Τι περιέχει το έγγραφο του Wikileaks για το Αιγαίο!

Διαβάστε το αποκαλυπτικό έγγραφο που αποδέσμευσε ο δημοφιλής ιστότοπος wikileaks για το θέμα του Αιγαίου...





Wikileaks - Αιγαίο





Ελλάδα και Τουρκία: Αιγαίο Θέματα - Ιστορικό και Πρόσφατες Εξελίξεις



Περίληψη

Για πολλά χρόνια,οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ Ελλάδα και Τουρκία έχουν αντιπάλότητα σε

διμερείς διαφορές που έχουν παράγει κρίσεις, ακόμη και στο χείλος του πόλεμου.

Μια σειρά διαφορών που συμπεριλαμβάνει το Αιγαίο και τα θαλάσσια σύνορα. Οι δύο διαφωνούν πάνω από τα εναέρια σύνορα, την υφαλοκρηπίδα, τα χωρικά ύδατα,το καθεστώς των νήσων του Αιγαίου, και την κυριότητα των νησίδων.

Στον απόηχο της κρίσης του Ιανουάριου 1996 κατά τη διάρκεια της κρίσης των Ιμίων / Kardak, διάφορες πρωτοβουλίες για τη διευθέτηση των διαφορών αυτών αναλήφθηκαν. Το ΝΑΤΟ πρότεινε στρατιωτικού εξοπλισμού μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, ορισμένα από τα οποία αποτελούν αντικείμενο εφαρμογή τους. Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Συμβούλιο των Υπουργών πρότεινε μια επιτροπή σοφών, η οποία έγινε δεκτή υπο την μορφή της ελληνικής και της τουρκικής

επιτροπής εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι ανταλλάσσουν απόψεις με τον πρόεδρο. Τον Μάρτιο του 1996, Η Τουρκία πρότεινε τρόπους για την αντιμετώπιση ζητημάτων του Αιγαίου. Ένα χρόνο αργότερα, η Ελλάδα έκανε μια ποφασιστική κίνηση η οποία επιτάχυνε τις διμερείς εξελίξεις στην διπλωματία. Τέλος, τον Ιούλιο του 1997, οι

Ηνωμένες Πολιτείες υποκίνησε μια κοινή ελληνική-τουρκική διακήρυξη αρχών που είχε ως αποτέλεσμα έαν σύμφωνο μη επιθετικής πολιτικής. Οι αρχές αυτές παρατάυτα δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί σε συγκεκριμένες διαφορές στο Αιγαίο.






Το αν η Ελλάδα και η Τουρκία επιθυμούν να αλλάξουν τη φύση των σχέσεών τους

και την επίλυση των διαφορών στο Αιγαίο είναι αβέβαιη. Ισχυρά κίνητρα για την επίλυση υπάρχουν. Η Ελλάδα θέλει να εκπληρωθούν τα κριτήρια για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση και πρέπει ναέλεγξει τις αμυντικές δαπάνες για να το πράξει. Θα μπορεί δηλαδή να κόψει τις αμυντικές δαπάνες της,μόνο εάν η "Τουρκική

απειλή "υποχωρήσει. Η Ελλάδα θέλει επίσης να καλλιεργηθεί μια πιο θετική εικόνα στους ευρωπαϊκούς κύκλους και οι σχέσεις της με την Τουρκία αποτελούν εμπόδιο. Το κοσμικό Τουρκικό κράτος (οι στρατιωτικοί) θέλουν να γίνουν μέρος της Ευρώπης και να σταματήσει η ελληνική απόπειρα χρήσης του βέτο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως

όπλο στις διμερείς διαφωνίες. Ο Τουρκικός στρατός μπορεί να ευνοήσει μια τέτοια

προσέγγιση με την Αθήνα. Και στις δύο χώρες, ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν εσωτερικοί

πολιτικοί περιορισμοί σχετικά με την αλλαγή πολιτικής. Στην Ελλάδα, η κληρονομιά του πρώην πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι η Τουρκία είναι η μεγαλύτερη απειλή για την Ελλάδα, επηρεάζει την ικανότητα ελιγμών της τρέχουσας κυβέρνησης. Στην Τουρκία, εθνικιστικές όπως ο πρώην πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ ο οποίος είναι τώρα αναπληρωτής πρωθυπουργός και το Τουρκικό ΥΠΕΞ, δεν έχουν κάποια νέα σκέψη για την Άγκυρα που να ταιριάζει με αυτή της Αθήνας.





Οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και, μετά την

κρίση στα Ίμια / Kardak, επιδιώκεται να γίνουν πιο ενεργά βήματα στην επίλυση των διαφορών.

Οι ΗΠΑ τηρούν ουδετερότητα στην κρίση, ωστόσο, έγινε αντιληπτό στην Ελλάδα ως εύνοια προς την Τουρκία και εμπόδισε τις Ηνωμένες Πολιτείες από το να εμπλακεί άμεσα. Η επιθυμία των ΗΠΑ παρατάυτα αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη για την θετική αλλαγή με αποτέλεσμα να αποδώσει καρπούς με τη διακύρηξη της Μαδρίτης

τον Ιούλιο του 1997. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αποφασισμένες να παραμείνουν στην ίδια πορεία και έργο και να εφαρμόσουν τις αρχές της Μαδρίτης σε συγκεκριμένες διαφορές.

Οι προοπτικές για την επίλυση των διαφορών στο Αιγαίο είναι καλύτερες τώρα από ό,τι πριν χρόνια, αλλά εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις τόσο στην Ελλάδα όσο και την Τουρκία θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις προοπτικές αρνητικά.

Λήξη Περίληψης





Ελλάδα και Τουρκία:

Αιγαίο Θέματα - Ιστορικό και Πρόσφατες Εξελίξεις





Εισαγωγή

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ επιδιώκουν απο την Ελλάδα και την Τουρκία, να θεμελιωθεί η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσογείο, μια περιοχή που συνορεύει με τα ανοιχτά μέτωπα των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής.

Συχνά, ωστόσο, οι δύο σύμμαχοι είναι παράλληλα ανταγωνιστές στο πλαίσιο των διμερών διαφορών που έχουν με επικίνδυνα ανησυχητικό και εμπρηστικό δυναμικό. Δεδομένου ότι τον Ιανουάριο του 1996 η κρίση πάνω από ένα νησάκι στο

Αιγαίο Πέλαγος ώθησε τους γείτονες στο χείλος του πολέμου, έχουν γίνει προσπάθειες για την βελτίωση των ελληνικών-τουρκικών σχέσεων. Άλλα τα διχαστικά ζητήματα παραμένουν, ιδίως εκείνα που αφορούν Κύπρο, Το Οικουμενικό (Ελληνική Ορθόδοξη) Ορθόδοξο Πατριαρχείο και την ελληνική κοινότητα στην Τουρκία, ι μουσουλμάνοι (κυρίως Τουρκίας) πολίτες της ελληνικής Θράκης, οι Κούρδοι,και ο ανταγωνισμός

για τους περιφερειακούς συμμάχους, καθιστούν ενίοτε προβληματική την αναζήτηση μιας εύλογης λύσης. Εκτός από Κύπρο, όμως, αυτά τα άλλα θέματα δεν είναι επιρρεπής σε κρίσεις ούτε το αντικείμενο της σημερινής διπλωματίας.





Τα θέματα του Αιγαίου

Το μεγαλύτερο σε μήκος σύνορο ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Τουρκία βρίσκεται στο Αιγαίο και αμφισβητείται απο αέρος, στη θάλασσα, στην υφαλοκρηπίδα, καθώς και στα νησιά, νησίδες, και βραχώδεις νήσους.





Εναέρια

Από το 1931, η Ελλάδα υποστήριξε την επέκταση του εναέριου χώρου στα 10 μίλια στο Αιγαίο. Συνήθως τα δικαιωμάτα του εναέριου χώρου μιας χώρας συμπίπτουν με τα εδαφικά/θαλάσσια δικαιώματα/σύνορα της.





Η Ελλάδα αξιώνει σύνορα έξι μιλίων θάλασσα. Ως εκ τούτου, άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, αναγνωρίζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο, μόνο στα έξι μίλια. Τα Τουρκικά στρατιωτικά αεροσκάφη παραβιάζουν τον εναέριο χώρο όπως υποστηρίζει η Ελλάδα και πετούν προς, εντός έξι μιλίων από τα ελληνικά νησιά. Η Ελλάδα αμέσως κατηγορεί την Τουρκία για τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου,και αναχαιτίζει τα αεροπλάνα της Τουρκικής αεροπορίας.

Οι Συνεχείς χλεύη, και ενδεχομένως οι επικίνδυνες "αερομαχίες" μερικές φορές, οδηγούν σε συγκρούσεις αεροπλάνων.





Εναέρια θέματα ελέγχου της κυκλοφορίας παράλληλα με τις διαφορές για τον εναέριο χώρο. Το 1952, η Διεθνής Οργάνωση Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) είχε αναθέσει στην Ελλάδα τον εναέριο έλεγχο της κυκλοφορίας για το

Aegean Flight Information Region (FIR), δηλαδή, τον διεθνή και Ελληνικό εναέριο χώρο πάνω από το Αιγαίο μέχρι και τα σύνορα με τον τουρκικό εθνικό εναέριο χώρο. Μετά την κρίση της Κύπρου το 1974 όπου η Τουρκία απαιτεί όλα τα αεροπλάνα που πλησιάζουν τον εναέριο χώρο της να δηλώνουν τα στοιχεία τους απο την μέση του Αιγαίου (25ο μεσημβρινό) προκειμένου να καταστεί δυνατή για τα στρατιωτικά ραντάρ να διακρίνουν τις αθώες πτήσεις απο τις επιθετικές. Η Ελλάδα ανέφερε ότι αυτή η ενέργεια προσκρούει στην αρχή του FIR της και καταργεί την ευθύνη της για την ασφάλεια των πτήσεων πάνω από το Αιγαίο. Οι Διεθνείς αεροπορικές εταιρείες αντέδρασαν παύοντας απευθείας πτήσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Το κλείσιμο του Αιγαίου επηρέασε αρνητικά τις εμπορικές αεροπορικές πτήσεις πάνω από τη θάλασσα και σε άλλους τομείς. Η κατάσταση επιλύθηκε το 1980, όταν το προ-1974 status quo, αποκαταστάθηκε και οι διεθνείς πτήσεις συνεχίζουν τις πτήσεις τους και πάλι πάνω από το Αιγαίο. Σε γενικές γραμμές, η Τουρκία ισχυρίζεται ότι το FIR είναι ένα τεχνικό θέμα το οποίο η Ελλάδα ερμηνεύει και αξιοποιεί ως θέμα εθνικής κυριαρχίας για να περιορίσει τα τουρκικά αεροσκάφη και τις ασκήσεις τους πάνω από το Αιγαίο.





Υφαλοκρηπίδα

Η διαμάχη για τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας αφορά τόσο τους θαλάσσιους

πόρους, καθώς και την κυριαρχία. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι η υφαλοκρηπίδα στο πλαίσιο του Αιγαίου είναι μια επέκταση της Ανατολίας και συγκεκριμένα της μάζας εδάφους της Μικράς Ασίας και ότι η ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα των συνόρων είναι μια μέση γραμμή μεταξύ των δύο ηπειρωτικών ακτών.

Η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι τα νησιά έχουν δική τους υφαλοκρηπίδα και ότι η ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα των συνόρων είναι διάμεση γραμμή μεταξύ των τουρκικών ακτών και της Ανατολικής περιοχής των ελληνικών νησιών, στο περιθώριο του Τουρκικού έδαφους. Προς στήριξη της θέσεώς της, η Ελλάδα παραθέτει την Σύμβαση για την Υφαλοκρηπίδα

των Ηνωμένων Εθνών του 1958 και την πιο πρόσφατη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, που αναγνωρίζουν ότι τα νησιά δημιουργούν/έχουν τα ίδια ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα.

Η Ελλάδα εχει υπογράψει και τις δύο συμβάσεις, αλλά η Τουρκία όχι και απορρίπτει τον ισχυρισμό της Ελλάδας, θεμελιωδώς ως άδικο.





Η διαμάχη για την ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα έχει προκαλέσει δύο κρίσεις. Τον Νοέμβριο του 1973, Η Τουρκία παραχώρησε δικαιώματα εξερεύνησης πετρελαίου σε περιοχή που αποκάλεσε διεθνή ύδατα στο Αιγαίο, δίπλα σε πολλά ελληνικά νησιά. Τον Φεβρουάριο του 1974, η Ελλάδα διαμαρτυρήθηκε ότι η περιοχή ήταν μέρος της υφαλοκρηπίδας της. Τον Μαΐο, η τουρκική κυβέρνηση απέστειλε ερευνητικό σκάφος στην περιοχή, με συνοδεία από 32 πολεμικά πλοία. Τον Μάιο του 1975 στην διάσκεψη κορυφής

του ελληνικού και του Τούρκου Πρωθυπουργού, η Τουρκία φαίνεται να συμφώνησε να υποβάλλει τις διαφορές στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ICJ).

Η Κυβερνητική αστάθεια στην Άγκυρα, ωστόσο, κατέστησε την φαινομενική συμφωνία παρωχήσεων αδύνατη και είχε ως αποτέλεσμα την Τουρκία να αποστέλνει ακόμη ένα ερευνητικό σκάφος το οποίο συνοδεύόταν από ένα ακόμη πολεμικό πλοίο.

Η Ελλάδα άσκησε έφεση ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας των Η.Ε. για την αντιμετώπιση των παραβιάσεων της Τουρκίας στην κυριαρχίας της και μονομερώς απευθύνε αίτηση στο Διεθνές Δικαστήριο για τον προσδιορισμό της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας .

Το Συμβουλίο Ασφαλείας των Η.Ε. πέρασε ένα διφορούμενο διατυπωμένο ψήφισμα 395 (1976), καλώντας για έναρξη των άμεσων διαπραγματεύσεων και την προσφυγή στα δικαστήρια.

Το ICJ απέρριψε την αίτηση της Ελλάδας για τη λήψη προσωρινών μέτρων,

αυτό που τα δικαστήρια των ΗΠΑ θα αποκαλούσαν μια προσωρινή διαταγή,

και οδήγησε την Ελλάδα σε μια ανεπανόρθωτη ζημία.

Μειώθηκε επίσης η διεθνής δικαιοδοσία, η οποία εξαρτάται από την

συγκατάθεση και των δύο διαδίκων σε περίπτωση διαφοράς.





Η δεύτερη κρίση που σημειώθηκε το 1987, όταν η Ελλάδα χορήγησε δικαιώματα εξερεύνησης πετρελαίου στην υφαλοκρηπίδα κοντά στο νησί της Θάσου και την Τουρκία να χορηγεί παρόμοια δικαιώματα σε ύδατα κοντά στο ελληνικό νησί της Σαμοθράκης. Ένα τουρκικό πλοίο έσκευσε για εξερέυνηση, με πολύ μικρότερη ναυτική συνοδεία από ό, τι στη δεκαετία του 1970.Ο Έλληνας Πρωθυπουργός κ. Παπανδρέου Ανδρέας

απείλησε να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την προστασία της κυριαρχίας της Ελλάδας.





Η κρίση υποχώρησε μετά από την έντονη διαμεσολάβηση, ΝΑΤΟ και ΗΠΑ σε κάθε χώρα

εξασφαλίζοντας ότι τυχόν μελλοντική εξερεύνηση (ορυκτού πλούτου) θα πραγματοποιηθεί μόνο στου κάθε κράτους τα αδιαμφισβήτητα χωρικά ύδατα.

Η Ελλάδα προτείνει ότι και οι δύο χώρες θα πρέπει από κοινού να απευθυνθούν στο ICJ για τον προσδιορισμό των ορίων της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας. Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας είναι η μόνη διαφορά στο Αιγαίο για την οποία η Ελλάδα είναι διατεθειμένη να απευθυνθεί στο δικαστήριο από κοινού με την Τουρκία

και να αποδεχθεί διαιτητικό συμβιβασμό. Σε όλα τα άλλα ζητήματα του Αιγαίου,

η Ελλάδα υποστηρίζει ότι η Τουρκία πρέπει να εκκινήσει διαδικασίες μέσω νομικής προσφυγής διότι πολύ απλά αμφισβητεί την βάση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.





Χωρική Θάλασσα

Το 1936, η Ελλάδα υιοθέτησε χωρικά ύδατα των έξι ναυτικών μιλίων. Επιφυλάσσεται όμως του δικαίωματος να αξιώσει 12-ναυτικά μιλία - ενα δικαίωμα που αργότερα επικυρώθηκε στο πλαίσιο Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ, το οποίο η Ελληνική Βουλή επικύρωσε το Μάιο του 1995.

Όπως προαναφέρθηκε, η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση. Σε απάντηση της

ενέργειας του Ελληνικού κοινοβουλίου, στις 8 Ιούνη του 1995, το τουρκικό κοινοβούλιο έδωσε την συγκατάθεση στην κυβέρνηση να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών, εφόσον η Ελλάδα άσκησει το δικαίωμα επέκτασης στα 12 μίλια και παράλληλα την αύξηση των χωρικών της υδάτων.

Εάν η Ελλάδα εφαρμόσει την επέκταση στα 12 μίλια,(οι Τούρκοι) υποστηρίζουν ότι θα κατέχει (η Ελλάδα) πάνω από τα δύο τρίτα του Αιγαίου.

Στις 12 Ιούνη του 1974, στο πλαίσιο της διαφοράς (παραπάνω) για το θέμα της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας, η Τουρκία είχε δηλωσεί επίσημα για πρώτη φορά ότι τυχόν επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια

θα αποτελεσει casus belli (αιτία πολέμου). Τούρκοι αξιωματούχοι επανέλαβαν τη θέση αυτή πολλές φορές, υποστηρίζοντας ότι μια ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη των 12 ναυτικών μιλίων θα "πνίξει" την Τουρκία και θα μετατρέψει το Αιγαίο σε «ελληνική λίμνη». Η Τουρκία πιστεύει ότι ο ελληνικός έλεγχος του Αιγαίου θα μπορούσε να απειλήσει την πρόσβασή της σε διεθνή ύδατα. Πάνω από δύο τρίτα της εμπορικής κίνησης της Τουρκίας διέρχονται μέσω της θάλασσας. Απο την άλλη η Ελλάδα λέει ότι κατ'αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλιστούν τα δικαιώματα των άλλων χωρών περι αβλαβούς διέλευσης.





Τα Νησιά

Υπάρχουν περίπου 2.400 νησιά στο Αιγαίο, σχεδόν όλα ανήκουν στην Ελλάδα και περίπου 100 απο αυτά κατοικούνται. Το 1923 η Συνθήκη της Λωζάννης έδωσε εντολή στην Ελλάδα για αποστρατιωτικοποίηση πολλών εκ των νησιών, στο Ανατολικό Αιγαίο. Η Ιταλία παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα με τη συνθήκη του Παρισιού το 1947,

η οποία απαιτούσε την αποστρατικοποίηση τους επίσης. Η Ελλάδα άρχισε να στρατιωτικοποιεί τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου το 1960, και το πρόγραμμα επιταχύνθηκε μετά την κρίση της Κύπρου του 1974. Η Ελληνική στρατιωτικοποίηση της Λήμνου και Σαμοθράκης, στην είσοδο των Στενών των Δαρδανελίων, προκαλεί μεγάλη ανησυχία για την Τουρκία. Η Ελλάδα στρατιωτικοποίησε τα Δωδεκάνησα για "αυτοάμυνα" μετά το 1974. Η Τουρκία υποστηρίζει ότι οι ενέργειες της Ελλάδας παραβιάζουν τις Συνθήκες της Λωζάννης και των Παρισίων, η Ελλάδα όμως υποστηρίζει ότι οι σχετικές διατάξεις της Λωζάνης εκτοπίστηκαν το 1936, με την σύμβαση του Montreux το 1936, η οποία επέτρεπε στην Τουρκία την στρατιωτικοποίηση και τον στρατιωτικό έλεγχο της κίνησης μέσω των στενών. Η Ελλάδα υποστηρίζει, επίσης, ότι οι ενέργειές της είναι αμυντικές. Μετά αυτο το γεγονός, το 1975, η Τουρκία έεγκαθίδρυσε την τέταρτη στρατιά της, στη Σμύρνη στα Παράλια του Αιγαίου. Η τέταρτη Στρατιά έχει μια αμφίβια δύναμη προσγείωση μπορεί, θεωρητικά, κατάσχεσης ελληνικά νησιά. Η Ελλάδα λέει ότι η τέταρτη στραιά πρέπει να αποσυρθεί πριν μειώνει τη δική της στρατιωτική παρουσία γύρω από την Τουρκία.Αντίστοιχα τόσο οι Ελληνικές όσο και

οι Τουρκικές θέσεις, χαρακτηρίζονται περισσότερο ώς πολιτικός ερεθισμός παρά ώς στρατιωτική απειλή.





3 Βλ., CRS έκθεση 96-140, Ελλάδα και Τουρκία: το βραχώδες νησάκι των Κρίσεων, που προαναφέρθηκε. Οταν οι Τούρκοι διαμαρτύρονται για τα στρατιωτικοποιημένα ελληνικά νησιά, να αυξήσουν κάποιοι Έλληνες αναφέρονται στην τύχη των δύο προηγούμενων ελληνο-κατοικημένων νησιών, την Ίμβρο (Gökçeada) και την Τένεδο (Bozcaada), στο βόρειο Αιγαίο, κοντά στην είσοδο των Στενών που βάση της Συνθήκης της Λωζάνης προσαρτήθηκαν στην Τουρκία. Η Συνθήκη επέβαλλε η Τουρκία να εγγυηθεί υπέρ των η μουσουλμανικών προσώπων και περιουσιών. Σύμφωνα με την Ελλάδα, οι διακρίσεις της Τουρκίας και η πολιτική της ανάγκασαν τους περισσότερους Έλληνες να φύγουν.





Νησίδες

Η κυριαρχία πάνω από τις νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο δεν ήταν σε διαφωνία μέχρι το Δεκέμβριο του 1995, όταν ο Τούρκος καπετάνιος εμπορικού πλοίου αρνήθηκε την διάσωση από ένα Ελληνικό πλοίο κοντά σε ένα ακατοίκητο νησάκι (Ίμια στην Ελλάδα, Kardak στην Τουρκία), που όπως ισχυρίστηκε Ήταν Tουρκικό.3 Τα μέσα ενημέρωσης και στις δύο χώρες », εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση, προκαλώντας κυβέρνητική και στρατιωτική εμπλοκή. Τα μέρη επέστρεψαν στην τάξη των πραγμάτων κατόπιν της αμερικανικής μεσολάβησης. Στη συνέχεια, Τούρκος αξιωματικός του ναυτικού παρουσίασε ερώτηση για την ελληνική κυριαρχία στη νήσο Γαύδο , κοντά στην Κρήτη, σε σύνοδο σχεδιασμού του ΝΑΤΟ. Παρά το γεγονός ότι το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι η Γαύδος αποτελεί όχι ένα τεχνικό πολιτικό ζήτημα, οι Τούρκοι αξιωματούχοι άρχισαν να αναφέρονται σε «γκρίζες ζώνες», δηλαδή, νησίδων και

βράχων που δεν αναφέρονται ρητά στις συνθήκες, των οποίων η κυριαρχία μπορεί να είναι αμφισβητήσιμη. Αργότερα ανέφερε ότι υπήρχαν 130 τέτοιες νησίδες και βραχονησίδες. Στην Ελλάδα απαίτησαν Η Τουρκία να αρνηθεί ότι είχε αξιώσεις για τη Γαύδο.





Πρωτοβουλίες για τη διευθέτηση των διαφορών

Δεδομένου της κρίσης στα Ίμια / Kardak , πολλές πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί για την επίλυση των διαφορών του Αιγαίου.





ΝΑΤΟ

Λίγο μετά την κρίση,ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Χαβιέ Σολάνα πρότεινε

μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) βασίζόμενος στο Μνημόνιο Κατανόησης τον Μάιο του 1988 που υπεγράφει μεταξύ του Κάρολου Παπούλια και Μεσούτ Γιλμάζ, Ελληνικού και η Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, αντίστοιχα. Στο μνημόνιο, η Τουρκία και η Ελλάδα συμφώνησαν ότι

1) όσον αφορά την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα μεταξύ τους και τα

δικαιώματα για τη χρήση της ανοικτής θάλασσας και τον διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου.

2) να αποφευχθούν παρεμβάσεις στην ναυσιπλοΐα και τον αέρα, όπως και τη διεξαγωγή στρατιωτικών

δραστηριότητων στην ανοικτή θάλασσα και στον διεθνή εναέριο χώρο.

3) Την αποφυγή διεξαγωγής στρατιωτικών ασκήσεων στην ανοικτή θάλασσα και στον διεθνή

εναέριο χώρο κατά τη διάρκεια της περιόδου αιχμής της τουριστικής περιόδου Ιούλιος 1 - Σεπτέμβρης 1 και των κύριων

εθνικών και θρησκευτικών αργιών.

4) Ενημέρωση, Υπουργείο Άμυνας 15 του Μάη 1997. Reuters.

Τον Σεπτέμβριο του 1988, Παπούλιας και Γιλμάζ υπέγραψαν τις κατευθυντήριες γραμμές για την πρόληψη

Ατυχημάτων και συμβάντων σχετικά με την ανοιχτή θάλασσα, και τον διεθνή εναέριο χώρο, στα οποία κατονομάζουν,

μεταξύ άλλων πως τα 2 μέρη πρέπει να ενεργούν σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς.

Ο Σολάνα ανανέωσε την προσπάθειά του για το CBM τον Φεβρουάριο του 1997. Οι προτάσεις του, έντονα

υποστηρίζόμενες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν

1) ένα μορατόριουμ για τις στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ 15 Ιουν - 15 Σεπ

2) τις εκπαιδευτικές αποστολές μόνο από άοπλα αεροπλάνα

3) Τα αεροπλάνα να χρησιμοποιήσουν αναγνώριση, φίλος ή εχθρός μεσω της συσκευής (IFF) (αντί του να υποβάλλουν σχέδια πτήσης) για να αποκλείονται οι παρακολουθήσεις, να μειώσουν την ανάγκη για αναχαιτίσεις, και την μείωση του αριθμού των αερομαχιών

4) την άμεση επικοινωνία μεταξύ ελληνικών και τουρκικών επιχειρήσιακών κέντρων αεράμυνας

5) και την δημιουργία ενός κέντρου στο ΝΑΤΟ με Διοικητήριο στη Νάπολη ώστε να παρακολουθεί τον εναέριο χώρο του Αιγαίου .

Η Τουρκία συμφώνησε στις προτάσεις, αλλά με τροποποιήσεις. Η Ελλάδα συμφώνησε με το μορατόριουμ όσον αφορά τις στρατιωτικές ασκήσεις για την προτεινόμενη περίοδο, ενώ η Τουρκία συμφώνησε για την περίοδο μόνο 1 Ιουλίου-Αυγούστου 15 και είπε ότι θα χρησιμοποιήσει την συσκευή IFF κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου. Όπως έχει γίνει εδώ και δεκαετίες, η Ελλάδα απέρριψε τη χρήση του IFF, διότι παρακάμπτει με μια ειδική εξαίρεση τον κανόνα του FIR Αθηνών, ο οποίος ισχύει για όλες τις χώρες. Η Τουρκία ζήτησε την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις πτήσεις στο Αιγαίο, την οποία πρόταση η Ελλάδα θεώρησε, επίσης, παράβαση του FIR της. Η Ελλάδα επίσης αρνήθηκε να αφοπλίσει τα μαχητικά αεροσκάφη της στον εθνικό της εναέριο χώρο, αλλά ανέφερε πως οι εκπαιδευτικές πτήσεις που θα πραγματοποιηθούν δεν θα είναι οπλισμένες.

Η Ελλάδα σύμφωνησε να εγκαταστήσει γραμμές επικοινωνίας μεταξύ της Αθήνας και του ΝΑΤΟ και της Τουρκίας και του ΝΑΤΟ. Με αφετηρία το Φεβρουαρίου 1997, οι δύο πλευρές άρχισαν ένα πρόγραμμα δοκιμών για την αποστολή εικόνων με την δραστηριότητα του Αιγαίου στην έδρα του ΝΑΤΟ στη Νάπολη.





Ευρωπαϊκή Ένωση

Κατά το 1997 τη σειρά τους ως Προέδρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Συμβούλιο των Υπουργών, είχαν οι Ολλανδοί, πρότειναν μια επιτροπή «σοφών» να ασχοληθεί με ελληνικά-τουρκικά ζητήματα στο Αιγαίο . Η Ελλάδα δεν θέλει ούτε σε άμεσο διάλογο να εμπλακεί με την Τουρκία που θα μπορούσε να να εκληφθεί ως μια προθυμία να διαπραγματευτεί αυτό που θεωρεί ως μη διαπραγματεύσιμο της σε θέματα κυριαρχίας ή με τη συμμετοχή τρίτων. Αντιθέτος πρότεινε την δημιουργία χωριστών ελληνικών και τουρκικών επιτροπών μη κυβερνητικών εμπειρογνωμόνων οι οποίοι θα υποβάλουν όποια έκθεση στο ολλανδικής Προεδρίας συμβούλιο των υπουργών, η οποία στη συνέχεια θα αξιολογήσει αν στις εκθέσεις υπάρχει κοινό έδαφος. Η Τουρκία αποδέχθηκε τόσο την ολλανδική πρόταση όσο και την ελληνική αντιπρόταση. Μετά από 32 deputies? το κυβερνών Πανελλήνιο Σοσιαλιστικο Κινήμα (ΠΑΣΟΚ) εξέφρασε την αντίθεσή σε ένα ελληνικό-τουρκικό διάλογο, σε οποιαδήποτε μορφή, η ελληνική κυβέρνηση εξήγησε ότι τα συμπεράσματα των επιτροπών θα είναι τεχνικά και διαδικαστικά, όχι πολιτικά ή δεσμευτικά.

Οι εμπειρογνώμονες παρέδωσαν τις εκθέσεις στους Ολλανδούς.

5 τουρκικό ανακοινωθέν Τύπου πρεσβεία, 24 Μαρτίου 1996.

6 Ελλάδα: Έθνικά "Σοκαρισμένοι" από τις Απαιτήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο.

Το Ευρωπαϊκό. 4 έως 10 Απρ 1996,σ 1.

7 Ελληνας υπουργός Εξωτερικών ''ανήσυχοι για τουρκική εισβολή''. Reuters, 8 Μαΐου 1996.

8 Πάγκαλος για Τουρκο-Ελληνικές Γραβάτες, Yeni Yuzyil, 21 Μαρτίου 1997, μεταφρασμένο από online FBIS,21 Μαρτίου 1997.

Παράδωση στο άλλο κόμμα για σχόλιο. Οι Ολλανδοί ήθελαν οι εμπειρογνώμονες να συναντηθούν.

Η Τουρκία συμφώνησε, αλλά η Ελλάδα αρνήθηκε. Η ολλανδική προεδρία παρέδωσε ελλιπή αποστολή στο Λουξεμβούργο κατά τη λήξη της θητείας της. Μετά την ανταλλαγή των σχολίων μέσω της Προεδρίας, Έλληνες αξιωματούχοι δέχθηκαν ότι μια συνάντηση θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο.





Διμερής διπλωματία

Στις 24 Μάρτη του 1996, ο Τούρκος Πρωθυπουργός Μεσούτ Γιλμάζ προσφέρθηκε να αναλάβει τις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα χωρίς προαπαιτούμενα, με σκοπό την επίλυση όλων των ζητημάτων του Αιγαίου στο σύνολό τους με βάση το σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των συμφωνιών για την ίδρυση του status quo στο Αιγαίο. Η πρόταση περιελάμβανε συνομιλίες σχετικά με μια πολιτική συμφωνία-πλαίσιο, τη συμφωνία για τα στρατιωτικά μέτρα που συνδέονται με την οικοδόμηση εμπιστοσύνης,

την αποφυγή μονομερών μέτρων και δράσεων που θα μπορούσαν να αυξήσουν την ένταση, και την ολοκληρωμένη διαδικασία ειρηνικής διευθέτησης, συμπεριλαμβανομένων διαιτησιών τρίτων .5 Ο Γιλμάζ έκανε την προσφορά του πολύ σύντομα μετά την κρίση στα Ίμια / Kardak για τους Έλληνες να ξεπεράσουν τις ευαισθησίες τους. Οι Έλληνες δεν ήταν ακόμα έτοιμοι για να προχωρήσουν και αρχικά δήλωσαν ότι θεώρουν πως απο την πρόταση λείπει η δέσμευση. Ο Υπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος

αργότερα χαιρέτισε τις προτάσεις Γιλμάζ ως «μια μεγάλη βελτίωση," αλλά πρότεινε λύση βήμα προς βήμα. Μου είπε: "Πρέπει να δημιουργήσουμε μια κοινή επιτροπή για να συζητηθεί η συμφωνία με νομικούς όρους. Στη συνέχεια, μπορούμε να αναβιώσουμε τις επιτροπές σχετικά με την καλή γειτονία, την προώθηση της συνεργασίας σε αμοιβαία επωφελής τομείς: το εμπόριο, τουρισμός και κατά του λαθρεμπορίου των ναρκωτικών. Μόλις φτάσουμε το επίπεδο αυτό, θα μπορούσε να διευκολύνθει αμοιβαία η χαλάρωση της στρατιωτικής παρουσίας των δύο χωρών στο Αιγαίο ". 6 Στις 26 Απριλίου,1996, οι Ελληνες και οι Τουρκοι υπουργοί Εξωτερικών συμφώνησαν οι εμπειρογνώμονες τους

να συναντηθούν στην Ελβετία. Για την εγχώρια κατανάλωση, ο Πάγκαλος υπογράμμισε ότι «Δεν υπάρχει οργανωμένος διάλογος ή διαπραγματεύσεις." ο Πάγκαλος εξέφρασε αργότερα την ανησυχία ότι ο Τούρκος ομόλογός του την εποχή εκείνη, Εμρέ Gonensay, έκανε λόγο για «γκρίζες ζώνες», αμφισβητώντας την κυριότητα της Ελλάδας από άλλες νησίδες ή βραχονησίδες.7 Η Ελλάδα ακύρωσε τον Ιούνιο του 1996 μια συνάντηση μεταξύ Πάγκαλου-Gonensay λόγω του κλίματος που όξυνε η Τουρκία με "προκλήσεις", αμφισβητώντας τα θάλασσι και εναέρια σύνορα στης Ελλάδας, όπως και η κυβερνητική αστάθεια στην Άγκυρα. Η Ελλάδα κάλεσε την Τουρκία να εφαρμόσει τα μέτρα Παπούλια-Γιλμάζ.





Στις 6 Μαρτίου 1997, ο Υπουργός Εξωτερικών Πάγκαλος, υποκινήθηκε από αμερικανούς αξιωματούχους να κάνει μια θετική κίνηση προς την Άγκυρα, δήλωσε στην Ουάσινγκτον ότι "η Τουρκία σίγουρα ανήκει στην Ευρώπη." Αυτό ισχυρίστηκε σε Τούρκο δημοσιογράφο στις 21 Μαρτίου, «Απώτερος στόχος της Τουρκίας πρέπει να είναι η ενσωμάτωση με την Ευρώπη.Η Ελλάδα σίγουρα θέλει να το κάνει. "8 Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και ο υπουργός Εξωτερικών Πάγκαλος έθεσαν όρους για τη βελτίωση των σχέσεων ώστε η Ελλάδα να άρει το βέτο της για τα περίπου US $ 475 εκατ. ευρώ σε βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Τουρκία, που είχε επιβάλει η Ελλάδα τον Μάρτιο.

9 Η Ελλάδα απειλεί να ασκήσει βέτο στην ενίσχυση της Τουρκία για το θέμα της τελωνειακής ένωσης, Reuters, 21 του Μαρτίου 1996. Πρεσβεία Ελλάδα Δελτία Τύπου, 4 Απριλίου και 24, 1997.

10 Ο Νίκος Μαράκης, Πάγκαλος-Τσιλέρ Κωνσταντινούπολη Συνάντηση, Το Βήμα Της Κυριακής, 4 Μαΐου, 1997, σ.3, 4, μεταφρασμένος από FBIS, 5 Μάη 1997.

11 Αθήνα Συνεντεύξεις στην τηλεόραση ο Πρόεδρος της Τουρκίας. Κείμενο στην αγγλική γλώσσα: FBIS online, 27 Μαΐου του 1997.

1995 ΕΕ-Τουρκία τελωνειακή συμφωνία ένωσης. Η ελληνική αξιωματούχοι απαίτησαν απο την Τουρκία να αποκηρύξει τη βία, δηλαδή, να αποσύρει την απειλή του πολέμου εάν η Αθήνα επεκτείνει τα χωρικά ύδατα της στα 12 ναυτικά μίλια, έστω και αν η Ελλάδα δεν είχε την πρόθεση να ασκήσει το δικαίωμά αυτό άμεσα.

Η τουρκία να αποδεχθεί τα σύνορα που οριοθετούνται από τις διεθνείς συνθήκες, αν και τα θέματα που αφορούν την ερμηνεία και την εφαρμογή του πλαισίου αυτού θα μπορούσαν να συζητήθούν. και να αναγνωριστούν απο το Διεθνές Δικαστήριο δηλαδή απο ένα δικαστικό μηχανισμό που είναι αρμόδιος για την επίλυση διμερών διαφορών. Για να κατευνάσει τις εσωτερικές κριτικές, κυβερνητικοί αξιωματούχοι επέμεναν ότι

Η Ελλάδα δεν θα συμμετάσχει σε συνολικές διαπραγματεύσεις που οδηγούν σε αμφισβήτηση των συνόρων της.9





Τον Απρίλιο του 1997, οι Έλληνες και Τούρκοι Υπουργοί και αναπληρωτές υπουργών Εξωτερικών είχαν περισσότερες εγκάρδιες επαφές από ό, τι στο παρελθόν, καθότι προετοιμάζοταν για την επιτροπή της ΕΕ (παραπάνω) και τη διακύρηξη της Μαδρίτης (βλ. παρακάτω). Στη συνέχεια, η Τουρκάλα υπουργός Εξωτερικών Τανσού Τσιλέρ

ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντική, λέγοντας ότι η Άγκυρα δεν θέλει μια αλλαγή στο status quo του Αιγαίου.

Ένας έλληνας αναλυτής εξέλαβε το γεγονός αυτό ώς ότι η Τουρκία εγκαταλείπει τις διεκδικίσεις τις στο Αιγαίο και δεν πρέπει να το αναθεωρεί, ερμηνέυοντάς το στο ότι μπορεί να ζήσει η Τουρκία με τη σημερινή κατάσταση, και ότι ο πόλεμος δεν ήταν μεταξύ των επιλογών για την επίλυση των ελληνο-τουρκικών διαφορών.

Σε απάντηση, ο Πάγκαλος αναγνώρισε ένα νέο «Πνεύμα κατανόησης." 10





Τέλος, σε μια συνέντευξη στις 19 Μαΐου στην ελληνική τηλεόραση, ο Τούρκος Πρόεδρος

Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ είπε ότι θα μπορούσε να συμφωνήσει σε ένα σύμφωνο μη επίθεσης με την Ελλάδα.11 Στις 5 Ιουνίου, ο Πάγκαλος είπε ότι η Ελλάδα επίσης ήταν έτοιμη να υπογράψει ένα σύμφωνο μη επιθεσής με την Τουρκία.





Η Διακήρυξη της Μαδρίτης - Αμερικανική Διπλωματία

Στις 8 Ιουλίου 1997, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη,η Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Madeleine Albright κάλεσε τον Ελληνα Υπουργό Εξωτερικών Πάγκαλο και τον νέο τούρκο ομόλογό του Ισμαήλ Τζεμ να συμφωνήσουν σε έξι αρχές που θα διέπουν τις διμερείς σχέσεις.

Ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης και ο Πρόεδρος Ντεμιρέλ στη συνέχεια συμφώνησαν με τις αρχές, στις οποίες ο Σημίτης προσέθεσε ένα σύμφωνο μη επίθεσης. Ο υφυπουργός Εξωτερικών για ευρωπαϊκές Υποθέσεις Τζον Kornblum και η ομάδα του εργάστηκαν για να επιτευχθεί η συμφωνία αυτή.





Οι αρχές προβλέπουν

1) αμοιβαία δέσμευση για την ειρήνη, την ασφάλεια και τη συνεχή ανάπτυξη των σχέσεων καλής γειτονίας

2) σεβασμό για την κυριαρχία του άλλου

3) το σεβασμό των αρχών του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συμφωνιών

12 Μια μικρή διαφώτιση της ΟΝΕ, The Economist, 22 Φεβρουαρίου 1997, σ. 88.

13 Το 1995, η Ελλάδα δαπάνησε 5,5% του ΑΕΠ της στην άμυνα, ενώ η Τουρκία ξόδεψε 4,0%. U.S. Arms Control and Disarmament Agency, World Military Expenditures and Arms Transfers, online

edition, http://www.acda.gov/wmeat96/w96tbl1.pdf.

4) ο σεβασμός του δικαιου για τα ζωτικά συμφέροντα του καθενός και τις ανησυχίες στο Αιγαίο

5) τη δέσμευση να απέχουν από μονομερείς ενέργειες στη βάση του αμοιβαίου σεβασμόυ

και την προθυμία να αποφεύγονται οι συγκρούσεις που προκύπτουν από παρανοήσεις.

6) τη δέσμευση για διευθέτηση των διαφορών με ειρηνικά μέσα που βασίζονται στην αμοιβαία

συναίνεση και χωρίς τη χρήση βίας ή απειλή χρήσης βίας.

Οι δύο τελικές διατάξεις μπορούν να έχουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες για την αποτροπή των συγκρούσεων γιατί ασχολείται με θέματα πιο προκλητικά. Η Ελλάδα δεσμεύεται να απέχει από μονομερείς ενέργειες - που μπορεί να περιλαμβάνει και την άσκηση του δικαιώματός της για την επέκταση 12 - ναυτικών μιλίων χωρικών υδάτων, ενώ η Τουρκία υπόσχεται να μην κάνει χρήση βίας,δλδ την εξάλειψη του casus belli.

Οι αρχές δεν εξετάζουν τήν επίλυση ειδικών διαφορών στο Αιγαίο αλλά το σκληρό έργο τους θα είναι η εφαρμογή των παραπάνω.





Μετάφραση από Λόγιος Ερμής



CRS Report for Congress

Received through the CRS Web

97-799 F

Greece and Turkey:

Aegean Issues — Background and

Recent Developments

August 21, 1997

Carol Migdalovitz

Specialist in Middle Eastern Affairs

Foreign Affairs and National Defense Division

http://wikileaks.org/wiki/CRS-97-799



Greece and Turkey: Aegean Issues — Background and

Recent Developments



Summary

For many years, NATO allies Greece and Turkey have been adversaries in

bilateral disputes which have produced crises and even brought them to the brink of

war. One series of disputes involves Aegean Sea borders. The two disagree over the

border in the air, continental shelf, and territorial sea, over the status of islands in the

Sea, and over the ownership of Aegean islets.

In the aftermath of a January 1996 crisis over the sovereignty of the Imia/Kardak

islet, various dispute resolution initiatives were undertaken. NATO proposed

military-related confidence-building measures, some of which are being

implemented. The President of the European Union Council of Ministers proposed

a committee of wise men, which was accepted in the form of Greek and Turkish

committees of experts who are exchanging views via the President. In March 1996,

Turkey suggested ways to address Aegean issues. A year later, Greece made a

decisive overture that accelerated bilateral diplomacy. Finally, in July 1997, the

United States instigated a joint Greek-Turkish declaration of principles that is said

to equal a non-aggression pact. The principles have yet to be applied to specific

Aegean disputes.

Whether or not Greece and Turkey want to change the nature of their relations

and resolve the Aegean disputes is uncertain. Strong motivations to resolve exist.

Greece wants to meet the criteria for joining the European Monetary Union and must

control defense spending to do so. It can only cut defense spending if the “Turkish

threat” recedes. Greece also wants to cultivate a more positive image in European

circles and its relations with Turkey are an impediment. Turkish secularists want to

be part of Europe and to stop Greek use of the veto in the European Union as a

weapon in bilateral disputes. The influential Turkish military may favor a

rapprochement with Athens. In both countries, however, there may be domestic

political constraints on policy change. In Greece, the legacy of former Prime

Minister Andreas Papandreou, who asserted that Turkey is the greatest threat to

Greece, affects the current government’s maneuverability. In Turkey, nationalist

former Prime Minister Bulent Ecevit is now Deputy Prime Minister and the

government’s primary foreign policy spokesman, and there is no new thinking in

Ankara to match that of Athens.

The United States wants stability in the Eastern Mediterranean and, after the

Imia/Kardak crisis, sought to become more active in dispute resolution. U.S.

neutrality in the crisis, however, was perceived in Greece as favoritism toward

Turkey and prevented the United States from engaging immediately. The U.S. desire

to be a force for positive change persevered and reached fruition with the Madrid

declaration in July 1997. The United States is determined to stay on course and work

with the parties to apply the Madrid principles to specific disputes.

The prospects for Aegean resolutions are better now than they have been in

years, but domestic political developments in both Greece and Turkey could affect

the outlook detrimentally.

End of Summary



Greece and Turkey:

Aegean Issues — Background and Recent Developments

Introduction

The United States and NATO look to Greece and Turkey to anchor stability in

the Eastern Mediterranean, a region bordering the unsettled Balkans and Middle East.

Often, however, the two allies are antagonists in bilateral disputes which have a

troubling incendiary potential. Since a January 1996 crisis over an islet in the

Aegean Sea took the neighbors to the brink of war,1 efforts have been made to

improve Greek-Turkish relations. Other divisive issues, notably those concerning

Cyprus,2 the Ecumenical (Greek Orthodox) Patriarchate and Greek Orthodox

community in Turkey, Muslim (mainly Turkish) citizens of Greek Thrace, the Kurds,

and the competition for regional allies, sometimes complicate the search for a

reasonable accommodation. Aside from Cyprus, however, these other issues are not

crisis-prone nor the subject of current diplomacy.



The Aegean Issues

The longest border between Greece and Turkey is in the Aegean Sea and has

been disputed in the air, in the sea, in the continental shelf, and on islands, islets, and

rocks.



Air

Since 1931, Greece has claimed airspace extending to 10 miles over the Aegean.

A country’s airspace rights usually coincide with its territorial sea rights. Greece

claims a six-mile sea limit. Therefore, other countries, including the United States,

recognize Greek airspace as only six miles. Turkish military aircraft challenge

Greece’s airspace claim by flying to within six miles of Greek islands. Greece

immediately accuses Turkey of airspace violations and scrambles its planes to

intercept the Turks. Continuous mock, and potentially dangerous “dogfights” ensue,

sometimes resulting in plane crashes.

Air traffic control issues parallel the airspace dispute. In 1952, the International

Civil Aviation Organization (ICAO) assigned Greece air traffic control for the



Aegean Flight Information Region (FIR), i.e., international and Greek domestic

airspace over the Aegean up to Turkish national airspace. After the Cyprus crisis of

1974, Turkey required all planes approaching its airspace to report after reaching the

Aegean median line in order to enable military radar to distinguish innocent flights

from aggressors. Greece said that this impinged on its FIR authority and abrogated

responsibility for air safety over the Aegean. International airlines reacted by ceasing

direct flights between Greece and Turkey. Closure of the Aegean detrimentally

affected commercial air flights over the Sea to other areas. The situation was

resolved in 1980, when the pre-1974 status quo was restored and international flights

resumed over the Aegean. In general, Turkey claims that FIR is a technical issue that

Greece interprets and exploits as a matter of sovereignty to restrict Turkish aircraft

and exercises over the Aegean.



Continental Shelf

The dispute over the definition of the continental shelf involves maritime

resources as well as sovereignty. Turkey claims that the continental shelf under the

Aegean is an extension of its Anatolian or Asia Minor land mass and that the

continental shelf border is a median line between the two mainland coasts. Greece

claims that islands have continental shelves and that the continental shelf border is

a median line between the Turkish coast and eastern Greek islands, which fringe the

Turkish mainland. In support of its position, Greece cites a 1958 United Nations

Convention on the Continental Shelf and the more recent U.N. Convention on the

Law of the Sea, which recognize that islands generate continental shelves. Greece

is a signatory of both Conventions, but Turkey is not and rejects Greece’s claim as

fundamentally inequitable.



The continental shelf dispute has provoked two crises. In November 1973,

Turkey granted oil exploration rights in what it called international waters in the

Aegean, adjacent to several Greek islands. In February 1974, Greece protested that

the area was part of its continental shelf. That May, the Turkish government sent a

research vessel into the area, with an escort of 32 warships. At a May 1975 summit

of the Greek and Turkish Prime Ministers, Turkey appeared to agree to submit the

dispute to the International Court of Justice (ICJ). Governmental instability in

Ankara, however, rendered the apparent accord obsolete and Turkey sent in another

research vessel accompanied by a warship. Greece appealed to the U.N. Security

Council to address Turkey’s violations of its sovereignty and unilaterally petitioned

the ICJ for a determination of continental shelf rights. The U.N. Security Council

passed an ambiguously worded Resolution 395 (1976), calling for both direct

negotiations and judicial recourse. The ICJ rejected Greece’s request for interim

measures, what U.S. courts would call a temporary injunction, because of Greece’s

failure to show irreparable harm. It also declined jurisdiction, which depends on the

consent of both parties to a dispute.



The second crisis occurred in 1987, when Greece granted oil exploration rights

in the continental shelf near its island of Thasos and Turkey granted similar rights in

waters near the Greek island of Samothrace. A Turkish ship went to work, with a far

smaller naval escort than in the 1970s. Greek Prime Minister Andreas Papandreou

threatened to take all necessary measures to protect Greece’s sovereignty.



The crisis abated after intense NATO and U.S. mediation, with each country assuring the other that exploration would only occur in its own, undisputed territorial waters.

Greece proposes that both countries jointly petition the ICJ for a determination

of continental shelf limits. The demarcation of the continental shelf is the only

Aegean dispute for which Greece is willing to petition the Court jointly with Turkey

for a resolution and accept an arbitral compromise. On all other Aegean issues,

Greece maintains that Turkey must initiate a petition for legal recourse because it is

disputing established Greek sovereign rights.



Territorial Sea

In 1936, Greece claimed a territorial sea of six nautical miles. It reserved the

right to claim a 12-nautical-mile limit — a right later codified in the U.N.

Convention on the Law of the Sea which the Greek parliament ratified in May 1995.

As noted above, Turkey is not a signatory of the Convention. In response to the

Greek parliament’s action, on June 8, 1995, the Turkish parliament gave its

government authority to take all necessary measures, including military ones, if

Greece exercised the right to 12 miles and increased its territorial waters. Greece has

never affirmatively exercised the right to 12 miles. If Greece claims 12 miles, then

it would claim over two-thirds of the Aegean Sea. On June 12, 1974, in the context

of the continental shelf dispute (above), Turkey had formally declared for the first

time that an extension of Greek territorial waters to 12 nautical miles would

constitute a casus belli (cause of war). Turkish officials reiterated this position many

times, contending that a Greek territorial sea of 12 nautical miles would “strangle”

Turkey and transform the Aegean into a “Greek lake.” Turkey believes that Greek

control of the Aegean could threaten its access to international waters. Over twothirds

of Turkey’s commercial traffic transits the Sea. Greece says that it would

ensure other countries’ rights of innocent passage.



Islands

There are about 2,400 islands in the Aegean; almost all are Greek and about 100

are inhabited. The 1923 Treaty of Lausanne mandated the demilitarization of several

islands then given to Greece in the eastern Aegean. Italy ceded the Dodecanese

Islands to Greece by the Treaty of Paris in 1947, which required their demilitarization

as well. Greece began militarizing eastern Aegean islands in 1960, and accelerated

the program after the Cyprus crisis of 1974. Greece’s militarization of Lemnos and

Samothrace, at the entrance to the Straits of the Dardanelles, is of great concern to

Turkey. Greece militarized the Dodecanese for “self-defense” after 1974. Turkey

contends that Greece’s actions violate the Lausanne and Paris Treaties. Greece

argues that the relevant provisions of Lausanne were superseded in 1936, with the

Montreux Convention of 1936, which authorized Turkey to militarize and control

military traffic through the Straits. Greece also claims that its actions are defensive.

After the fact, in 1975, Turkey established its Fourth Army based in Izmir on the

Aegean coast. The Fourth Army has an amphibious landing force capable, in theory,

of seizing Greek islands. Greece says that the Fourth Army must be redeployed

before it reduces its military presence around Turkey. The respective Greek and

Turkish positions, however, may be more political irritation than military threat.



3 See, CRS Report 96-140, Greece and Turkey: the Rocky Islet Crisis, cited above.

When Turks complain about the militarized Greek islands, some Greeks raise

the fate of two previously predominantly Greek-inhabited islands, Imvros (Gokceada)

and Tenedos (Bozcaada), in the northern Aegean near the entrance to the Straits that

the Treaty of Lausanne granted to Turkey. The Treaty required Turkey to guarantee

non-Muslim persons and property. According to Greece, Turkey’s discriminatory

and confiscatory policies instead forced most Greeks to leave.



Islets

Sovereignty over Aegean islets and rocks was not in dispute until December

1995, when a Turkish merchant captain refused to have his vessel rescued by a

Greece ship near an uninhabited islet (Imia to Greece, Kardak to Turkey) that he said

was Turkish.3 Both countries’ media exploited the situation, prompting government

and military involvement. The parties returned to status quo ante after U.S.

intercession. Subsequently, a Turkish naval officer appeared to question Greek

sovereignty of the island of Gavdos, near Crete, at a NATO planning session.

Although the Turkish Foreign Ministry said that Gavdos was a technical not a

political question, Turkish officials began to refer to “grey areas,” i.e., islets and

rocks, not specifically mentioned in treaties, whose sovereignty may be unresolved.

They later said that there were 130 such islets and rocks. Greece demanded that

Turkey deny it had claims to Gavdos.



Dispute Resolution Initiatives

Since the Imia/Kardak crisis, several initiatives have been undertaken to resolve

the Aegean disputes.



NATO

Soon after the crisis, NATO Secretary General Javier Solana proposed

confidence-building measures (CBMs) based on a May 1988 Memorandum of

Understanding between Karolos Papoulias and Mesut Yilmaz, the Greek and Turkish

Foreign Ministers, respectively. In the Memorandum, Turkey and Greece agreed that

to

1) respect the sovereignty and territorial integrity of each other and their

rights to use the high seas and international airspace of the Aegean;

2) avoid interfering with shipping and air traffic while conducting military

activities in the high seas and international airspace; and

3) avoid conducting military exercises in the high seas and international

airspace during the peak tourism period of July 1- September 1 and main

national and religious holidays.

4 Defense Department briefing, May 15, 1997. Reuters.

In September 1988, Papoulias and Yilmaz signed Guidelines for the Prevention of

Accidents and Incidents on the High Seas and International Airspace, which called,

inter alia, for the parties to act in conformity with international regulations.

Solana renewed his CBM effort in February 1997. His proposals, strongly

supported by the United States, called for

1) a moratorium on military exercises between June 15-September 15;

2) combat training missions only by unarmed planes;

3) planes to use identification, friend or foe devices (IFF) (instead of

submitting flight plans) to preclude intercepts, reduce the need to scramble

interceptors, and decrease the number of mock dog fights;

4) direct communication between Greek and Turkish air defense operations

offices; and

5) establishment of a center at NATO Command Headquarters in Naples

to monitor Aegean airspace operations.4

Turkey agreed to the proposals, with modifications. Greece agreed to the moratorium

on military exercises for the proposed period, while Turkey agreed to July 1-August

15 and said it would use IFF during that time. As it has done for decades, Greece

rejected use of IFF because it carved out a special exception to the Athens FIR, which

it said applies to all countries. Turkey called for an exchange of information

concerning flights in the Aegean, which Greece also considered an infringement of

its FIR responsibilities. Greece refused to disarm its combat aircraft in its national

airspace, but said that training flights would not be armed. Greece reportedly agreed

to hotlines between Athens and NATO and Turkey and NATO. Beginning in

February 1997, the two sides began a test program of sending pictures of Aegean

activity to NATO headquarters in Naples.



European Union

During its 1997 turn as President of the European Union Council of Ministers,

the Netherlands proposed a committee of “wise men” to deal with Greek-Turkish

Aegean issues. Greece did not want either a direct dialogue with Turkey that might

be perceived as a willingness to negotiate what it views as its non-negotiable

sovereignty issues or the involvement of third parties. It counterproposed the

creation of separate Greek and Turkish committees of non-governmental experts who

would report to the Dutch Presidency, which then would evaluate the reports for

common ground. Turkey accepted the Dutch proposal and the Greek

counterproposal. After 32 deputies of the ruling Pan-Hellenic Socialist Movement

(PASOK) voiced opposition to a Greek-Turkish dialogue in any form, the Greek

government explained that the committees’ conclusions would be technical and

procedural, not political or binding. The experts handed in reports to the Dutch to

5 Turkish Embassy press release, March 24, 1996.

6 Greece: Nation “Shocked’ by Turkey’s Aegean Claims. The European. April 4-10, 1996,

p. 1.

7 Greek foreign minister anxious about Turkish invasion. Reuters, May 8, 1996.

8 Pangalos on Turkish-Greek Ties, Yeni Yuzyil, March 21, 1997, translated by FBIS online,

March 21, 1997.

give to the other party for comment. The Dutch wanted the experts to meet; Turkey

agreed, but Greece refused. The Dutch Presidency handed an incomplete mission

over to Luxembourg at the end of its tenure. After exchanges of comments via the

Presidency, Greek officials accepted that a meeting could take place in the fall.



Bilateral Diplomacy

On March 24, 1996, Turkish Prime Minister Mesut Yilmaz offered to enter into

negotiations with Greece without preconditions with a view to settling all Aegean

issues as a whole on the basis of respect for international law and agreements

establishing the status quo in the Aegean. The proposal included talks on a political

framework agreement, agreement on military-related confidence-building measures,

avoidance of unilateral steps and actions that could increase tension, and a

comprehensive process of peaceful settlement, including third party arbitration.5

Yilmaz made his offer too soon after the Imia/Kardak crisis for Greek

sensitivities. The Greeks were not yet ready to advance and initially said that they

found the proposal lacking a commitment. Foreign Minister Theodoros Pangalos

later welcomed Yilmaz’s suggestions as “a great improvement,” but proposed a step

by step solution instead. He said, “We should create a joint committee to discuss the

agreement in legal terms. Next, we can revive the committees on good

neighborliness to promote cooperation in mutually beneficial areas: trade, tourism

and anti-drug smuggling. Once we reach that level, it might facilitate a mutual

slackening of the two countries’ military presence in the Aegean.”6 On April 26,

1996, the Greek and Turkish Foreign Ministers agreed to have their Ministries’

experts meet in Switzerland. For domestic consumption, Pangalos underscored that

“there is no organized dialogue or negotiations.” Pangalos later expressed concern

that his Turkish counterpart at the time, Emre Gonensay, had spoken of “grey areas,”

disputing Greece’s ownership of other islets or rocks.7 Greece canceled a June 1996

Pangalos-Gonensay meeting because of what it termed Turkey’s “provocations,” i.e.,

incidents wherein Turkey appeared to question Greece’s sea and airspace rights, as

well as governmental instability in Ankara. Greece called on Turkey to implement

the Papoulias-Yilmaz measures.



On March 6, 1997, Foreign Minister Pangalos, prodded by U.S. officials to

make a positive gesture toward Ankara, said in Washington that “Turkey certainly

belongs to Europe.” He amplified the point to a Turkish journalist on March 21,

“Turkey’s ultimate objective must be to integrate with Europe. Greece definitely

wants it to do so.”8 Prime Minister Costas Simitis and Foreign Minister Pangalos set

conditions for improved relations and for Greece to lift its veto on about U.S.$475

million in European Union aid to Turkey that had been promised as part of a March

9 Greece threatens to veto Turkey customs union aid, Reuters, March 21, 1996; Embassy of

Greece Press Releases, April 4 and 24, 1997.

10 Nikos Marakis, Pangalos-Ciller Istanbul Meeting, To Vima Tis Kiriakis, May 4, 1997, p.

3, 4, translated by FBIS, May 5, 1997.

11 Athens TV Interviews Turkish President. English text: FBIS online, May 27, 1997.

1995 EU-Turkish customs union accord. The Greek officials demanded that Turkey

renounce violence, i.e., retract its threat of war if Athens extends its territorial waters

to 12 nautical miles, even though Greece did not intend to exercise its right

immediately; accept borders delineated by international treaties, although matters

pertaining to interpretation and implementation of this framework could be

discussed; and recognize the ICJ as a judicial mechanism with jurisdiction for settling

of bilateral disputes. To assuage domestic critics, government officials insisted that

Greece would not engage in overall negotiations leading to a redelineation of

borders.9



In April 1997, the Greek and Turkish deputy foreign ministers and foreign

ministers had more cordial contacts than previously, which prepared for the EU

experts committees (above) and the Madrid declaration (below). Then Turkish

Foreign Minister Tansu Ciller may have been especially encouraging, saying that

Ankara does not want a change in the Aegean status quo. One Greek analyst

interpreted this as Turkey abandoning a demand that the Aegean regime be reviewed,

saying it can live with the current situation, and that war was not among the measures

to resolve Greek-Turkish differences. In response, Pangalos acknowledged a new

“spirit of understanding.”10



Finally, in a May 19 interview with Greek television, Turkish President

Suleyman Demirel said he could agree to a non-aggression pact with Greece.11 On

June 5, Pangalos said that Greece likewise was ready to sign a non-aggression pact

with Turkey.



The Madrid Declaration — U.S. Diplomacy

On July 8, 1997, at the NATO summit in Madrid, U.S. Secretary of State

Madeleine Albright invited Greek Foreign Minister Pangalos and his new Turkish

counterpart Ismail Cem to agree on six principles to govern bilateral relations. Prime

Minister Simitis and President Demirel then endorsed the principles, which Simitis

said amount to a non-aggression pact. Assistant Secretary of State for European

Affairs John Kornblum and his team worked to achieve the accord. The principles

provide for

1) mutual commitment to peace, security and the continuing development

of good-neighborly relations;

2) respect for each other’s sovereignty;

3) respect for the principles of international law and international

agreements;

12 A little EMU enlightenment, The Economist, February 22, 1997, p. 88.

13 In 1995, Greece spent 5.5% of its GDP on defense, while Turkey spent 4.0%. U.S. Arms

Control and Disarmament Agency, World Military Expenditures and Arms Transfers, online

edition, http://www.acda.gov/wmeat96/w96tbl1.pdf.

4) respect for each other’s legitimate vital interests and concerns in the

Aegean;

5) a commitment to refrain from unilateral acts on the basis of mutual

respect and a willingness to avoid conflicts arising from misunderstanding;

6) a commitment to settle disputes by peaceful means based on mutual

consent and without use of force or threat of force.

The final two provisions may have the greatest potential to deter conflict

because they address matters that have been most provocative. Greece is committed

to refrain from unilateral acts — which may include the exercise of its right to a 12-

nautical mile territorial sea, while Turkey promises not to use force, eliminating the

casus belli. The principles do not address or resolve specific Aegean disputes and

the hard task will be in their application.



Motivations for Change

Both countries have become motivated to improve bilateral relations by external

influences that could benefit their internal development. The European Union

appears to be the primary force for change.



Greece

In contrast to recent governments in Athens, the Simitis government has a

distinctly Eurocentric outlook and wants to meet the European Union criteria for

joining the European Monetary Union (EMU) and to increase its competitiveness

with European countries which meet the criteria before Greece. Those criteria

include a budget deficit of not more than 3% of Gross Domestic Product (GDP) and

a government debt of not more than 60% of GDP. For 1997, Greece’s budget deficit

is expected to be 6.2% of GDP and its government debt is forecast at 108% of GDP.12

Among EU member states, Greece spends the highest proportion of its GDP on

defense,13 and this expenditure manifestly contributes to deficits and debt. To get

them under control, Greece must cut military spending. No Greek government,

however, can make such cuts without also diminishing the “Turkish threat” which

propels the expenditures. In the wake of the Imia/Kardak crisis, in June 1996, even

the Simitis government, otherwise fiscally conservative, announced a new multibillion

dollar arms program. Nonetheless, largely because of their European

orientation, Prime Minister Simitis and Foreign Minister Pangalos are likely to

persist in their outreach to Turkey, knowing that a costly arms race could block

convergence with Europe and that the only alternative to it is peace in the

neighborhood.

14 In addition to Turkey, MEDA aids Algeria, Cyprus, Egypt, Israel, Jordan, Malta,

Morocco, the Palestinian Authority, Syria, and Tunisia.

15 George Papandreou commentary in To Vima Tis Kiriakis, June 1, 1997, p. 14, translated

by FBIS on June 1.

16 Samuel P. Huntington, The clash of civilizations? Foreign Affairs, v. 72, summer 1993,

pp. 22-49; also The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order, New York,

Simon & Schuster, 1996. Huntington is Professor of Government and Director of the John

Olin Institute for Strategic Studies at Harvard University.

17 Foreign Affairs, pp. 29-30.

Greece has used its veto power within the EU as a weapon to retaliate against

Turkey for bilateral disputes. Each veto has distanced Greece from its European

partners. For eight years, Greece had blocked the EU’s customs union accord with

Turkey, relenting in 1995 only when the EU agreed to begin membership talks with

Cyprus, which is led by an independent Greek Cypriot government. After the

January 1996 islet crisis, the new Simitis government vetoed both a new EU

assistance program for Mediterranean countries (MEDA) because Turkey was

included and aid to Turkey that was promised as part of the customs union accord.

France, Spain, and Italy conceived of MEDA as a major EU foreign policy initiative.

They and other EU members were angered by Greece’s veto of MEDA, which denied

innocent third countries aid intended to advance European economic and security

goals by contributing to the development and stabilization of those countries.14 After

complaints from its European partners, Greece lifted its veto of MEDA in May 1996.

It has, however, continued to veto the customs union funds. Pangalos has said that

the veto will continue until “Turkish aggressiveness” ends.



As Greece seeks to be less of an outsider within an enlarging EU, it may be

rethinking its policy tools and approaches toward Turkey. It may be considering

options other than using its EU veto for dealing with Turkey. This likely would

require a change in Greek perceptions of Turkish aggressiveness. Alternate Foreign

Minister George Papandreou has elaborated the need for a policy change, arguing that

Greece must present a more positive image of itself to Europe so that it would no

longer be considered obstructionist. Papandreou called on Greece to shape future

Greek-Turkish relations constructively and not rely on vetoes. He urged Turkey and

Greece to seek pragmatic criteria for rapprochement.15



Finally, Samuel Huntington’s “clash of civilizations” thesis has had an

exaggerated impact in both Greece and Turkey, although it is not a U.S. policy

statement.16 Huntington forecast that culture will produce a redivision of the world

and new conflicts. He drew a cultural fault line across Europe between Western

Christianity on the one hand and Orthodox Christianity and Islam on the other.17

This theoretical division places Greece outside of and in potential opposition to

Western Europe and has outraged Greek academics and politicians. In March 1997,

when Europe’s Christian Democratic party leaders appeared to follow Huntington by

declaring the Turkey could not be part of Europe because it is Muslim, some Greeks

feared that they would be beyond the pale as well. Thus, Pangalos was defending

Greece’s position in Europe when he said that Turkey must be part of Europe. If

Huntington had somehow linked the Aegean neighbors, Greece would use the bond

18 It should be noted that although Greek officials say Turkey is part of Europe, they have

not advocated Turkey’s EU membership per se.

19 See CRS Report 97-462F, Turkey’s Unfolding Political Crisis, by Carol Migdalovitz,

April 11, 1997.

20 TRT Television Network report, March 25, 1997, translated by FBIS online, March 16,

1997.

to draw European borders widely, encompassing Turkey and ensuring that Greece

remained inside. In order to be in a position to pull Turkey into Europe thus defined,

Greece must improve its bilateral relations with Turkey.18



Turkey

The Turkish secular elites have just experienced what they consider to have

been a close call with Islamism — a year, from July 1996 through June 1997, in

which the Islamist Refah Party headed the national government.19 The secularists

seek to reinforce Turkey’s modern, European identity through ties with and especially

membership in the European Union. Some in Turkey also are very preoccupied with

the Huntington thesis, noted above, and would like to disprove it by showing that

Turkey is, in fact, European. Turkey’s tortured relations with Greece have been one

of the main barriers to improved Turkish relations with Europe. Europe, therefore,

provides an incentive for some Turks to seek to resolve bilateral disputes with

Greece.



Unlikely as it may seem, the influential Turkish military may be a force for

better relations with Greece. The Turkish General Staff generally takes a moderate

position on Aegean issues and Greek-Turkish relations (per
 
 
http://www.ramnousia.com/2010/11/wikileaks.html