ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΟΦΕΙΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 72 χρόνια μετά... TΟ IΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΚΑΝΤΑΝΟΥ

Οι τρεις πινακίδες της ντροπής που έστησαν οι Γερμανοί ναζί στην Κάντανο. Οι δυο είναι αυθεντικές και σώζονται έως σήμερα!

ΜΕΡΟΣ Θ
20 ΜΑΪΟΥ 1941... Ξεκίνα η επιχείρηση καταλήψεως της Κρήτης από τους Γερμανούς. Η γερμανική αεροπορία με 1.370 αεροπλάνα βομβαρδίζει τις μεγάλες πόλεις της Κρήτης... Τρία απ' αυτά, κατά τις μεσημβρινές ώρες, εμφανίζονται στον καντανιώτικο ουρανό, προερχόμενα από την περιοχή της επαρχίας Κισσάμου. Μετά την αναγνωριστική πτήση θα ρίξουν μερικές βόμβες στην περιοχή της Καντάνου. Το απόγευμα της ιδίας ημέρας, έξω από το Δημοτικό Σχολείο Καντάνου, θα μαζευθούν αρκετοί Καντανιώτες. Ανάμεσά τους θα είναι ο δήμαρχος Κων. Βαρδαλάκης, ο τ. βουλευτής Φιλελευθέρων Ιω. Μαρματάκης, ο διοικητής του τμήματος Χωροφυλακής, μοίραρχος Μουρκογιάννης και ο συνταγματάρχης Σειραδάκης, ο οποίος στις 19.5.1941 είχε ορισθεί υπεύθυνος αμύνης της Επαρχίας Σελίνου. Θέμα συζητήσεως είναι η στάση των Καντανιωτών στην εισβολή των Γερμανών στην Κρήτη και κατά την προέλαση του εχθρού στο εσωτερικό του νησιού. Καθολική απόφαση ήταν να πολεμήσουν και να εμποδίσουν την κατάληψη της περιοχής από τον επερχόμενο εισβολέα. Στην απόφασή τους αυτή ακούσθηκε και η πιθανότητα των αντιποίνων, δηλαδή της καταστροφής σπιτιών τους. Όλοι μαζί απάντησαν: «Ας τα κάψουν... Μα και οι Τούρκοι τρις εκάψανε κι η Κάντανος πάλι στέκει!»... Την απόφαση αυτήν των Καντανιωτών στήριξαν αρκετοί κάτοικοι του Ανατολικού Σελίνου και των χωριών Πλεμενιανών, Κακοδικίου και Δρυών, οι οποίοι την ίδια ημέρα ήλθαν στην Κάντανο με τα όπλα τους. Τα όπλα των κατοικών της Κρήτης ήταν λιγοστά και πεπαλαιωμένα.[1]
Το βράδυ της ιδίας ημέρας μια ομάδα 25 ατόμων περίπου Καντανιωτών και Σελινιωτών επιβιβάζονται σε ένα λεωφορείο και με σβηστά φώτα, για να μη γίνουν στόχος, μεταβαίνουν στις συνοικίες Χαϊντέρι και Κουλουκουθιανά (μετά την κωμόπολη Βουκολιές) και λαμβάνουν θέσεις μάχης...
21 ΜΑΪΟΥ 1941... Η ομάδα Καντανιωτών-Σελινιωτών που έχει μεταβεί σε Κουλουκουθιανά και Χαϊντέρι συγκρούεται με μια ομάδα Γερμανών, οι οποίοι προσπαθούν να φθάσουν στο λιμάνι της Παλαιόχωρας, μέσω της αμαξιτής οδού Ταυρωνίτη-Βουκολιών-Καντάνου, φοβούμενοι απόβαση αγγλικών δυνάμεων. Μετά από σκληρή μάχη το μεγαλύτερο τμήμα της γερμανικής ομάδος εξοντώνεται. Στην συμπλοκή σκοτώνεται και ο έφεδρος λοχίας - και τραυματίας του Αλβανικού Μετώπου - Ιω. Λαζόπουλος από τα Τεμένια Σελίνου.
22 ΜΑΪΟΥ 1941... Μια ομάδα 16 Γερμανών επιχειρεί και πάλι να φθάσει στην Παλαιόχωρα. Στην θέση Κούρμπες - ανάμεσα στα χωριά Μεσαύλια και Φλώρια - δέχονται τα πυρά από οπλισμένους Σελινιώτες, Σασαλιώτες και Εννιαχωριανούς. Λόγω της οχυρής θέσεως των εντοπίων μετά από αρκετή ώρα μάχης, και αφού έχουν σκοτωθεί 6 Γερμανοί, οι υπόλοιποι 10 παραδίδονται. Ενώ οι Γερμάνοι είναι με τα χέρια ψηλά, ένας απ' όλους, βλέποντας ότι δεν τον προσέχουν, προσπαθεί να τραβήξει το πιστόλι του... Πίσω του βρισκόταν παπα-Σπύρος Κουντουράκης, ο οποίος τον είδε, τράβηξε το μαχαίρι του και τον έσφαξε... Πιο πίσω από τον παπά βρισκόταν ο Στ. Ξερογιάννης, από το Σάσαλο, και λέει του παπά: «Παπά; Σφάζουν οι παπάδες;»... Και του λέει ο παπάς: «Δεν σφάζουν μπαρμπα-Στελιανέ, μα τούτες τσι ώρες σφάζουν»... Οι 9 Γερμανοί θα οδηγηθούν στο Σάσαλο, θα κρατηθούν στο σπίτι του δημάρχου Γιάγκου Χαλκιαδάκη και την επομένη ημέρα θα παραδοθούν στο αστυνομικό τμήμα του χωριού Έλους. Σημείωση: Μετά την οριστική κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς, οι ίδιοι θα μεταβούν στο Σάσαλο και θα κάψουν το σπίτι του Χαλκιαδόγιαγκου.
23 ΜΑΪΟΥ 1941... Μια άλλη ομάδα 17 ανδρών ξεκινά για το Σέλινο. Η εμπροσθοφυλακή δυο μοτοσυκλετιστές θα φθάσουν έως την Ανισαρακιώτικη Γέφυρα. Εκεί θα δεχθεί τα πυρά των Καντανιωτών, που είχαν στήσει το οδόφραγμα. Φεύγουν πίσω και συναντούν την ομάδα τους, όπου έχουν εγκλωβισθεί στο χωριό Φλώρια και έχουν οχυρωθεί στο καφενείο του Φραγκεδάκη. Μετά από ολοήμερη σκληρή μάχη οι Γερμανοί θα εξοντωθούν όλοι, πλην ενός, ο οποίος είχε ανέβει σε μια μεγάλη καστανιά, και διέφυγε νύκτωρ για το Μάλεμε, όπου είχαν πια εδραιωθεί οι κατακτητές (λέγεται ότι ο συγκεκριμένος Γερμανός παρουσιάσθηκέ αυτοπροσώπος στον Χιτλερ και του βεβαίωσε ότι στην Κρήτη επολέμησαν οι απλοί κάτοικοι και όχι ο στρατός!). Στην Μάχη των Φλωρίων έλαβαν μέρος κάτοικοι από Φλώρια, Κάντανο, Πλεμενιανά, Δρυ, Ανατολικό Σελίνο, Παλαιά Ρούματα, Σάσαλο κ.ά. οι οποίοι άκουσαν το κάλεσμα του παλαιού ριζίτικου...

...«απού 'χει άρματα ας βαστά,
κι απού δεν έχει ας βρίσκει»...
Από την Μάχη των Φλωρίων οι εντόπιοι οπλίσθηκαν. Διότι ο οπλισμός τους ήταν λιγοστός και πεπαλαιωμένος. Το οπλοπολυβόλο που είχαν οι Γερμανοί το επήρε ο Γ. Κωστάκης από τα Πλεμενιανά. Όμως οι Γερμανοί είχαν βγάλει και πετάξει το κινητό ουραίο, οπότε ήταν άχρηστο. Το βρήκε ο Ν. Φραγκιουδάκης από τους Δρυς, του το 'δωκε κι έτσι το θέσανε πάλι σε λειτουργιά...
24 ΜΑΪΟΥ 1941... Ξεκινά η Μάχη στο Φαράγγι της Καντάνου. Από το πρωί μεγάλη δύναμη Γερμανών εγκλωβίζεται εντός του φαραγγιού. Καντανιώτες, Πλεμενιανοί, Κακοδικιανοί, Ανατολικοσελινιώτες, Παλαιορουματιανοί, Δρυώτες, κ.ά. έχουν λάβει θέσεις μάχης. Τα λάφυρα της προηγούμενης ημέρας θα προξενήσουν μεγάλες απώλειες στους κατακτητές. Ειδικώς το οπλοπολυβόλο, που χειρίζεται ο Κωστογιώργης. Παρά την υπεροχή πυρών δεν σπάει η γραμμή αμύνης. Πέφτει η νύχτα. Οι εντόπιοι καλά κρατούν. Όμως η νύχτα γίνεται μέρα από τις φωτοβολίδες που ρίχνουν οι Γερμανοί, για να συνεννοηθούν μεταξύ τους. Οι εντόπιοι φοβούμενοι ότι θα κυκλωθούν υποχωρούν από τις οχυρές θέσεις τους, απέναντι από την «Μεγάλη Κούρμπα», στα υψώματα πάνω από τον Νεροσπήλιο και την Δρατσιέρα.
25 ΜΑΪΟΥ 1941... Η Μάχη στο Φαράγγι της Καντάνου συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Οι εντόπιοι αποκρούουν όλες τις επιθέσεις των Γερμανών! Στην προσπάθειά τους να σπάσουν την γραμμή αμύνης, μια ομάδα θα ξεκινήσει από τον Άναβο και μέσω της Αγρομέλισσας θα προσπαθήσουν να βρεθούν πίσω από τις γραμμές των αμυνομένων, περνώντας έξω από τον Συκόσπηλιο, στον οποίο είχαν κρυφθεί τα γυναικόπαιδα της συνοικίας Τραχινιάκος της Καντάνου. Θα σκοτώσουν μια γυναίκα και θα τραυματίσουν την κόρη της κ.ά. γυναίκες της περιοχής. Μετά το μεσημέρι, λόγω της δύναμης πύρος των κατακτητών και της ελλείψεως πολεμοφοδίων από τους εντοπίους, η γραμμή αμύνης θα συμπτυχθεί στα υψώματα της Δρατσιέρας. Η ομάδα των Γερμανών, που έχει ξεκινήσει από τον Άναβο, έχει φθάσει στην συνοικία Νταμηλιάνα και έχει βάλει φωτιά στα σπίτια! Το άφθονο κρητικό λάδι στις αποθήκες των σπιτιών από ευλογία γίνεται κατάρα: Κάνει τα σπίτια πολύ εύφλεκτα! Η άμυνα των κατοίκων κάμπτεται. Το οπλοπολυβόλο-λάφυρο της Μάχης των Φλωρίων, που χειρίζεται ο Κωστογιώργης μεταφέρεται στην Πλαγιάδα Ανισαρακίου και από εκεί βάλλει κατά των Γερμανών, καθώς εισέρχονται στην Κάντανο, πριν περάσουν την Ανισαρακιώτικη Γέφυρα. Η προσπάθεια των Γερμανών να εξουδετερώσουν την ομάδα του οπλοπολυβόλου θα τους αναγκάσει να μεταφερθούν στην Ψηλιά, πάνω από τον Τραχινιάκο, για να ρίξουν τις τελευταίες μπαλλότες στους εισβολείς. Το απόγευμα της 25ης Μαΐου οι Γερμανοί εισέρχονται στην Κάντανο, σε μια κωμόπολι έρημη. Οι κάτοικοί της, παρά τις εκκλήσεις των Γερμανών, κατά την διάρκεια της Μάχης ότι «όποιος βρεθεί στο σπίτι του δεν θα τον πειράξουν»... δεν εισακούσθησαν. Οι Καντανιώτες ήξεραν καλά τι είχαν κάνει και τι τους περίμενε. Και όντως, οι λιγοστοί ηλικιωμένοι που θα βρεθούν στον δρόμο των Γερμανών θα εκτελεσθούν εν ψυχρώ! Το ίδιο βράδυ οι Γερμάνοί θα κατέβουν στην Παλαιόχωρα, όπου και θα στρατοπεδεύσουν. Στην Μάχη του Φαραγγιού της Καντάνου οι Γερμάνοι, κατά την δική τους έγγραφη ομολογία, είχαν 25 νεκρούς - ενώ κατ' άλλες πληροφορίες, οι νεκροί τους ήσαν τουλάχιστον πενταπλάσιοι! - και πάνω από 200 τραυματίες. Οι κάτοικοι των Βουκολιών, κατά την διήμερη Μάχη της Καντάνου, έβλεπαν συνεχώς να κατευθύνονται προς το Μάλεμε δίκυκλες μοτοσυκλέτες φορτωμένες με νεκρούς και τραυματίες. Στην Μάχη του Φαραγγιού της Καντάνου θα σκοτωθεί ένας Γερμανός πρωτοπυγμάχος, ονόματι Μίλλερ[2].

3 ΙΟΥΝΙΟΥ 1941... Οι Γερμανοί έρχονται στην ερήμη από κατοίκους, Κάντανο. Έχουν μαζί τους έναν γερμανομαθή ιατρό, για να τους υποδείξει αυτό που θέλουν. Με συνεχείς εκκλήσεις μέσω του διερμηνέως ιατρού καλούν τους κατοίκους να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Όμως οι κάτοικοι δεν πέφτουν στην παγίδα. Από ένα ύψωμα στο οποίο μεταβαίνουν ζητούν από τον ιατρό να τους υποδείξει ποια είναι η Κάντανος... Και αυτός, με μια κίνηση του χεριού του, υποδεικνύει όλους τους συνοικισμούς του Λεκανοπεδίου της Καντάνου... Αμέσως ξεκινά το καταστροφικό έργο των Γερμανών... Τα γερά τσιμεντένια σπίτια και μαγαζιά ανατινάσσονται με δυναμίτες... Τα υπόλοιπα, που είναι κτισμένα από πέτρα και ξύλα, βοηθεία εμπρηστικής σκόνης και πετρελαίου, παραδίδονται στην πυρά... Οι Καντανιώτες από τις γύρω βουνοκορφές παρατηρούσαν τους «κόπους των χεριών τους» να γίνονται στάχτη... Τα γεμάτα με ελαιόλαδο πιθάρια κάνουν το έργο της φωτιάς πιο ολοκληρωτικό... Ο καπνός που βγαίνει μεσούρανα δίνει το μήνυμα στα χωριά του Ανατολικού και Δυτικού Σελίνου για την καταστροφή της Καντάνου... Ο ιατρός, μη αντέχοντας να βλέπει το θέαμα της καταστροφής των σπιτιών των ανθρώπων που μέχρι χθες γιατροπόρευε και πληρωνόταν, ζητεί από τον Γερμανό επί κεφάλης να τον διώξει ή να τον σκοτώσει... Και αυτός τον επιβιβάζει σε μια μοτοσυκλέτα και τον επιστρέφει στην Παλαιόχωρα... Για έναν μήνα θα καπνίζει το Συνεταιρικό Ελαιουργείο της Καντάνου! Μέσα σε λίγες ώρες όλοι οι συνοικισμοί (Ανισαράκι, Πάνω και Κάτω Καβαλλαριανά, Πάνω και Κάτω Κουφαλώτος, Τζαγκαρελιανά, Μπενουδιανά, Συντεριανά, Λαμπηριανά, Πασακιανά, Τρίγωνο, Πεταλαρηφιανά, Τραχινιάκος, Σκουδιανά, Χατζουδιανά), οι οποίοι πάντοτε απάρτιζαν την Κάντανο, γίνονται σωροί από αποκαΐδια... Καθ' όλο το καλοκαίρι οι Γερμανοί κατά την είσοδό τους στην περιοχή της Καντάνου, ερχόμενοι από και προς την Παλαιόχωρα, θα πυροβολούν στον αέρα για εκφοβισμό και τρομοκρατία των κατοίκων... Στην Κάντανο οι Γερμανοί θα στήσουν - στα μέσα Σεπτεμβρίου - ένα φύλακιο με μόνιμη φρουρά, στο μοναδικό κτήριο που δεν είχε καταρρεύσει στην είσοδο της κώμης. Στην είσοδο και έξοδο της Καντάνου οι Γερμάνοι θα στήσουν δυο ξύλινες επιγραφές - στα ελληνικά και στα γερμανικά - στις οποίες θα προσπαθήσουν να δικαιολογήσουν την πράξη του ολοκαυτώματος:

Στην πρώτη επιγραφή γράφουν: «ΩΣ ΑΝΤΙΠΟΙΝΟΝ ΤΩΝ ΑΠΩ ΟΠΛΙΣΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΟΠΙΣΘΕΝ ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΕΝΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ ΚΑΤΕΣΤΡΑΦΗ Η ΚΑΝΔΑΝΟΣ».

Στην δέυτερη επιγραφή γράφουν: «Δια την κτηνώδη δολοφονίαν Γερμανών Αλεξιπτωτιστών, Αλπινιστών και του Μηχανικού από άνδρας γυναίκες παιδιά και παπάδες μαζί, και διότι ετόλμησαν να αντισταθούν κατά του Μεγάλου Ράιχ, κατεστράφη την 3-6-1941 η Κανδανος εκ θεμελίων δια να μη επανοικοδομηθή πλέον ποτέ».
Οι Γερμανοί κατασκευάζουν και μια τρίτη μαρμάρινη επιγραφή: «Εδώ υπήρχε η ΚΑΝΔΑΝΟΣ. Κατεστράφη προς εξιλασμόν της δολοφονίας 25 Γερμανών Στρατιωτικών». Την πινακίδα αυτήν δεν την έστησαν ποτέ όρθια. Φεύγοντας την πήραν μαζί τους στα Χανιά, στην Σούδα, πιθανότατα για την καταστρέψουν, από ντροπή... Όμως η επιγραφή αυτή, όπως και η πρώτη, υπάρχουν! Φυλάσσονται κάπου στην μαρτυρική Κάντανο! Για να μαρτυρούν τα εγκλήματα των Γερμανών κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Κάντανος έχει και μια άλλη μοναδικότητα: Υπάρχουν οι έγγραφες ομολογίες των Γερμανών για την καταστροφή της...
(*) Ευχαριστώ τον φίλο μου Ιάκ. Κασσελάκη, πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Καντάνου «Η Καντανία» για την πολύτιμη συνεργασία του και έρευνά του, για να συνταχθεί επί τέλους ένα κείμενο με την πλήρη καταγραφή της Μάχης της Καντάνου, και του Ολοκαυτώματος που επακολούθησε.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καντάνου «Η Καντανία» πασχίζει να ιδρύσει στην μαρτυρική Κάντανο ένα Μουσείο του Ολοκαυτώματος της Καντάνου, σε συνεργασία με τον διευρυμένο τώρα Δήμο Καντάνου-Σελίνου. Αλήθεια, τι έχουν κάνει οι Κρήτες βουλευτές γι' αυτό;

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Η Κρήτη είχε ξεσηκωθεί το 1938 ενάντια στην δικτακτορία του Μεταξά. Τότε, ο Μεταξάς, εκμεταλλευόμενος το φιλότιμο των Κρητικών, αρχές Δεκεμβρίου 1940, εξήγγειλε ότι δεν υπάρχουν όπλα για το Μέτωπο. Έτσι πάρα πολλοί Κρητικοί έσπευσαν να παραδώσουν τα όπλα τους... Κι ο Μεταξάς έκλεισε τα όπλα των Κρητικών στις αποθήκες των μεγάλων πόλεων της Κρήτης... Έτσι αφόπλισε την Κρήτη, κάτι που επέφερε τρομερές συνέπειες και απώλειες στο νησί...
[2] Ακούσθηκε τότε ότι ήταν πρώην μέλος της γερμανικής αποστολής πυγμαχίας στην Ολυμπιάδα του Βερολίνου, το 1936. Στην αποστολή εκείνη, αναφέρεται μόνον ένας νικητής με παραπλήσιο όνομα, ο Josef Miner, ο οποίος όμως πέθανε το 1944. Έτσι, η ταυτότης του νεκρού Γερμανού πυγμάχου στην Μάχη στο Φαράγγι της Καντάνου, αποτελεί αίνιγμα...

ΑΦΙΕΡΩΜΑ:

72 χρόνια μετά...

Το ιστορικό της Μάχης της Καντάνου

Το Ολοκαύτωμα του χωριού από τους Γερμανούς ναζί, οι οποίοι, αφού το κατέκαψαν, ανάρτησαν τρεις πινακίδες, που έγραφαν:

«Εδώ ήταν η Κάντανος!»...

Στο φύλλο της 18ης Ιουνίου 2013

της εφημερίδος «ΧΡΟΝΟΣ» Κομοτηνής

δημοσιεύθηκε το παραπάνω αφιέρωμα

του Γιώργου Λεκάκη,

μέλους της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας (ΕΜΑΕΜ) και της Επιτροπής Ενημερώσεως επί των Εθνικών Θεμάτων.

Διαβάστε το εδώ:

http://www.lekakis.com/Kantanos.pdf

Το άρθρο αυτό – μαζί με άλλα - μπορείτε να τα διαβάσετε, να τα αποθηκεύσετε

ή να τα εκτυπώσετε

στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση:

http://www.lekakis.com/index.php?option=com_content&view=article&id=95&Itemid=116

Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη! thiva post