Ολόκληρο το κείμενο της εισήγησης, για όσους ενδιαφέρονται, βρίσκεται στο επισυναπτόμενο κείμενο.
Δρ Μάνος Δανέζης
Παιδεία και Εκπαίδευση
Δρ Μάνος Δανέζης
Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής
Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ
Είναι αναμφισβήτητο γεγονός, ότι η παγκόσμια εκπαίδευση βρίσκεται σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης, η οποία δεν είναι παρά η έκφραση μιας παράλληλης παγκόσμιας κοινωνικής κρίσης αξιών και ιδεών. Το εκπαιδευτικό λοιπόν πρόβλημα δεν είναι μόνο ποσοτικό (δαπάνες Παιδείας), αλλά κυρίως πρόβλημα αξιών, που άλλες χάνονται, άλλες αμφισβητούνται και άλλες γεννιούνται μέσα στη συνεχώς μεταβαλλόμενη κοινωνία μας. Είναι η εξωτερίκευση μιας γιγαντιαίας σύγκρουσης ανάμεσα στην κοινωνική δομή που πεθαίνει και σ’ αυτήν που γεννιέται.
Το κύριο ερώτημα μέσα από το οποίο διαφαίνεται η κρίση αυτή είναι:
«Θα δομήσουμε ένα σύστημα αξιών, που μέσω της οικονομικής ανάπτυξης, θα στοχεύει στη δόμηση μιας κοινωνίας Ανθρώπων ή πρέπει η οικονομική ανάπτυξη να είναι αυτοσκοπός, στο βωμό της οποίας θα πρέπει να θυσιάσουμε μέρος ή και το σύνολο των ανθρώπινων αξιών;»
Επί πλέον θα πρέπει επί τέλους να τονιστεί η διαφοροποίηση μεταξύ των εννοιών της Παιδείας και της Εκπαίδευσης. Αυτό που αρχικά είναι αναγκαίο, προκειμένου να αποκατασταθεί μια νέα ουμανιστική κοινωνική ηθική, είναι η Παίδευση και όχι η Εκπαίδευση του πολίτη. Στην «εκπαίδευση» ο πολίτης οφείλει το ζην αλλά στην Παιδεία το ευ-ζην. Βεβαίως δεν πρέπει να αγνοούμε ότι η έννοια της εκπαίδευσης δεν συνδέεται πάντα με τις θετικές πλευρές της κοινωνικής δράσης.
Και τελικά το αντίστοιχο Υπουργείο ονομάζεται Υπουργείο Παιδείας και όχι Εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση φαίνεται ότι ανήκει περισσότερο, ως αντικείμενο, στο Υπουργείο Εργασίας και λιγότερο στο Υπουργείο Παιδείας.
Το μεγάλο πρόβλημα
Το μεγάλο πρόβλημα της Ελληνικής Παιδείας και Εκπαίδευσης είναι η εμμονή μας να κρύβουμε «κάτω από το χαλί» τα θέματα που μας πονάνε, μας «θίγουν» ή μας «ξεβολεύουν»
Βέβαια είναι φανερό ότι η Ελληνική Κοινωνία, η Εκπαιδευτική Κοινότητα αλλά και όλες οι πολιτικές δυνάμεις γνωρίζουν πολύ καλά όχι «μόνο» τα Εκπαιδευτικά προβλήματα, αλλά και τις συγκεκριμένες λύσεις τους.
Το γιατί δεν λύνονται αυτά τα προβλήματα είναι ένα άλλο θέμα.
Το πρώτο που θα πρέπει να αναρωτηθούμε, είναι το αν θέλουμε το σχολείο, οποιασδήποτε βαθμίδας, να είναι «μαθητικοκεντρικό, καθηγητοκεντρικό η γονεοκεντρικό». Δηλαδή με λίγα λόγια πρέπει να αποφασίσουμε αν θέλουμε ο θεσμός του σχολείου να εξυπηρετεί βασικά τους καθηγητές και τα εργασιακά τους δικαιώματα, τους γονείς και τις όποιες ανάγκες τους, ή τους μαθητές και την πνευματική, γνωσιακή και κοινωνική τους συγκρότηση.
Όπως είναι προφανές όλοι μας θα απαντήσουμε (με αρκετή δόση υποκρισίας) ότι θέλουμε ένα μαθητικοκεντρικό σχολείο, ακόμα και αν δικαίως ή αδίκως και για οποιοδήποτε λόγο έχουμε ενδόμυχα μια αντίθετη άποψη.
Αν όμως συμφωνούμε σε αυτή την άποψη, αυτομάτως τίθενται μια σειρά θεμάτων μερικά από τα οποία είναι τα επόμενα:
1. Πόσες ώρες, από παιδαγωγικής άποψης, μπορεί να παραμένει και να εργάζεται το παιδί στο σχολείο;
2. Πόσες ώρες, από παιδαγωγικής απόψεως, επιτρέπεται να εργάζεται συνολικά ο μαθητής κάθε ημέρα. Μπορεί να εργάζεται πολύ περισσότερες ώρες από τον σκληρότερα εργαζόμενο στην Ελληνική Επικράτεια.
3. Το ολοήμερο σχολείο που κρατάει το μαθητή από τις 8 έως τις 4 ή και 5 το απόγευμα, οργανώνεται για το καλό των μαθητών ή των σκληρά εργαζόμενων γονέων τους; Δεν γνωρίζουμε, άσχετα με όσα λέγονται, ότι μετά το εξοντωτικό αυτό σχολικό οράριο, θα συνεχιστεί ο γολγοθάς των μαθητών με χίλιες δυο άλλες υποχρεώσεις;
Μήπως αντί του ολοήμερου σχολείου υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις. Πχ έχουμε σκεφτεί την αλλαγή του ωραρίου, ενός από τους γονείς του μαθητή ή, την ελάττωσή του, προκειμένου να μπορεί ο γονέας να πάρει το παιδί του από το σχολείο και να είναι μαζί του για περισσότερο χρόνο;
Η ελάττωση του ωραρίου ενός από τους γονείς δεν έχει σχεδόν κανένα κόστος και δεν αντιβαίνει σε καμιά κοινοτική οδηγία. Εξάλλου η διαφαινόμενη αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών αξίζει να συνοδευτεί από μιαν γενναία βοήθειά τους προκειμένου να βοηθηθούν και να ανταπεξέλθουν των γονεϊκών υποχρεώσεών τους.
Βέβαια μια τέτοια λύση, που είναι προς όφελος των παιδιών και δεν έχει κόστος, δεν προβλέπει προσλήψεις καθηγητών, αύξηση δαπανών και ένα γενικότερο κοινωνικό και οικονομικό «πάρε δώσε». Ίσως γι’ αυτό ακριβώς το λόγο το ημερήσιο σχολείο «επαινείται» από όλους και ας είναι ένα εντελώς αντιπαιδαγωγικό μέτρο. Το πρόβλημα της «ανεργίας των εκπαιδευτικών» και η οικονομική «ρευστότητα» προηγείται της μαθητικοκεντρικότητας του σχολείου.
4. Η συνεχής αύξηση των ωρών διδασκαλίας στο σχολείο, που καθιστούν τους μαθητές τους σκληρότερα εργαζόμενους Έλληνες που οφείλεται; Μήπως στην προσπάθεια απορρόφησης μεγαλύτερου αριθμού εκπαιδευτικών στα σχολεία;
Το πρόβλημα λοιπόν, όπως φαίνεται δεν είναι το καλό του μαθητή αλλά η αντιμετώπιση της ανεργίας των εκπαιδευτικών. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσει πλέον η ελληνική κοινωνία, αλλά και οι πολιτικές ηγεσίες του τόπου ότι:
«Στόχος ενός εκπαιδευτικού συστήματος είναι η παροχή στους νέους της υψηλότατης δυνατής παιδείας και όχι η απορρόφηση του μεγαλύτερου αριθμού ανέργων εκπαιδευτικών, ανεξαρτήτως ουσιαστικών προσόντων.
Ο εκπαιδευτικός αποτελεί το μέσον, το όργανο, μέσω του οποίου ο μαθητής θα οδηγηθεί στη γνώση και όχι ο στόχος και το επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας
Η ανεργία των εκπαιδευτικών θα πρέπει να λυθεί με άλλου είδους κοινωνικές παρεμβάσεις και όχι μέσω της υποβάθμισης του στελεχιακού δυναμικού των σχολείων.
Βέβαια το βασικό ερώτημα είναι το που οφείλεται το τόσο μεγάλο πλήθος των άνεργων εκπαιδευτικών. Μήπως ξαφνικά γίναμε Έθνος ιδιοφυών που γεμίσαμε τα Πανεπιστήμια με ικανούς φοιτητές και αυριανούς επιστήμονες ή εκπαιδευτικούς; Ασφαλώς όχι. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις για λόγους ψηφοθηρικούς και ωφελιμιστικούς γεμίζουν τη χώρα, άνευ λόγου, με πανεπιστημιακά Τμήματα όχι λόγω εκπαιδευτικών αναγκών, αλλά προκειμένου να τονωθεί, όπως με κυνικότητα αναφέρεται, η οικονομική ζωή κάποιων τοπικών κοινωνιών.
Και το πλέον παράλογο. Όταν αποδεικνύεται ότι τα Πανεπιστημιακά αυτά Τμήματα δεν προσελκύουν ικανούς φοιτητές, τότε μειώνουν την βάση εισαγωγής στο 4 ή το 3 προκειμένου να βρεθούν κάποιοι που θα επιλέξουν να κάνουν τις διακοπές τους σε περιφερειακά Πανεπιστήμια, υποβαθμισμένα σε προσωπικό και δυνατότητες μάθησης.
Όλοι αυτοί που θα «βγουν» από αυτά τα «Πανεπιστήμια» αποτελούν ένα μεγάλο μέρος από το λεγόμενο πλήθος των «ανέργων επιστημόνων». Είναι αυτοί που αύριο θα διεκδικήσουν τις θέσεις εργασίας από ένα μεγάλο μέρος των παιδιών που με σκληρή δουλειά καθώς και μια σειρά προσωπικές και οικογενειακές θυσίες, ολοκλήρωσαν τις πτυχιακές ή μεταπτυχιακές σπουδές τους.
Όπως βλέπουμε, η υποβάθμιση του σχολείου και η αντιμαθητική του συγκρότηση, δεν οφείλεται μονοσήμαντα στην προσπάθεια λύσης του προβλήματος της ανεργίας των εκπαιδευτικών, αλλά και στην «διασφάλιση» και «διαιώνιση» της αιτίας που δημιουργεί αυτή την ανεργία. Μια αιτία η οποία υποδεικνύει την πολύ βαθειά κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική κατάρρευση.
Θα πρέπει λοιπόν όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε ότι, δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε το όραμα μιας εκπαιδευτική μεταρρύθμιση σαν ένα αυτόνομο και ανεξάρτητο κοινωνικό γεγονός, αλλά σαν αποτέλεσμα μιας ευρύτερης κοινωνικής αναβάθμισης της ελληνικής κοινωνία σε συνειδησιακό και πολιτισμικό επίπεδο. Μια τέτοια διαδικασία κοινωνικού μετασχηματισμού δεν αποτελεί ένα στιγμιαίο γεγονός «εδώ και τώρα», αλλά είναι αποτέλεσμα ενός συνεχούς και μακρόχρονου κοινωνικού αγώνα, για την έκβαση του οποίου είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι, και όχι μόνο οι εκάστοτε κυβερνήσεις.
Όταν η συντριπτική πλειοψηφία της Ελληνικής Κοινωνίας συνειδητοποιήσει ότι το να «Είμαστε» είναι αγαθό πολυτιμότερο του να «Έχουμε», και ότι το «Εγώ» πρέπει να αντικατασταθεί από το «Εμείς» τότε η ώρα μιας πραγματικής και ουσιαστικής Εκπαιδευτικής αλλαγής θα έχει φτάσει.
Το πρόβλημα των Πανεπιστημίων
Όπως ίσως όλοι θα συμφωνούμε, η ποιότητα της παρεχόμενης πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, χαρακτηρίζει και διαμορφώνει την ποιότητα των αυριανών πολιτών ως παραγωγικών και πνευματικών, αυθύπαρκτων προσωπικοτήτων. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση, χωρίς να χάνει τα προηγούμενα χαρακτηριστικά, καθορίζει επιπλέον την ποιότητα των αυριανών ηγεσιών, εφ’ όσον κάποιοι από τους αποφοίτους των AEI θα αποτελέσουν τις αυριανές ηγεσίες όλων των παραγωγικών και κοινωνικών χώρων.
Με βάση αυτή την πραγματικότητα το Έθνος μας πρέπει ξεκάθαρα να απαντήσει σε μια σειρά από κρίσιμα και θεμελιακά ερωτήματα:
1. Τι ζητάμε από τα ΑΕΙ; Ποιό ρόλο τους ζητάμε να παίξουν στη δόμηση της Ελλάδας του μέλλοντος;
2. Τα Πανεπιστήμια πρέπει να παράγουν τεχνοκράτες ή να καλλιεργούν την ευρύτερη σκέψη;
3, Ποιά θα πρέπει να είναι η σχέση μεταξύ γνώσης και επαγγελματικής αποκατάστασης;
4. Η γνώση αποτελεί κοινωνικό αγαθό; ή καταναλωτικό προιόν που υπόκειται στους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης;
Είναι φανερό ότι τα προηγούμενα ερωτήματα είναι βαθιά πολιτικά και μόνη υπεύθυνη να απαντήσει είναι η πολιτική κοινωνία.
Όσον όμως αφορά την Πανεπιστημιακή Κοινότητα, τα ερωτήματα αυτά δεν επιδέχονται πολύπλοκες ιδεολογικοπολιτικές αναλύσεις, χωρίς ουσιαστικές, εφαρμόσιμες και οικονομοτεχνικά στηριγμένες προτάσεις.
Όπως θα έγινε φανερό, το πρόβλημα της συγκρότησης μιας νέας πανεπιστημιακής ιδεολογικής και οργανωτικής δομής την περίοδο που διανύουμε είναι ένα πολύπλοκο πρόβλημα, εφόσον δεν υπάρχει ένα νέο παγιωμένο και ευρύτερο κοινωνικό μοντέλο, που θα το εντάξει στη δομή του.
Κάτω από αυτά τα δεδομένα, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι το οποιοδήποτε οργανωτικό ή ιδεολογικό σχήμα και αν προταθεί για τα Πανεπιστήμια, δεν μπορεί να αποτελεί παρά το πρόπλασμα μιας «κοινωνίας στα σκαριά», που δεν θα πρέπει να μπερδεύει τη στρατηγική του κοινωνικού και πολιτικού πειραματισμού, που θα πρέπει να τολμήσει, με τον τελικό στόχο που είναι το ιδανικό Πανεπιστήμιο.
Η Πανεπιστημιακή Κοινότητα θα πρέπει πλέον να συνειδητοποιήσει, ότι, σαν στοιχείο της κοινωνίας, αποτελεί μέρος μιας ζωντανής και συνεχούς διαδικασίας μετασχηματισμού «Εδώ και Τώρα», που δεν θα πρέπει να φθείρεται μέσα στην αναμονή ενός ανεκπλήρωτου απελευθερωτικού μύθου.
Η προσπάθεια της Πανεπιστημιακής Κοινότητας, να δημιουργήσει, μέσω της οργανωτικής της ανασυγκρότησης, «ένα πρόπλασμα» της κοινωνίας που έρχεται, πρέπει να αρχίσει άμεσα, άσχετα αν γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι οι προϋποθέσεις και η ευρύτητα του προπλάσματος, θα έχει έναν διαφορετικό χαρακτήρα και νόημα από εκείνο της νέας κοινωνίας που έρχεται.
manosdanezis
Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη! thiva post
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ευχαριστούμε πολύ για την επίσκεψη!
Τα μόνα σχόλια που σβήνω είναι οι ύβρεις.