα στοιχεία που φαντάζομαι θα είναι εύληπτα και ενδεικτικά και θα αποφύγω τις εξειδικευμένες συγκρίσεις ισχύος πυρός, σε σχέση με ταχύτητες και θωρακίσεις.
Έτσι κατά την έναρξη του ελληνο-ιταλικού πολέμου οι στόλοι Ελλάδας και Ιταλίας είχαν την κάτωθι σύνθεση. 

 

 

Παραφράζοντας το λογοπαίγνιο του Ξέρξη πριν από τη μάχη των Θερμοπυλών ότι «…τα βέλη των Μήδων θα σκοτείνιαζαν το φως του ήλιου…» θα μπορούσε κανείς να αναφέρει με παράθεση πολύ ρεαλιστικών και μετριοπαθών στοιχείων, ότι απλώς παρατάσσοντας τα ιταλικά πλοία στο Σαρωνικό, το ένα κολλητά στο άλλο κατά την έννοια του μήκους των, θα έφθαναν τα 13,5 ναυτικά μίλια και θα μπορούσαν μόνο κατ΄αυτό τον τρόπο, να προξενήσουν έμφραγμα στο νευραλγικό κέντρο της χώρας και ασφυξία μέχρι παραλύσεως σε όλες τις ζωτικές της λειτουργίες.
Ένα άλλο στοιχείο που θα ήταν ενδεικτικό είναι η σύγκριση του γενικού εκτοπίσματος των δύο αντιπάλων Ναυτικών . 1 : 45
Για να αποκτήσουμε την πλήρη εικόνα σας παραθέτω τη σύγκριση των αεροπορικών δυνάμεων που έλαβαν μέρος στον ελληνο– ιταλικό πόλεμο.

 

Έχοντας παρουσιάσει τις συγκρίσεις των αντιπάλων δυνάμεων ναυτικών και αεροπορικών θα επιθυμούσα να κάνω μια διευκρίνιση γνωστή και ευνόητη στους στρατιωτικούς και τους έχοντες ασχοληθεί με την στρατιωτική ιστορία. Στην παράθεση των δυνάμεων ξηράς δεν έχει πολύ νόημα να συγκρίνεται το σύνολο των στρατιωτικών μονάδων των αντιπάλων, αλλά μόνο οι μονάδες που παρατάσσονται αντιμέτωπες σε ένα δεδομένο θέατρο πολέμου.
Για τις ιταλικές αεροπορικές δυνάμεις παρέθεσα μόνο τις δυνάμεις που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και τελικά χρησιμοποιήθηκαν εναντίον της Ελλάδας.
Τέλος η κινητικότητα των ναυτικών δυνάμεων καθιστά τόσο απλό το ζήτημα μετακίνησης και προσανατολισμού των πολεμικών ναυτικών μοιρών, που είθισται να παρατίθεται στη σύγκριση το σύνολο των ναυτικών δυνάμεων των αντιπάλων. Αυτό ακριβώς ακολούθησα στην παρουσίασή μου.
Για να γίνει αντιληπτό το έργο που αναλάμβανε το Ναυτικό το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 θα ήθελα να παραθέσω την Αποστολή του Πολεμικού Ναυτικού ως κλάδου των Ενόπλων Δυνάμεων αυτούσια όπως ισχύει μέχρι σήμερα ελάχιστα τροποποιημένη.

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ

«Η διεξαγωγή των αναγκαίων αεροναυτικών επιχειρήσεων και έργων εν ειρήνη και εν πολέμω, δια την εξασφάλιση ανοικτών των θαλασσίων οδών επικοινωνιών προς χρήση υπό των ημετέρων δυνάμεων και απαγόρευση των αντιστοίχων ευκολιών στον αντίπαλο. Η παράλληλη ανάληψη έργων προβολής δυνάμεως στην ξηρά προς υποβοήθηση των επιχειρήσεων του Στρατού, επί τωσκοπώ: συμβολής στην αποτροπή εχθρικής επιθέσεως, στην διατήρηση της ακεραιότητας της χώρας και στην εν γένει προάσπιση των εθνικών συμφερόντων.»
Προς εκτέλεση της ανωτέρω Αποστολής δεν είναι καθόλου εύκολο, μέσα στα χρονικά πλαίσια μιας επετειακής ομιλίας, να παρουσιασθούν όλες οι επιχειρήσεις που ανελήφθησαν και διεξήχθησαν από τα Πλοία και τις Υπηρεσίες του Ναυτικού, καθώς και τις τρεις Αεροπορικές Μοίρες Ναυτικής Συνεργασίας, που δρούσαν υπό την επιχειρησιακή διοίκηση του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού.
Έτσι καταβλήθηκε προσπάθεια να ομαδοποιηθούν υπό τις κάτωθι κατηγορίες:
Επιχειρήσεις Πολεμ. Ναυτικού

• Προκαταρκτικές ενέργειες. Άμυνα ακτών.

• Προστασία μεταφορών συγκεντρώσεως και εφοδιασμού.

• Επιθετικές επιχειρήσεις επιφανείας.

• Επιθετικές επιχειρήσεις Υποβρυχίων.

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚEΣ ΕΝEΡΓΕΙΕΣ

AΜΥΝΑ ΑΚΤΩΝ
Οι πρώτες ενέργειες με την κήρυξη του πολέμου ήταν η λήψη μέτρων αμυντικής θωράκισης των εσωτερικών θαλασσίων οδών και των προσβάσεων στις κατάλληλες για αποβατικές ενέργειες ακτές, εναντίον αντιπάλου πολύ μεγαλύτερης πολεμικής ισχύος. Έτσι αναλήφθηκαν:

1. Εγκατάσταση περιπολιών από δύο υποβρύχια στο Ιόνιο με έμφαση στον Πατραϊκό κόλπο. Ήταν εμφανής ο φόβος του ΓΕΝ για ανάληψη επιθετικών ιταλικών ενεργειών εναντίον των δυτικών ελληνικών ακτών.

2. Πόντιση αμυντικών ναρκοπεδίων. Τα σχέδια των αμυντικών ναρκοπεδίων γνωστοποιήθηκαν από το ΓΕΝ αμέσως μετά τον τορπιλισμό της «Έλλης», όταν έγινε φανερή η πρόθεση της Ιταλίας να επιτεθεί κατά της Ελλάδος. Το μεγαλύτερο σε μήκος ναρκοπέδιο ήταν αυτό που προστάτευε την πρόσβαση του Πειραιά και είχε σχεδιασθεί με απλή σειρά ναρκών από το ακρωτήριο Τούρλος της Αίγινας μέχρι τη νησίδα Φλέβες αφήνοντας ναυτιλιακή είσοδο – έξοδο προς και από το λιμάνι του Πειραιά, ανατολικώς των Φλεβών.

3. Το ίδιο συνέβαινε δυτικώς Αιγίνης όπου ποντίσθηκε το ναρκοπέδιο Μεθάνων - νησίδας Μονής.

4. Η θαλασσία οδός που προσδιορίζεται από τον Βόρειο και Νότιο Ευβοϊκό ήταν ζωτικής σημασίας για τις θαλάσσιες μεταφορές προς και από την Βόρεια Ελλάδα διότι απέφευγε τις ανοιχτές περιοχές του Καφηρέα και του Βορείου Αιγαίου. Εκτός από τις ταραγμένες θάλασσες αποφεύγονταν και πολύ πιθανές περιοχές ενέδρας ιταλικών υποβρυχίων εκ των σταθμευόντων στα Δωδεκάνησα.

5. Η προστασία της θαλασσίας οδού εξασφαλίσθηκε από τα αμυντικά ναρκοπέδια Βορείου και Νοτίου Ευβοϊκού σε συνδυασμό με ανθυποβρυχιακά φράγματα τα οποία χειρίζονταν θυρόπλοια.

6. Στον Πατραϊκό ποντίσθηκε το ναρκοπέδιο Αράξου - Νησίδος Θολή το οποίο σε συνδυασμό με ανθυποβρυχιακό φράγμα που ανοιγόκλεινε με θυρόπλοιο προστάτευε την πόλη και το λιμάνι των Πατρών.

7. Το ανθυποβρυχιακό φράγμα του Ρίου ήλεγχε την πρόσβαση στον Κορινθιακό κόλπο, μία εξίσου ζωτική για τις μεταφορές θαλάσσια αρτηρία.

Η πόντιση των ναρκοπεδίων έγινε με πολλές δυσχέρειες δεδομένου ότι σχεδόν όλα τα προπολεμικά αντίστοιχα γυμνάσια είχαν γίνει μόνο με το «Έλλη». Στην προκειμένη περίπτωση εκτός από το μισό ναρκοπέδιο Αιγίνης - Φλεβών που ποντίσθηκε από τέσσερα αντιτορπιλικά, όλα τα λοιπά ναρκοπέδια και ανθυποβρυχιακά φράγματα ποντίσθηκαν από μικρά βοηθητικά πλοία της Διεύθυνσης Τορπιλών- Ναρκών με προστασία λίγων αντιτορπιλικών, εν μέσω πληθώρας δυσχερειών, με αξιομνημόνευτη όμως εμμονή στην εκπλήρωση της αποστολής που τους ανατέθηκε.

Μετά την κατάληψη των Αγίων Σαράντα, στις 6 Δεκεμβρίου και οι δύο ακτές του στενού της Κερκύρας βρίσκονταν σε ελληνικά χέρια και άμεση πρόβαλε η δυνατότητα χρησιμοποιήσεως του λιμανιού για τον ανεφοδιασμό του στρατού ο οποίος με την προέλασή του απομακρυνόταν συνεχώς από το λιμάνι της Πρέβεζας.
Το λιμάνι όμως των Αγίων Σαράντα, λόγω γειτνίασης με τις ιταλικές ακτές ήταν εκτεθειμένο σε άμεσο και διαρκή κίνδυνο προσβολής του, όχι μόνο από αεροσκάφη, αλλά και από πλοία επιφανείας και υποβρύχια. Επιβαλλόταν η σχετική προάσπισή του από επιθέσεις από τη θάλασσα και αποφασίστηκε η πόντιση ναρκοπεδίου μεταξύ του ακρωτηρίου Αγία Αικατερίνη της Κέρκυρας και της άκρας Κεφαλή της ηπειρωτικής ακτής.
Η επιχείρηση εκτελέσθηκε τη νύχτα της 18ης Δεκεμβρίου από τρία μικρά βοηθητικά που ενεργούσαν ως ναρκοθέτιδες.
Δυσχέρειες στο σύνολο των ναυτικών επιχειρήσεων προστέθηκαν και από την εφαρμογή των πολεμικών σχεδίων σε ό,τι αφορούσε τη σβέση των φάρων και φανών του φαρικού δικτύου της χώρας. Η ενέργεια υλοποιήθηκε από την Υπηρεσία Φάρων κατόπιν διαταγής του ΓΕΝ με σκοπό να αποφευχθεί η χρήση των φάρων από τα εχθρικά πλοία, ενώ τα ελληνικά ήσαν σε πλεονεκτικότερη θέση, διότι γνώριζαν τα θαλασσινά περάσματα.

Για να γίνουν αντιληπτές οι δυσκολίες που το μέτρο εισήγαγε στη ναυτιλία θα πρέπει να αναφερθεί πως τα πλοία εκείνης της εποχής, πολεμικά και εμπορικά, δεν είχαν RADAR, γιατί δεν είχε ακόμα εφευρεθεί.

Έτσι για την ασφαλή πλοήγηση τη νύχτα, μοναδική παρέμενε η εμπειρία και η εγρήγορση των αξιωματικών γεφύρας. Όταν την σημερινή εποχή των GPS που παρέχουν το στίγμα του πλοίου με ακρίβεια μέτρου, την εποχή της ύπαρξης δύο τουλάχιστον RADAR ανά πλοίο, την εποχή των ηλεκτρονικών χαρτών και των πολλαπλών ναυτιλιακών βοηθημάτων, τα πλοία προσαράζουν σε υφάλους, μπορεί κανείς να φαντασθεί με πόσο κόπο και ένταση ταξίδευαν τα πλοία τότε, χωρίς μάλιστα φαρικό δίκτυο.

Αεροσκάφη Dornier Do 22Kg στο Ναύσταθμο της Σαλαμίνας. Αεροπλάνα αυτού του τύπου ανήκαν στην 12^η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας και ήταν τα πιο σύγχρονα υδροπλάνα που διέθετε το 1940 η Ελληνική Αεροπορία. ΦΩΤΟ: Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος.

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ

Όταν μετά τον τορπιλισμό της «Έλλης» έγινε φανερή η πρόθεση της Ιταλίας να επιτεθεί κατά της Ελλάδας, το ΓΕΝ προέβη στην ταχύτερη δυνατή συμπλήρωση των προκαταρκτικών φάσεων της κινητοποίησης. Σε συνεννόηση με το Γενικό Στρατηγείο οργάνωσε τη μεταφορά στη Θράκη των στρατιωτικών τμημάτων της Μεραρχίας Αρχιπελάγους που βρισκόταν στα ανατολικά νησιά του Αιγαίου.

Η μεταφορά αυτή με τα δεδομένα:

1. Του τορπιλισμού της «Έλλης» που φανέρωσε τις Ιταλικές προθέσεις,

2. Της ιταλικής ναυτικής και αεροπορικής ισχύος και

3. Της γειτνίασης των ιταλοκρατούμενων Δωδεκανήσων όπου στάθμευαν ικανές ναυτικές μονάδες τορπιλακάτων και υποβρυχίων, εύλογα θεωρήθηκε ότι θα μπορούσε να αποτελέσει στόχο εχθρικών ιταλικών ενεργειών. Έτσι εάν αφηνόταν για μετά την αναμενόμενη ιταλική επίθεση θα αποτελούσε πολύ επικίνδυνο εγχείρημα.

Η μεταφορά έγινε με προσομοίωση πολεμικών συνθηκών και έδωσε την ευκαιρία στις μονάδες του στόλου που προστάτευαν τα δρομολόγια να δοκιμάσουν τις τακτικές προστασίας και τα όπλα τους. Για τη μεταφορά εκτελέσθηκαν 13 δρομολόγια επιβατηγών πλοίων 4 - 5 τη φορά σε τρεις ημερομηνίες 7, 14 και 24 Σεπτεμβρίου, μόνο φυσικά κατά τη διάρκεια του σκότους, ώστε να μην τα αντιληφθεί η ιταλική αναγνωριστική αεροπορία.

Μετά την κήρυξη του πολέμου η πρωτεύουσα αποστολή του Πολεμικού Ναυτικού διαγραφόταν σαφής και αποκλειστική:

«Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ

ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ»
Η επιτυχής πραγματοποίηση των μεταφορών αυτών αποτελούσε την απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή του Γενικού Σχεδίου Επιχειρήσεων του Στρατηγείου με σκοπό την αντιμετώπιση της ιταλικής επίθεσης. Λεπτομερές σχέδιο θαλασσίων μεταφορών συγκεντρώσεως είχε καταρτισθεί πριν από τον πόλεμο.

Σ’ αυτό δεν περιλαμβανόταν η χρησιμοποίηση του λιμανιού του Πειραιά για την επιβίβαση των στρατευμάτων, αφού αναμένονταν με βεβαιότητα και μάλιστα τις πρώτες ημέρες του πολέμου, σφοδρές αεροπορικές επιθέσεις από την ιταλική αεροπορία. Από την Αττική είχαν επιλεγεί ως λιμένες φορτώσεως ο Ωρωπός και η Χαλκίδα. Έτσι προσθέτως αποφεύγονταν διελεύσεις εμφόρτων μεταγωγικών από την ευπρόσβλητη, από υποβρύχια, περιοχή του Σουνίου.

Μετά τη διαπίστωση των πρώτων ημερών του πολέμου ότι η εχθρική παρουσία και αντίδραση, ναυτική και αεροπορική, ήταν υποτονική και με δεδομένες τις ευκολίες φορτοεκφόρτωσης που παρουσίαζε το λιμάνι του Πειραιά, κρίθηκε σχετικά ασφαλής η χρησιμοποίησή του και ενεργοποιήθηκε ως το σημαντικότερο κέντρο επιβίβασης και ανεφοδιασμού.

Για να γίνει αντιληπτό το τεράστιο έργο ευθύνης και συνοδείας που επωμίσθηκε το Ναυτικό θα παρατεθούν τα συγκεντρωτικά στοιχεία των στρατιωτικών μεταφορών συγκεντρώσεως που έλαβαν χώρα από την έναρξη του πολέμου μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 1941.

Πρόσθετα από τις προβληθείσες μεταφορές το Γενικό Στρατηγείο ζήτησε από το ΓΕΝ την μεταφορά, από 17 έως 26 Νοεμβρίου, της V Μεραρχίας από την Κρήτη στη Θεσσαλονίκη. Η μεταφορά αυτή παρουσίαζε σοβαρές δυσχέρειες που οφείλονταν αφ’ ενός στη γειτνίαση των ιταλικών ναυτικών και αεροπορικών βάσεων των Δωδεκανήσων, αφ’ ετέρου στον όγκο των προς μεταφορά τμημάτων της Μεραρχίας.

Τα τμήματα περιελάμβαναν: 532 Αξιωματικούς, 17.309 οπλίτες, 7.001 κτήνη, 5.424 φόρτους κτηνών, 30 ορειβατικά πυροβόλα και περισσότερα από 100 αυτοκίνητα.
Η μεταφορά πραγματοποιήθηκε αφού ξεπεράσθηκαν πολλά εμπόδια και εχθρικές εμφανίσεις.
Έτσι συνολικά από την έναρξη του πολέμου μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 1941 μεταφέρθηκαν:

• Άνδρες 85.289

• Κτήνη 30.195 Σημειωτέον ότι στους αριθμούς αυτούς περιλαμβάνονται μόνο τα συγκροτημένα στρατιωτικά τμήματα που μεταφέρθηκαν υπό την κάλυψη των συνοδών του ΠΝ. Εκτός όμως απ’ αυτούς μεταφέρθηκε από τα νησιά σημαντικός αριθμός στρατευθέντων, είτε με τα κανονικά δρομολόγια τα οποία κι αυτά εκτελούνταν με τη συνοδεία πλοίων του ΠΝ, είτε με πετρελαιοκίνητα της μικρής ακτοπλοΐας, υπό όρους που εγγυώνταν, όσο ήταν δυνατόν, την ασφάλεια του πλου.

Επιπλέον πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι υπό την προστασία πάντοτε των πλοίων του ΠΝ και των αεροσκαφών των τριών Μοιρών Ναυτικής Συνεργασίας, μεταφέρθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα το πλήθος του παντοειδούς πολεμικού υλικού, οπλισμού, πυρομαχικών, μεταφορικών μέσων, όσων αποτελούσαν την εμπόλεμη σύνθεση των στρατιωτικών μονάδων και όσων ακόμη αποστέλλονταν μεταγενέστερα για συμπλήρωση των κενών και τον ανεφοδιασμό του μαχομένου Στρατού.

Μία άλλη κατηγορία μεταφορών των οποίων θα έπρεπε να εξασφαλισθεί η ασφαλής διεκπεραίωση ήταν οι μεταφορές ανεφοδιασμού.

Το Ημερήσιο Ρεύμα Εφοδιασμού, το ΗΡΕ όπως είναι γνωστό στα επιτελεία υποστήριξης των Ενόπλων Δυνάμεων, συγκροτείται από μεγάλες συγκεντρώσεις εφοδίων και πολεμικού υλικού που προωθούνται καθημερινά μέχρι τη γραμμή των πρόσω και είναι εκείνα τα εφόδια που κάνουν τα άρματα να κινούνται, τα αεροπλάνα να πετούν, τα πλοία να πλέουν, τα κανόνια
να βάλλουν, τις στρατιές να μάχονται, τον πόλεμο να εξελίσσεται.
Στα πλαίσια αυτά, των μεταφορών ανεφοδιασμού, αναλήφθηκε από το Ναυτικό ο ασφαλής πλους των γεμάτων με στάρι και παντοειδή υλικά φορτηγών, από τα
Δαρδανέλια στον Πειραιά και η συνοδεία των ίδιων, κενών φορτίου από τον Πειραιά στα Δαρδανέλια.
Παράλληλα με τις μεγάλες μεταφορές ανεφοδιασμού της χώρας και την προστασία που παρείχετο ακόμα και στις θαλάσσιες συνδέσεις των νησιών με τον ηπειρωτικό κορμό, ένα συνεχές ρεύμα παντοειδούς υλικού διετηρείτο προς την Ήπειρο για τη χρήση του Στρατού. Τρόφιμα, πυρομαχικά, βενζίνες και άλλα καύσιμα, είδη ένδυσης και υπόδησης, ανταλλακτικά, υγειονομικά είδη και ό,τι άλλο χρειαζόταν ο μαχόμενος Στρατός μεταφέρονταν με επίτακτα μηχανοκίνητα και μικρά ιστιοφόρα αρχικά προς την Πρέβεζα αργότερα προς Ηγουμενίτσα, Αγίους Σαράντα και Πάνορμο, κοντά στη Χειμάρρα. Γι αυτές τις πολύ σημαντικές μεταφορές δεν διασώθηκαν στατιστικοί πίνακες ώστε να εκτιμηθεί η συμβολή αυτών των αφανών πλοιαρίων τα οποία, υπό την αιγίδα και κατεύθυνση των υπηρεσιών του Ναυτικού, έπλεαν την ημέρα καλυπτόμενα από τις ακτές και τις νησίδες του Κορινθιακού και της Αιτωλοακαρνανίας και φρόντιζαν να καταπλέουν στους προορισμούς τους περί το λυκόφως ώστε να ξεφορτώνουν τη νύχτα.
http://perialos.blogspot.gr/2013/10/40.html

Tο Β΄ και τελευταίο ΜΕΡΟΣ συντόμως στο Περί Αλός…

Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη! thiva post